Den Gulden Winckel. Jaargang 19

[p. 54]

Letterkundig nieuws uit Frankrijk

Louis de Robert.

BIJ Flammarion verscheen van dezen uiterst interessanten, nog te weinig bekenden auteur: Le Roman d'une Comédienne (fl 5.-, 1919) gevolgd door Le Roman d'un Comédien. Zooals in al zijn werken, brengt de Robert hier een verliefden held ten tooneele, - zwak juist dóor zijn verliefdheid; want zegt de schrijver niet in een van zijn vroegere werken: ‘Celui qui aime est inférieur’? - Philippe Gerfaut, die de minnaar wordt van zijn aangehuwde tante, de ex-actrice Thérèse Arnault, platonische minnaar - o zeer!, haasten wij ons er aan toe te voegen; want de tooneelspeelster, zinnelijke coquette van het type dat de Robert lief is (zooals Jeanne Fischer uit Un Tendre, Lucette Verneuil uit L'Envers d'une Courtisane, Paule uit La Femme Reprise enz. enz.); want Thérèse speelt een wreed spelletje met den vurigen jonkman, die na eenige roemrijke oorlogsjaren, waarin hij als befaamd vliegenier ridderorden en haar bewondering veroverde, trotsch-weigerend op zijn beurt, maar inwendig verliefder dan ooit, terugkeert. De inhoud van den roman is die van ontelbare soortgelijke. Doch al bereikte de Robert niet het hoogtepunt waarop zijn meesterwerk Le Roman du Malade hem voert, het lezen van dit nieuwe boek geeft, dank zij den klaren, kalmen stijl en de verrassende bijopmerkingen die den diepen psycholoog verraden, eenige uren van waar genot.

Biografische Studiën.

Het maandschrift ‘Le Carnet-Critique’, die Gulden Winckel-achtige gids voor lezers ‘die op de hoogte wenschen te blijven’, is begonnen met de uitgave van een reeks monografieën, waarin op de meest ‘up-to-date’ en volledigste wijze bio-bibliografische inlichtingen worden verschaft omtrent hedendaagsche groote mannen. Henri Hertz schreef No. 1: Henri Barbusse, een goedsystematisch werk over den revolutionairen epicus, wiens portret in uniform en eigenaardig krabbelpootje ons in cliché worden aangeboden op den drempel van een in drie onderwerpen ingedeelde studie: Barbusse vóor den oorlog (tot L'Enfer), Barbusse in den oorlog (Le Feu) en Barbusse's ‘sociaal geloof’ (Clarté). Prijs: fr. 2. -; na Barbusse komen o.m. Barrès, R. Rolland, Maurras, France, Bourget, Maeterlinck, Tailhade († 1919), P. Fort, Bergson en Saint-Georges de Bouhélier aan de beurt.

Een handvol herdrukken.

- Uit de hier reeds besproken uitgaaf van E. Flammarion ‘Une heure d'oubli’ (fr. 0.45), noemen wij als aanbevelenswaardig: V. Margueritte's verhaal Le Petit roi d'Ombre (No. 19), dat vertelt, op spannende wijze, door welke listen de Koningsgezinden na den dood van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette het leven van den Dauphin wisten te beschermen en te redden; van zijn broeder Paul Margueritte een bundel roerende schetsen vereenigd onder den titel van het eerste stukje Ame d'Enfant (No. 25) waarin wij kennis maken met het Poil-de-Carotte-achtige, getrapte en rampzalige jongske Casimir Baudet; ook Métamorphose is er een aardig schetsje uit...; dan: Le Salut à César (No. 29), een hardvochtig, des schrijvers (Claude Farrère) ontroering vermaskerend relaas van twee duistere oorlogshelden; en Seringapatam door René Boylesve (No. 31), het mooiste boekje van de vier, met de levendige karakterteekening van Prosper Quinqueton, den optimist, den bedrieger ondanks-zich-zelf, den ‘brasseur d'affaires’, levende in ‘Seringapatam’, het fantasieland zijner stoutmoedige plannen, te midden van zijn bewonderenden, goedgeloovigen, geldschietenden en geruïneerden ouden vader, zijn bewonderende oude dienstbode, zijn bewonderenden schoonvader Potu en zijn sceptischen, medelijdenden vriend Francis, die ons de geschiedenis vertelt.

- Bij Arthème Fayard (Modern-Bibliothèque No. 145, fr. 1,50) een her-uitgave van Tristan Bernard's onweerstaanbaren roman Un Mari Pacifique, vervolg op de Mémoires d'un jeune homme rangé. Daniel Henry, de held, een weergalooze lammeling en ziek-vadsige, zelfwantrouwende ‘imbécile’, vertelt in deze vervolggedenkschriften hoe, kort na zijn huwelijk, Berthe hem bedriegt, en hij diep lijdt door ... de onstandvastigheid van den minnaar Eric Esmant. Een genot, dit boek te lezen, niet alleen om de typeering, die àf is - er mankeert niet dàt aan! - maar ook om stijl en psychologische bizonderheden. Hoor, hoe Daniel zijn vriend Alfred een verschuldigde geldsom overhandigt:

- ‘Daniel, qui a préparé dans les poches de son gilet toute espèce de monnaie d'or et d'argent, dépose sa quote-part sur la nappe, non loin de la main de M. Alfreda qui pianote au bord. M. Alfreda ne semble par voir ce numéraire. A un moment, pourtant, sa main cesse de pianoter, balaie document la nappe et fait couler les vingtcinq francs dans la poche du gilet. Puis cette main monte aux sourcils de M. Alfreda qu'elle frotte avec véhémence comme si c'eût été-là le geste essentiel et comme si le reste eût été accompli chemin faisant, par simple distraction’. - En hoe een student zijn college-aanteekeningen opneemt:

[p. 55]

‘Il vit le grand Gavriel ... qui prenait des notes. La parole du professeur s'épandait dans l'air, se condensait à l'oreille de Gavriel, passait rapidement dans son cerveau, et venait sortir au bout du bras, de la longue main osseuse et du bec de la plume, en une petite écriture méthodique et sans fin’.

Moderne, vaak pointillistische, alle perfecte teekeningen van Hermann Paul maken deze uitgave tot een rijk kunstwerk.

Men leze Un Mari pacifique.

Nog eens Tristan Bernard, maar ...

... Maar als bijkomstigheid, in vergelijking met het voorafgaande. Want zijn nieuw boek, Le Taxi Fantôme (E. Flammarion 1919, fr. 5. -), dat wel veel aardige momenten biedt, toont zeker geen vooruitgang van Bernard's komisch genie. Het eerste verhaal, dat den titel aan het boek leent, is zelfs wat langdradig, en mist die onafgebrokenheid van ‘verve’, die Un Mari pacifique en ander vroeger werk (op Secrets d'Etat na) onweerstaanbaar maakt. De dan volgende, kleine schetsen zijn af en toe prachtig, vooral Sur la Falaise en La Faim, ofschoon het eerstgenoemde impressietje van een waanzinnig meisje niet het werk van een humorist mag heeten ... Maar dat doet er natuurlijk niet toe, en Bernard heeft volkomen recht zijn etiketje àf te scheuren of even om te keeren - als zijn werk maar roert, treft, pakt. En in Sur la Falaise doet het dat, zonder twijfel.

De boekenprijs.

Het was maar een schijnbaar toegeven vanwege de Fransche uitgevers, toen zij besloten te zwichten voor het protest der lezers tegen den 100 % toeslag. Want het ‘gele’ boek, dat vóor den oorlog fr. 3.50 kostte, en dreigde op fr. 7. - te komen, werd toen fr. 4.90 geprijsd, en het publiek was tevreden. Maar zachtjes aan klimt het bedrag weer hooger en hooger, stempeltjes en etiketjes geven fr. 5.25 aan, en bij Fasquelle wijst de thermometer fr. 5.75 aan, overtroefd door de ‘Mercure’ die fr. 5.95 haalt... En is nu zes franc zoo ver van het gewraakte zevental verwijderd? ... Gelukkig voor ons Hollanders dat zeven francs nòg maar ± fl 1.35 uitmaakt. Maar dáar zullen de Fransche uitgevers het zeker niet om gedaan hebben!

MARTIN PERMYS.