Groot Nederland. Jaargang 15

[p. 700]

Dramatisch overzicht

Mr. Coenen vraagt kortheid. Ziehier over veel stukken weinig woorden ditmaal.

Mr. C.P. van Rossem schreef samen met Henri Dekking een blijspel van de O.W. in vier bedrijven: ‘Homo Novus.’

Ik heb het voorrecht Van Rossem te kennen als een belezen en beschaafd man, die op zijn tijd geestig is en geest weet te waardeeren. Wie deze grove en vervelende klucht heeft aanschouwd, gelooft mij niet. Toch is het zoo. En ik wijt de inzinking aan Dekking, dien ik nooit hoog heb aangeslagen.

Poleon Pommerans (wat een vondst, die naam) is brievengaarder te Grensdorp, die met smokkelen O.W. maakt en die, rijk geworden, zijn socialistische principe in practijk wil brengen tot schade van zijn jonge portemonnaie en zijn goed humeur.

Eindelooze redenaties over sociale vraagstukken zijn niet opwekkend. Het éénige allereenigste werkelijk goede moment was de redevoering van Pommerans, boven op de crapaud, tegen Warmond, boven op de andere crapaud. Met als publiek de deputatie van ontevreden werklieden. Nico de Jong speelde den Pommerans brutaal en sluw, zooals hij gespeeld moet worden. Mevrouw van Eysden was een voorbeeld voor alle nieuwe en toekomstige rijken in rijke kleeding, sprake en gebaar. Bart Kreeft was een Jood, zooals alleen Kreeft Jood kan zijn.

Van der Lugt Melsert heeft thans ‘Phyllis’ van Mr. van Rossem in studie genomen. En hij roemt de fijnheid en de elegance van dit stuk. De vrienden van Van Rossem hopen van harte dat dit stuk zoo goed zal zijn, dat het ‘Homo Novus’ voor goed kan doen vergeten.

Joh. W. Broedelet schreef schetsjes en romans. De schetsjes waren meest bas-comique, de romans (Hofstad) onkiesch in voorstelling en woordenkeus. Zijn stuk ‘De gescheiden Echtgenoot’ is ook niet zeer nobel en zeer fijn en bovendien gerekt. Zelfs Louis Chrispijn als de acteur Van Hasteren en Ko Arnoldi - die een prachtig type van notaris was - konden niet veel redden, omdat er niet veel te redden viel.

De heer Hans, die een groot man is - dat is te zeggen binnen den journalistenkring -, protesteerde tegen de figuur van Lamers, die half-

[p. 701]

wijs en goedhartig deed en als ‘journalist’ in het programma stond. Voor zooverre ik weet is er geen klacht bij het ‘Hofstadtooneel’ ingekomen van de Nederlandsche Broederschap van Notarissen.

Enny Vrede nam in ‘Francillon’ den titelrol van Mevrouw Mann-Bouwmeester over. Het was een groot succes voor Enny Vrede's costumière. Men weet niet wat men meer bewonderen moet, de keuze van kleur en plooienval of de stil-sierlijke wijze waarop mevrouw Vrede haar japonnen draagt. Maar dit is zeker dat tooneelspelen nog iets méér is dan modieuzen smaak en stil-sierlijk dragen van japonnen.

Zelfs de kréét, de hoogste spanning in het laatste bedrijf, klinkt in haar mond dof en zonder het accent van angst en zielsverdriet.

Enny Vrede is een volmaakte lady. Maar Francillon is óók vrouw. En dat zal Mevrouw Mann hebben begrepen.

De heeren waren goede praters. Maar wij waanden ons in de buitensociëteit te Deventer eerder dan in een groot Parijsch hotel, waar de minst aanzienlijke huisvriend nog vicomte is.

Shaw's ‘Men kan nooit weten’, waarvan de première den derden November ging, is door het Nederlandsch Tooneel in een voortreffelijke opvoering gegeven. Men is blij te mogen prijzen. Het stuk is bekend van vroegere Haghespelers-opvoeringen. Maar men genoot opnieuw van het knetteren van de dialoog, die altijd prikkelt en bezig houdt, zelfs in het dwaze en onwaarschijnlijke vierde bedrijf.

Willem van der Veer speelde den Crampton als een schuwe boeman, die lijdt omdat hij nooit zijn lieve teederheden in een woord of gebaar zuiver kan verwerkelijken; een groote kerel, die kwaadwillig lijkt en die zoo veel fijn gevoel, zooveel liefde moet verborgen houden. En dat fijn gevoel en die liefde gàf Van der Veer, verborgen en toch duidelijk. Hans Brüning was de kellner. De Nederlandsche kellners, die blijkbaar meer geest en meer takt hebben dan de Nederlandsche cafébezoekers die zij bedienen, huldigden hem met een krans. Dat was aardig en welverdiend. Brüning was discreet en gevoelig, fijntjes en beschaafd. Fie Carelsen was de wijze dochter, die de liefde leert. In deze materie is Shaw een leermeester die een heel duistere methode volgt. Zij slaagde nochtans met goede cijfers. De openhartige baby's waren onweerstaanbaar, Lily Bouwmeester is allerliefst. Zij heeft alle eigenschappen om een goed actrice te worden, als zij eenmaal heeft leeren tooneelspelen.

‘In Rok’ (Gabriel Drégely) is een succes voor Cor van der Lugt Melsert. Het stuk is niet satiriek en niet blij. Het is zelfs een heel sinister maakwerkje. Maar de hoofdrol speelt de leider van het Hofstadtooneel met een charmante, levenslustige losheid van tong en beweging, met rappe grappigheid en onweerstaanbare brutaliteit. Cor Ruys ziet niet in, dat er verschil bestaat tusschen een Oostenrijksch bankier, die ridder is en een bioscoopexplicateur

[p. 702]

van de Keizerlei, zelfs al zijn ze alle beide van Oostersche origine.

Mevrouw Alida Tartaud-Klein speelt Ibsen. Haar ‘Hedda Gabler’-opvatting is in zooverre origineel, dat zij er in slaagt Ibsen te doen vergeten. Men kan van Ibsen houden. Men kan ook niet van Ibsen houden. Maar men zal het altijd eens zijn over het feit dat het Ibsen-probleem niet op te lossen is als men het zich niet heel ernstig stelt. Mevrouw Tartaud ging er voorzichtig omheen. En maakte een Hedda Gabler voor den Hollandschen minnaar van een flinken draak met nijd en jalouzie, met angst en doodslag.

Greshoff.