De groene linde. Jaargang 1

[p. 272]

Levenszaad.

't Werd duister alomme.

Moedeloos lag het krullenweefsel der zwerte, loome wolken te wegen, over de kil-eenige natuur van een Novemberavond.

In trillende heimenis ritselde de gele bladerdracht van fijngesprietelde kanadaboomen.

Gelijksche-pootje wippend huppelde een late musch op de omdoomende bane en rap vlerke-kletsend klefferde ze omhoog tot den eersten boomentwijg. Daar zat ze onnoozelweg te turen, twee of drijmaal om te springen op het biezende taksken, te tjilpen, en, eindelijk roeide ze snokkend in dalenden en stijgenden trok, de elsen over, 't wijde veld in.

De ruwe kanten omdoezelend, zakte de duisternis onhoorbaar in eenigheid en leemte.

De teere kanadapoten op den weg stonden rilde te wikkelwaaien en vlijden aaiend hun moede koppen in den fijnen, neerwevenden mist.

De schramuliebaan zat overschouderd door grijsgrauw zand, en links en rechts stak er een steen uit, omsingeld van de halve hieldrukken der bengels die ze er hadden willen uit halen met hun kappende blokken.

Als banden hier en daar doorkerfd met 'nen blokkentip liepen, in vollen zwenk, de sporen van het wiel der kruiwagens.

En alles zakte af naar den gracht, een smal springgrachtje, langs weerskanten induikend met gers dat mager stond en los, in afgezonderde motten.

[p. 273]

Net als zwanen lagen vragend, met hun dikbetopten teergelen steel omhoog, de averechtsche kanadablaren, vlekkend op de dof-natte groente. Diep in den nattigen gracht waren er vuil-bruine samengeplekt in vette rottigheid; afgekalverd van de zijkanten, zagen ze er uit lijk zakkende bitterklotten in een koffiebeurs, na 't doorgieten van 't water.

Daarachter spreidde vei-glimmend het omgeploegde land, dat zacht opbermde van het grachtje weg, en in tragen, klimmenden hoogmoed rustig ten toon streek zijn malschzwarte pracht van omkrullende ploegelagen, die, lijk een kinderroot, doodmoe van vaak het koppeken op een anders schouder neigden.

Zoo lag het zaadaltaar in bevend-stille hoogtijrust.

En verdoken in heur wierook ging de mist-maagd voor elke tempelzuil - voor elken kanadaboom -, en nijgend neer heur witte slankheid, zwaaide ze, zonder kettengerinkel, de volle uitboffende dampkronkels van heur machtig wierookvaat. En nijgend weer, ging ze voort, in meisjesschuw voldaan zijn, naar andere zuilen. De boomen stonden stil omdoomd in heilige vreeze.

De hoogepriester komt.

Hij slaat een kruise op het altaar.

Een lange boer met wit-grijzen kop stond zacht gebogen met den witten zaadzak. Het lijnwaad viel zwaar geladen in effen platte volheid neer, en welfde buik-zacht voorover onder de drukkende graanzwaarte. Recht omhoog, vast getrokken liepen de plooien toesnoerend naar de prangende vuist; hooger op lagen ze dieper en dieper gekerfd tot ze werden platgeperst door de aderblauwe hand, die met schorberimpelde, stompe vingeren ze taai-vast omknelde. Boven de vuist viel, gebekt als een waaier, de inééngeplooide onderrand van 't wijde zaai-gewaad neer.

Snokvlug deed de rechterarm de gele, uiteénsprietelende korrels van tusschen duim en vinger glippen.

[p. 274]

De boer stond nog stil, met nijgenden lijve, in angstvallige voorzichtigheid, de rare korrels om de voeten snokkend.

Dieper duwt hij nu den kop, bukt het voorlijf, en met nen strammen stamp, plonst zijn linkervoet in het zand, en zwenkt hem in beweging.

Aloverhand duwen tegen de toegevende graanmassa de spierharde billen, den lodderigen, loggen zaadzak vooruitzwenkend.

En van achter ziet men den breeden, naar voor schouderenden rug der dikke blauwbaaien jas, die verrimpeld ligt onder 't vast omknellen der litsen van den graanzak.

Dom-kort, als een stuikende musch, duwt de rechterhand in de volheid der korenkorrels die, in riezelende stroeling, toerijzen na den vuistenstuik, en kremelend tusschen de vingers schieten.

En stuur gaat de zaaier zijnen gang met bepaalden armenzwenk en begeleidends tapgeschraag, strooiende zijn korrels.

Geel-stikkend op de glimmende zwertheid liggen ze dun en fijn gestipt tusschen de brokkelende ploeglagen. Gestatigd gaat hij voort en zakt stilaan af ginder achter naar den elsenkant, die regelrecht zijn roode, oogenhobbelige scheuten schiet.

En ginder tenden verzwindt de hoogepriester in den klammen wierook, besproeiend, in heilige stilte, het omdoomende altaar.

Dagend uit het mistgeweefsel komt hij zwart-gevlekt weer aangestapt, zaaiend immer voort.

Zijn voetenplanken zinken malsch, in kremelende geneugte, in den omgevroeten poezelgrond. De lichtgrijze zokken plekken hem kil aan den voet, en als hij dien wegtrekt dan steunen, dieper drukkend, in het zand, hem de spannende teenen.

Geheel den akker moet hij rond.

Vast duwt zijn zendelingswil zijn streng stappend lijt

[p. 275]

door de wakmoede mistnevels, die kinderzwak wegwijken voor die kernachtige gestalte van taai geduld, die op en neer heur vastbepaalde wegen schreedt, vertolkend stuur besef van streng volbrachte plicht.

De zak is leeg gezaaid bijna, en vuil, al binnen, van didder-kleine strooikronkeltjes klutst hij flap, in verloopende plooien, links en rechts.

De boer bezaait zijn laatste sneden. Kletsend vliegt bij tijd een korrel of twee op de blinkend-natte rapenblaren van 't naastliggend land.

Hij zweept zijn laatste zaden kwistig weg, trekt de bindsels los en slaat met beide armen, in wapperend plooigeronk, zijn witten zaadzak uit.

Achter hem komt de egge.

De bruine, zware merrie sleurt in moedelooze onderdanigheid, met loodzwaren kop, heur werk door den spierloozen mistavond; lijk een boef, sloeft ze, met uitstroelenden ademdamp dien ze bij elken koppezwenk wit-stroomend uitstoot, gedwee, zonder hoop noch wil, heur jok door 't leven.

De egge klieft rijvend in licht-bruine strepen de zwerte klottekens door, opgetrokken en gelicht langs een achterhoek. De boerenknecht in zijn bruin floeren kleederpak, met waaiende halsdoektippen, stapt er aanhangend achter. Hij houdt het kordeel, met bijzenden koordtros, lijze in de linkerhand en met de rechter snokt hij aan den spagreep, die vettig blinkt van het gebruiken, en licht de blikkerende eggepinnen.

‘Jut weg, jut. omme Lis’ gejaagd snokt het kordeel aan het verroest gebit en traag, met lastig stampen der achterpooten, krijgt het paard zijn zwaar lijf omgekeerd en wordt lastig gevallen door het vlugge gesnok voor ‘jutweg’ en 't lijze aanhalen voor ‘heir’ tot het weer, willoos knikkend, in zijn dwangbane schrijdt.

[p. 276]

En peerd en knecht dolen in pijnenden arbeid door 't aangroeiend gesmoor.

Het land ligt toegeegd en met den laagzakkenden doezeligen kop staat de merrie ademdampend te wachten in twijfelachtig verhoop van gedaan werk en weerkeer naar den ontlastenden stal.

De egge ligt op de slee, met de blinkende pinnen omhoog achteruitgestreken in 't grijze latwerk stekend. De slee zenselt van de kasseisteenen naar hier of daar af, maar de domme merrie moeit zich niet met het koppig achterbroedsel dat de streng tegen buik en bil trekt en plakt ongetergd, met breede ijzers, over de kasseide.

Lijze fluitend, gedachtenloos stapt de knecht achter zijn peerd op den veloweg, en als hij zijn straatlieken sleurend heeft uitgeneund, ziet hij naar het gedwee-wrochtend beest en snokt, het ombermhertig opjagend, aan 't kordeel.

Het zaad lag onder hoedenden nevel gestrooid, gedekt en gekoesterd in den molligen grond, gezegend vooral door 't hoopvol betrouwen van den landman op God, wiens zegen zijn stramme arm, in een klein kruis, haast beschaamd, over den akker had geteekend.

Zijn zaad was levenszaad.

Eikevliet, 1904.

Cesar Mees.