Den Gulden Winckel. Jaargang 2

Vorsten-dichters

Poésies du Prince Oscar Frederik, actuellement Oscar II, Roi de Suède et de Norvège, traduites du Suèdois par Magnus Synnestvedt, illustrées par Augustin Hagborg. Sonnet de Sully Prudhomme, préface de Jules Claretie. Paris, Librairie Nilsson - Per Lamm Succr. 1902.

OFSCHOON ik niet gaarne de lijst zou schrijven der Zweedsche en Noorsche geleerden, denkers, dichters en kunstenaars met wie Koning Oscar bekend is, en zeker haar niet zou willen aanvullen met de namen der buiten Scandinavië zich in de sympathie van Zweden's Koning verheugende mannen van wetenschap en kunst, zoo wil ik hier toch een vijftal namen uit onze geleerde wereld vermelden, die langer of korter geleden - evenals de beide leden der Fransche Académie - met den Vorst-Dichter in aanraking zijn geweest en de levendigste indrukken van zijn persoonlijkheid behielden. Ik bedoel: de Leidsche professoren Kern, de Goeije, Vreede, Mac Gillavry en Lorenz. Naar de woorden van Prof. Vreede, die den 19^den September 1897 in gezelschap van Prof. Mc. Gillavry den Koning het doctorsdiploma in de wijsbegeerte overreikte, hem door den Rector en Senaat der Leidsche Universiteit den 5^den Mei 1897 eershalve toegekend, heeft Oscar II eminente diensten bewezen aan de Noordpooltochten en de reizen om de aarde, aan de uitgaaf der Acta mathematica; aan de Oostersche taalwetenschap. Niet weinig zal tot onderhoud van dien wetenschappelijken zin de omgang van geleerden als Sven Hedin, Graaf Landberg, Mittag Leffler en talrijke andere mannen van naam hebben meêgewerkt. Een schrander Vorst kan zich niet door tweeden- of derden-rangs hovelingen laten omringen. Met hen stokt de conversatie even spoedig als met de salon-futiliteiten der groote wereld en bepaalt zich tot een uitwisseling van tinnen of looden spraakmunt, waarboven te verkiezen is de gouden van het zwijgen. Maar het zilver der schranderheid tusschen verlichte, ontwikkelde geesten in een levendig gesprek gewisseld, blinkt duurzaam en geeft hooge renten.

[p. 2]

_* * _*

Slaat men den bundel Samlade Skrifter af Oscar Fredrik (Stockholm, P.B. Eklunds Förlag. 1858) op, dan vindt men in de pl.m. 20 vellen druks ongeveer een tachtigtal grootere en kleinere dichtstukken afgedrukt: lyrische, dramatische, epische werken, vertaald als onvertaald; de Fransche oogst, - 15 stukken in het geheel - die hier wordt geboden, is dus - wat quantiteit aangaat, eer schraal dan mild te noemen. Toch zou men onbillijk zijn, indien niet de grootste lof aan dezen bundel Poésies werd toegekend. Het is een vorstelijk geschenk van ‘deux Scandinaves devenus Parisiens’, de een door zijn dichtpen, de ander door zijn teekenstift, een keurig voortbrengsel der persen

OSCAR II, KONING VAN ZWEDEN EN NOORWEGEN

van Philippe Renouard verluchtend, en hun koninklijken landgenoot vertoonend in een gewaad aan de beminnaars van Fransche poëzie dat zijn zin voor cierlijkheid zal hebben bekoord. Een ‘édition de luxe’ bereikbaar voor kleine beurzen, het fraaiste wat een uitgever den boekenvrienden bieden kan, wat hij meer dan gewoonlijk ook zou doen, indien er ten onzent, gelijk in Frankrijk, meer boekenliefhebbers waren, die door het debiet de onkosten hielpen dekken.

_* * _*

Door het overlijden (1872) van zijn broeder Karel XV geroepen tot den troon, heeft bij Oscar II de studie in staatsmanswijsheid die in de poëzy vervangen. De meeste gedichten dagteekenen uit zijn jonkmansperiode, toen hij als zee-officier de Baltische wateren bevoer en zijne indrukken tusschen golven en wolken in de Scandinavische streken verkreeg. Het meest bekende gedicht uit den bundel Svenska Flottans Minne, dat hier allereerst voorkomt, is het Flaggan opp! Na in het Duitsch en het Engelsch vertaald te zijn, lezen wij het thans in het Fransch:

Hissez notre drapeau que tant d'honneur précè de!
Et saluez ce symbole et ce souvenir,
Nobles guerriers, héros des combats à venir!
La gloire du passé, l'espoir de l'avenir
Montent avec le fier drapeau de la Suède!

hetgeen in zegkracht overtroffen wordt door dit couplet:

O flamme dentelée, ondule sans encombre
Au sommet du grand mât, au souffle des autans,
Comme le gai signal de Vikings triomphants!
Et sur l'immensité glauque des Océans,
Proclame avec orgueil nos victoires sans nombre!

waarvan de rhytmische vertolking - naar het origineel - kan luiden:

Hijscht de vlag, waaraan heel d'aarde
Eer betoont, ten wolkenboog,
Helden naar omlaag uw zwaarden,
Roem die was of komen moog'
Rijst met Zwedens vlag omhoog!

[p. 3]

 

Uw gespleten drakentongen

 

Schettren Vikings krijgssignaal.

 

Zijn de wolken ingedrongen,

 

Wieglen in de golvenzaal,

 

Sprekend kloeke mannentaal.

Prins Oscar is méér dan 25 jaar in den zeedienst geweest. Toen hij in 1858 zijne liederen en gezangen voor de eerste maal uitgaf en ze opdroeg aan het ‘Officierscorps der Zweedsche Vloot’, waren daarvan vijftien jaren verstreken.

BALTISCHE ZEE

Met den meesten gloed wordt de geliefde Zee herdacht:

‘'s Jonkmans gelukkigste en zorgelooste dagen zijn op de baren voor hem aangelicht, en niet weggeschemerd is op het land hun rozige dageraad; zijn schoonste droomen zijn op de zee geboren of werden gekoesterd door het leven tusschen hare vrije, frissche golven; des jonkmans dierste vriendschapsbanden werden geknoopt binnen de door zeeën overstorte reelingen, onder het fier uitwaaiend doek der drietongige vlag’.

En als bezegeling van die genegenheid klinkt als handklap het lied aan de Baltische Zee.

O glauque Déité, qui des milliers d' hivers
As battu les rochers de la Scandinavie.....

Ook over het eeuwige pool-ijs dreunen forsche zangen en in het Noorsche dennenwoud - de bewogen of onbewogen groene zee - spant de dichter zijn lier.

Er is een lyrisch gedicht, dat geheel deze stemming van den jongen Prins in één beeld weergeeft, een dichtstuk dat hier in de Fransche vertaling wordt gemist, genaamd Orlogs-Skonerten (De Oorlogs-Schoener). Het verscheen het eerst in den bundel Nytt och Gammalt, als tweede nummer van de reeks ‘Genom mitt förster.’ (Door mijn venster.) Het is ontstaan uit een oogenblikkelijke opwelling, het ankeren van den marine-schoener De Valk bij het koninklijk lustslot Sofiero, niet ver van Helsingborg aan den Sont, een in Hollandschen renaissance-stijl gebouwd lustslot.

De Prins heeft het slot betrokken; de Zweedsche konings-standaard is er geheschen en onder de vooglen die hun breede schachten uitslaan op den levendigen Sont is ook de Valk.

Als gekneld in tooverbanden
Zinken plots zijn vleuglen neêr,
Dreunt een schot langs rots en stranden
Als saluut te mijner eer.

Wat voor nummer moet ik geven
Als signaal? - Ach, 't is gedaan
't Onbezorgde Zeemansleven, -
Hijsch de vlag nu en voortaan!

Wil ze ontplooien op den toren
Van mijn woning, aan den trans;
Kijkers zie ik 't ruim doorboren,
Welk genot! Men merkt mij thans.

Strijkt de zeilen! Windsnel zinken
Van de Valk de schachten neêr,
Hoort men d' ankertrossen klinken,
Nog vóór 't laatst gekanonneer.

ZWEEDSCHE VLAG

[p. 4]

En de kapitein ankert en zijn jol voert hem naar Sofiero en Skål wordt op hem en de manschap gedronken en als de schoener weer de ankertrossen licht, blijft de naar de zee hunkerende dichter het vaartuig na-turen, na-turen, herdenkend het vervlogen uur en als hij eindelijk voor Dragö, de zeilen ziet vallen, wendt hij zich huiswaarts en....

Scheen Sofiero mij klein.

Sofiero, hetzelfde huis, waarin de dichter anders zóó thuis is, omdat hij er zich als aan boord gevoelt.

Het kenmerkende in Oskar Fredrik's gedichten is dan ook niet de verscheidenheid van stof, al zijn in dezen bundel zoowel Noord als Zuid (Provence) vertegenwoordigd, maar de éénklank, die als een orgeltoon aandreunt, als een golf uiteenspat en als een stormvlaag heengiert: het lied op de Zee, op het Zeemansleven en op de Zweedsche helden, die het vereeuwigd hebben.

F. SMIT KLEINE.