Groot vakantieboek

[p. 28]

De Zes Zwanen
Door de gebroeders Grimm

Nederlands van Antoon Coolen

Er was eens een koning op jacht in een heel groot bos en hij zette met zoveel vuur een groot hert na, dat geen van zijn jagers hem kon bijhouden. Toen de avond viel hield hij eindelijk stil en keek om zich heen; en nu zag hij, dat hij verdwaald was. Hij zocht rond naar een uitweg, maar kon er geen vinden. Toen zag hij een oude vrouw met een wiegelhoofd, die naar hem toe kwam, maar het was een heks. ‘Beste vrouw,’ zei hij tot haar, ‘kun je mij de weg wijzen door het bos?’ ‘Ja zeker, heer koning,’ zei de oude vrouw, ‘dat kan ik wel, maar daar zit een voorwaarde aan vast, en als je die niet vervult, dan kun je nooit meer uit het bos komen en moet je hier van honger sterven.’ ‘En welke voorwaarde is dat?’ vroeg de koning. ‘Ik heb een dochter,’ zei de vrouw, ‘die is zo mooi als je er geen tweede op de wereld kunt vinden en ze is het waard, dat ze je gemalin wordt. Als je haar tot koningin maakt, dan zal ik je de weg wijzen om weer uit het bos te ko-

[p. 29]

men.’



In de angst van zijn hart stemde de koning toe en de oude vrouw bracht hem naar haar huisje, waar haar dochter bij het vuur zat. Het meisje ontving de koning alsof ze op hem had zitten wachten, en de koning zag wel, dat ze heel mooi was, maar eigenlijk beviel ze hem toch niet, en hij kon een heimelijke afkeer toch niet onderdrukken. Toen hij het meisje bij zich op het paard had gezet wees de oude vrouw hem de weg, de koning kwam weer in zijn koninklijk slot, en daar werd de bruiloft gevierd.

Nu was de koning al eerder getrouwd geweest; zijn eerste gemalin had hem zeven kinderen geschonken, zes jongens en een meisje, en die waren hem liever dan alles ter wereld. Omdat hij bang was, dat de stiefmoeder misschien niet goed voor hen zou zijn en hen kwaad zou doen, bracht hij hen naar een eenzaam kasteel, dat midden in een bos stond. Het lag zó verborgen en de weg er naartoe was zó moeilijk te vinden, dat hij hem zelf ook niet

[p. 30]

gevonden zou hebben als niet een wijze vrouw hem een kluwen had gegeven, dat een heel wonderlijke eigenschap had: als hij het voor zich uitgooide wikkelde de draad zich vanzelf los en wees hem de weg. Nu ging de koning zo dikwijls naar zijn lieve kinderen, dat het de koningin opviel; zij was erg nieuwsgierig en wilde weten, wat hij daar in het bos alleen uitvoerde. Zij gaf zijn bedienden veel geld en die verrieden haar het geheim en vertelden haar ook van het kluwen, dat alleen de weg kon wijzen. Nu had de koningin geen rust meer, voor ze er achter was gekomen, waar de koning het kluwen bewaarde, en toen naaide ze withempjes, en omdat ze van haar moeder heksenkunsten had geleerd, naaide ze er een toverij in. En op een dag dat de koning op jacht was gegaan nam zij de hempjes en ging het bos in, en het kluwen wees haar de weg. De kinderen, die in de verte iemand zagen aankomen, dachten, dat het hun vader was en vol vreugde liepen ze hem tegemoet. Toen gooide zij over ieder van hen een hempje en toen dit hun lichaam aanraakte, veranderden ze in zwanen en vlogen weg, hoog over het bos. De koningin ging voldaan naar huis en dacht, dat ze nu van haar stiefkinderen af was. Maar het meisje was niet met haar broers naar buiten gelopen en de koningin wist niets van haar. De volgende dag kwam de koning weer, om zijn kinderen op te zoeken, maar nu vond hij alleen maar zijn dochtertje. ‘Waar zijn je broers?’ vroeg de koning. ‘Ach lieve vader,’ antwoordde het meisje, ‘die zijn weg en hebben mij hier alleen achtergelaten.’ En ze vertelde, hoe ze door haar venstertje had gezien, dat haar broers als zwanen waren weggevlogen, en ze liet hem de veren zien, die ze in de tuin hadden laten vallen en die ze had opgeraapt. De koning was diep bedroefd, maar hij kwam niet op de gedachte, dat de koningin de boze daad kon hebben gedaan, en omdat hij bang was, dat ook het meisje zou worden geroofd, wilde hij haar mee naar huis nemen. Maar ze was bang voor de stiefmoeder en smeekte haar vader, nog die ene nacht in het kasteel in het bos te mogen blijven.

Het arme meisje dacht bij zichzelf: ‘Ik blijf niet langer hier, ik ga weg om mijn broers te zoeken!’ En toen het nacht was geworden, vluchtte ze en liep recht het bos in. Zij liep de hele nacht door en ook de volgende dag, aan één stuk, tot ze van vermoeidheid niet meer verder kon. Daar zag ze een jagershut; ze ging er binnen en kwam in een kamer, waar zes bedjes stonden, ze durfde er niet in gaan liggen maar kroop onder een van de bedjes om daar op de harde vloer de nacht door te brengen. Maar kort voordat de zon zou ondergaan hoorde zij een geruis en daar zag zij zes zwanen, die door het open venster naar binnen kwamen gevlogen. Ze streken neer op de vloer, ze bliezen naar elkaar en bliezen elkaar alle veren af en hun zwanehuid gleed van hun lijf als een hemd. Het meisje keek hen aan en herkende haar broers, zij was gelukkig en kroop onder het bedje uit. De broers waren niet minder gelukkig over het weerzien van hun zusje, maar de vreugde was van korte duur. ‘Je kunt niet blijven,’ zeiden ze tegen het meisje, ‘het is hier een rovershol, als de rovers thuiskomen en je zien loopt het slecht met je af.’ ‘Kunnen jullie mij dan niet beschermen?’ vroeg het zusje. ‘Neen,’ antwoordden ze, ‘want we kunnen elke avond maar een kwartier lang onze zwanehuid afleggen en onze mensengedaante weer terug hebben, maar dan veranderen we weer in zwanen.’ Het zusje schreide en vroeg: ‘Maar kunnen jullie dan niet worden verlost?’ ‘Ach nee,’ antwoordden de broers, ‘waarmee je ons zoudt kunnen verlossen, dat is te zwaar. Je mag zes jaren lang niet praten en niet lachen en in die tijd moet je zes hemden voor ons naaien van sterrebloemen. Komt er in dien tijd ook maar één woord uit je mond, dan is alles verloren.’ Toen de broers dit hadden gezegd, was het kwartier voorbij en ze vlogen weer als zwanen het venster uit.

Maar het meisje was vast besloten haar broers te verlossen, ook al zou zij er zelf het leven bij verliezen. Zij ging weg uit de jagershut en liep diep het bos in; daar kroop ze in een boom en bracht er de nacht in door. De volgende morgen ging ze er op uit, ze verzamelde heel veel sterrebloemen en begon aan haar hempjes te naaien. Praten kon ze met niemand en in lachen had ze geen lust, ze zat daar

[p. 31]

maar en had alleen oog voor haar werk. Toen ze daar al een hele tijd had doorgebracht, gebeurde het, dat de koning van dat land op jacht was in het bos en dat zijn jagers bij de boom kwamen, waarin het meisje zat. Ze riepen naar haar en vroegen: ‘Wie ben je?’ Maar zij gaf geen antwoord. ‘Kom uit de boom!’ zeiden ze, ‘we zullen je geen kwaad doen.’ Ze schudde alleen maar het hoofd. Toen ze steeds maar bleven aanhouden gooide ze hun haar gouden halsketting toe en dacht hen daarmee tevreden te stellen. Doch zij gingen niet weg, en daarom gooide zij haar gordel naar beneden; toen ook dat niet hielp gooide ze haar kousebanden en daarna het een na het ander, totdat ze tenslotte alleen nog maar haar hempje over had. Maar ook met dit alles lieten de jagers zich niet afschepen, ze klommen in de boom, haalden het meisje naar beneden en brachten haar naar de koning. De koning vroeg: ‘Wie ben je? Wat voer je daar uit in die boom?’ Maar zij antwoordde niet. Hij vroeg het haar in alle talen die hij kende, doch zij bleef stom als een vis. Maar omdat zij zo mooi was werd de koning in zijn hart bewogen en hij vatte een grote liefde voor haar op. Hij sloeg zijn mantel om haar heen, zette haar voor zich op zijn paard en bracht haar in zijn slot. Daar liet hij haar prachtige kleren aandoen en zij straalde in haar schoonheid als de klare dag, maar er was geen woord uit haar te krijgen. Hij deed haar aan tafel aan zijn zijde zitten en haar ingetogen houding en haar zedigheid bekoorden hem zo, dat hij zei: ‘Met deze wil ik trouwen, en met geen andere ter wereld!’ En enige dagen later trouwde hij met haar.

Maar de koning had een boze moeder, zij ergerde zich aan dit huwelijk en sprak kwaad over de jonge koningin. ‘Wie weet,’ zei ze ‘waar die deern vandaan komt, die niet eens praten kan. Zij is een koning onwaardig!’ Na een jaar toen de jonge koningin haar eerste kindje ter wereld bracht, nam de oude koningin het weg en toen de moeder sliep bestreek zij haar de mond met bloed. Toen ging ze naar de koning en beschuldigde de jonge koningin ervan, dat zij een menseneetster



was. De koning wilde het niet geloven en hij wilde niet, dat haar kwaad werd gedaan. Zij echter zat maar en naaide onafgebroken aan haar hemden, zonder acht te slaan op iets anders. Het jaar daarop, toen zij weer een mooi knaapje ter wereld bracht, pleegde haar valse schoonmoeder hetzelfde bedrog, maar de koning kon er niet toe komen, geloof te hechten aan wat zijn moeder beweerde. Hij zei: ‘Ze is te vroom en te goed dan dat zij zo iets kan doen, als zij niet stom was en zich kon verdedigen, dan zou haar onschuld wel blijken.’ Maar toen ook de derde keer de oude koningin het pasgeboren kindje wegnam en weer de jonge koningin beschuldigde, die geen woord zei om zich te verdedigen, toen kon de koning niet anders, hij moest haar overgeven aan het gerecht, en dat veroordeelde haar tot de dood op de brandstapel.

Toen de dag aanbrak waarop het vonnis zou worden voltrokken, was tegelijk de dag voorbij van de zes jaren, waarin zij niet had mogen spreken en niet had mogen lachen en zij

[p. 32]

had haar lieve broers uit de macht



van de betovering bevrijd. De zes hemden waren klaar, alleen ontbrak aan het laatste nog de linkermouw. Toen zij naar de brandstapel werd gevoerd hield zij de zes hemden op de arm, en toen zij boven op het hout stond en het vuur zou worden aangestoken, keek zij omhoog en daar kwamen door de lucht zes zwanen gevlogen. Zij wist, dat het ogenblik van hun verlossing nabij was, en haar hart klopte wild van blijdschap. De zwanen vlogen naar haar toe en zwenkten omlaag, opdat ze de hemden over hun hals kon gooien en toen de hemden hen aanraakten vielen hun zwanehuiden af en vóór haar stonden in levende lijve haar zes broers, jong en schoon; alleen de jongste miste een rechterarm en had inplaats daarvan een vleugel aan de schouder. Ze omhelsden en kusten elkaar en de koningin ging naar de koning, die diep ontsteld was, zij begon te praten en zei: ‘Mijn lieve gemaal, nu mag ik spreken en je duidelijk maken, dat ik onschuldig ben en vals ben aangeklaagd’. En zij vertelde hem van het schandelijke bedrog der oude koningin, die haar drie kinderen van haar had weggenomen en verborgen. Tot grote vreugde van de koning werden de kinderen gehaald en naar hem toegebracht. De boze schoonmoeder werd op de brandstapel gebonden en tot as verbrand. De koning echter en de koningin met haar zes broers leefden nog lange jaren in vrede en geluk.