Den Gulden Winckel. Jaargang 1

[p. 118]

Fragmenten

De geschiedenis eener vrouw naar het uitwendige en naar het innerlijke leven
Journal de Marie Bashkirtseff

Uit: Vrouwenliefde in de Literatuur, door Anna de Savornin Lohman. Met portret. - Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon.

.... MEN moet de duizend bladzijden lezen, die Marie Bashkirtseffs geschiedenis vertellen tusschen de jaren '73, en '84, om er volkomen van overtuigd te worden, dat we hier werkelijk een ‘document humain’ voor ons hebben, dat door

anna de savornin lohman

zijn specifiek-vrouwlijken inhoud voor de tegenwoordige vrouwenvraag van de grootste beteekenis is. En niet minder voor den man is het zijn belangstelling overwaard, op de hoogte te worden gebracht door een zoo eerlijke biecht, van hetgeen er in de fijnbesnaarde, diepvoelende vrouwenziel wordt doorgeleden en doorgestreden, om zijnentwil.

Reeds op den leeftijd waarop anderen nog volkomen kind zijn, voelde Marie Bashkirtseff merkwaardig sterk en beslist. Er is een voortdurend haastig voorwaartsdringen in haar heele wezen, alsof ze het zich bewust was, dat de haar toegemeten tijd kort zou zijn, zoodat ze daarom dubbel zoo veel en zoo snel wilde waarnemen, genieten, leven, als andere menschen. Zoo b.v. redeneert ze tusschen haar 12^de en 14^de jaar met méér gezond verstand en fijner gevoel over het leven ná het huwelijk, dan de meeste volwassen vrouwen 't gewoonlijk doen: - ‘Ik zou gelukkig zijn met mijn man, want ik zou me zelve niet gaan négligeeren; ik zou me evengoed mooi maken om hem te behagen, als toen ik dat deed om voor de eerste maal zijn goedkeuring te veroveren. Overigens begrijp ik ook niet, waarom een man en vrouw, zoolang zij nog niet gehuwd zijn, elkaar liefhebben en trachten elkaar te behagen, wanneer zij ná het huwelijk zich terstond négligeeren. Welk een gedachte dat met het woord huwelijk alles voorbij is, en slechts een koude vriendschap bestaan blijft. Welk een ontheiliging van het huwelijk, de vrouw zich voor te stellen met papillotten in 't haar, in een ochtendjapon, met cold-cream op haar neus, en trachtende van haar man het eene of andere mooie toilet cadeau te krijgen! Hoe is het mogelijk dat een vrouw zich wil négligeeren, juist tegenover hem dien zij het meest van allen moest willen behagen. Ik begrijp niet waarom men zijn eigen man als een soort huisdier moet behandelen, terwijl men, vóór hij dat was, al het mogelijke deed om hem te winnen....’ (Blz. 19, deel I.)

Is dat niet een juiste, zuivere opvatting van echte liefde, vermengd met de lieve naieveteit aan haar leeftijd eigen? ........ En welk een mate van energie in dit zwakke kind, als haar illusie in rook vervliegt, omdat het borstlijden, waaraan ze weinig jaren later zal heengaan, haar weldra belet die fraaie stem verder te ontwikkelen! Met welk een taaien ijver, dien menig moderne verstandsvrouw haar kan benijden, neemt ze dan het penseel ter hand, om langs den weg der schilderkunst die glorie deelachtig te kunnen worden, die ze zich gedroomd had als zangeres te zullen veroveren. Geen nutteloos

[p. 119]

weeklagen over verloren tijd en moeite, geen zich vergelijken met andere meer lichamelijk bevoorrechten, geen lusteloos bij de pakken neerzitten, in haar Dagboek! Zij wil werken, wil zich onderscheiden, wil de haar toegemeten gaven en krachten gebruiken en ontwikkelen, en het leven niet verluieren, maar doorbrengen in iets tot stand brengen. En, zoo er wellicht gedachten des doods, voorgevoelens over de mogelijkheid van vroeg-moeten-sterven in haar zijn opgekomen door die wreede ziekteverschijnselen die haar verhinderden te zingen, en haar dwongen voortdurend haar stem te sparen, met welk een wilskracht heeft zij ze dan onderdrukt, met welk een beslistheid alléén het heden zich voor oogen gehouden, zonder aan die toekomst van een mogelijk vroegtijdig graf te willen denken! ... Ze bezwijkt eerst onder de slagen van het leven, ze wordt eerst verbitterd en ongelukkig, en vraagt zich af: ‘Waartoe doe ik zooveel moeite?’ wanneer haar dat ééne onthouden wordt dat voor alle echte vrouwen onontbeerlijk is: liefde.

Marie Bashkirtseflf heeft, jaren vóór mevrouw Goekoop haar Hilde van Suijlenburg schreef, de praktijk bewezen van de in dat boek verkondigde theorieën. Volgens mevrouw Goekoop komt bij de meisjes uit den aanzienlijken stand, de ontevredenheid en désillusie, waarin de meesten ten onder gaan na de eerste jaren van uitgaan, voort uit gebrek aan bezigheid, uit luiheid, uit een ziekelijk, met gevouwen handen, zitten wachten op den verlosser, den man. ‘Werk,’ zegt mevr. Goekoop, ‘ontwikkel uw talenten en kundigheden; leg uzelve met energie op het een of ander toe, en gij zult voldoening vinden, en dáárdoor geluk.’ -Welnu, Marie Bashkirtseff behoort tot déze categorie van vrouwen. Ze heeft véél fortuin; ze heeft ook talenten en gaven; ze loopt gevaar door ledigheid te veel aan gevaarlijke gedachten te gaan toegeven. En, alsof zij zelve dat inziet, zij legt zich met den grootsten en voorbeeldigsten ijver toe op de ontwikkeling van zichzelve, op het veroveren van een werkkring, waardoor haar nu leeg leven een doel zal krijgen. Zij slaat de richting in, later, lang ná haar dood, haar Hollandschen zusteren gewezen door Hilda van Suijlenburg. En ze doet dat niet, zooals de meesten, op láter leeftijd, uit dépit, uit teleurstelling om het àndere dat haar onthouden werd. Neen, ze begint aldus, nog heel jong, nog vol verwachtingen van ‘het’ groote eindgeluk. Zij is een normaal, een in alle opzichten correct type van het jonge meisje, zooals het, volgens de hedendaagsche verstandsvrouw, haar leven behoort in te richten; niet maar enkel uitgaande òm een man te zoeken, maar flinkweg zich zelve een leven, een toekomst scheppende, zoodra zij de kinderschoenen uitgetrokken heeft.