Den Gulden Winckel. Jaargang 2

Oude boeken
‘Een konst-gier'ge dichter’

Met bovenstaanden naam, waarbij nog gevoegd is: ‘Konstigh Schilder ende Teyckenaer’, duidt P. Nootmans, Een of Geen, zijn vriend Adriaan van de Venne aan. Van de Venne in 1589 te Delft geboren, op 76 jarigen leeftijd in 's-Gravenhage overleden, heeft zich als schilder een goeden naam verworven en niet minder als illustrator van Cats Zinnebeelden.

Ook als dichter is hij bekend. Een zijner verzen: ‘Zeeusche Mey-clacht ofte schijn-Kycker’ komt voor in den bekenden bundel: ‘Zeeusche Nachtegael ende deszelfs dryderley gesang, door verscheyden treffelycke Zeeusche Poëten bijeengebracht’ 1623. Het plan tot de uitgaaf van deze ‘Bloemlezing’ was ontworpen door Jacob Cats, toen nog Pensionaris van Middelburg, en behalve diens verzen bevatte het boek er van de ‘geestrijke’ Jonkvrouw Johanna Coomans,^*) ‘weerde huysvrouwe’ van Heer Johan van der Meerschen,Rentmeester van de EdelMogende Heeren Staten van Zeeland;



van Simon van Beaumont, tweeden Pensionaris van de Zeeusche hoofdstad, en van al wat Zeeland op dat tijdstip aan ‘treflijke geesten’ bezat. Ook aan de ‘eerbare, achtbare, constrycke Jonkvrou’ Anna Roemers - dikwijls de gevierde gast ten huize van Cats - was in den bundel een plaats ingeruimd, en, zooals wij zagen, mede aan onzen Schilder-Dichter. In 't volgend jaar gaf deze uit het Tafereel van Sinne-mal, en tien jaar later een thans zeldzaam boekje: Sinne-vonck op den Hollandtschen Turf, ende deszelfs Wonder-Veen-Brandt: in Gedicht uyt-geschildert, en aengewesen op de Haegsche Turf-Marckt. Hier noch bij gevoegt een vermakelijcken Hollandschen Sinne-Droom

*) Zij werd door Abraham van der Mij le geprezen, als een der jongste dochteren van Phoebus en een recht voedsterkind der Muzen. Jacob Cats noemt haar de zeeuwsche parel.

[p. 100]

op het Nieuw Wijs-Mal van den Ouden Italiaenschen Smit; Mitsgaders de vindinge der Tabacks Wonder-Smoock, Rijckelyck verciert met Konst-Beelden. In 's Gravenhage, bij Adriaen van de Venne, Schilder ende syne Erff-gename te koope op de Turf-Marckt, in de drie Leer-Konste. Uyt-gevoert in de Poëtische Druckerye van Isaak Burchoorn, 1634. In dit boekje schijnt Van de Venne bij het gedurfde van Brederoo, de puntigheid van Huygens met Cats langdradigheid te willen vereenigen en wordt hij daardoor duister en vervelend, doch zelden plat. Hij houdt van eindelooze woordspelingen en weet tot geen einde te komen. Iets op een gewone wijze uit te drukken schijnt hem niet mogelijk. Zoo plaatst hij boven zijn eerste voorrede: ‘Macht-Gifte’ en eindigt met: ‘Gedaen sonder 't ontdoen, ende uytgegeven bij de vergaderde Heliconsche negen Zang-Godinnen’. Van de Venne's langdradigheid is zonder voorbeeld; besluit hij eindelijk zijn stuk met: Siet! yet vliedt, dan laat hij u nog niet los, maar krijgt ge nog tot toegift: een Grendel-Dicht aan het Achter-Slot en daarna nog een Naems-Faem Achter aan Klincks-Weder-Klancks-Gerucht.

Het spreekt vanzelf, dat een werk van zulk een ‘Excellent Poëet’ niet de wereld werd ingezonden zonder dat de lofbazuin er over werd gestoken. En 't opmerkelijkste is dat al die lofbazuiners met hetzelfde ‘langnat’ van den dichter schijnen overgoten.

De lofgalm van P.I. is getiteld:

Eer-Zangh,

op het Reden-danssende Zinne-Bagger-Hofs-Loff van de Hollandschen Turf.

Het opschrift van een ander lofvers luidt:

Vijf-en-twintigh Turf-Kluytjens, Ruym-hartig, voor een Op-set, uyt de Sinne-Schuyt over-gelangt; op dattet Hollandtsche turf-vyer luchtigh ende wijdt-ruchtig soude uyt-branden ter eeren den wonderlycken ziel-door-ploegenden Poëet ende Schilder A. vande Venne, Aerdigen en Waerdigen Vyer-Boeter ter Kamere vande negen Zang-Godinnen.-

F. BEZEMER.