Die historie vander goeder vrouwen Griseldis, die een spieghel is gheweest van patientien

[p. 19]

Hoe Gautyer dede nemen sijnen ionghen sone, ende dede daer mede in alder manieren als hi gedaen hadde met sijn ionghe dochter.

Binnen vier iaren daer na soe wordtsi weder een kint dragende. Ende si wordt moeder van een ionghen sone: waer af dye vader ende alle sijn lant seer blyde waren.

Ende als dese sone oudt was drie iaren, dye vader en dede myn noch meer dan hy te voren ghedaen hadde mit sijnre dochter, om te bat te proeuen sijn wijf. Ende daer in so droech hoer Griselde als te voren, of meer ghestadelick.

Ende doe was dit voerseide kint ghelijck den anderen ghesendt te Buenen, tot sijn voerseyde suster, om op ghehouden te zijn met sijn suster. Ende daer en wist niemant wien dese twee voerseyde kynderen toe behoerden, sonder Gautyer, die grauinne sijn suster, ende die dyenaer diese daer ghebrocht hadde.

Als dit gheschyet was, die luden van Gautyers lande begonsten seer te murmureren ende te begripen Gautyer haren heere, ende seyden dat hi sijn kynderen heimelicken vermoert hadde, om deswil datse van soe cleynen ende nederen geslachte ghecomen waren vander moedere weghen.

Dit niet teghenstaende, hi bleef ghestadich in zijnre meyninghen, om sijn wijf, soe lanck soe meer te proeuen, dye

[p. 20]

welke hy niet anders en konde gheuinden dan altoes ghestadich, ende hem onderdanich ende oetmoedich als te voren, ende niet blyder oft droeuer opten eenen tijt dan opten anderen, maer altoes in eenen punte.

Ende als dan aldus leden waren .xij. iaren, dat dye voerseide dochter geboren was, dede Gautier die mare gaen dat hi hadde gesent aen den paus te Romen, om te scheyden van sijnen wiue, ende een ander te nemen. Welcke fame quam voer Griselden, die daer gheen mencie af en maeckte oft onghenuechte voer horen man, inden welcken sy ghestelt hadde al horen wille.

Gautier sende te Buenen om sijn dochter ende om sijnen soene, ende hi dedese halen met grooten stade. Die doechter was doen oudt twalef iaeren. Ende hy dede dat gherufte maken dat dese doechter soude wesen sijn wijf.

Ende om sijnre vrouwen noch bat te proeuen, riep hyse voer hem by sijn ghesyn, ende seyde hoer aldus: Ick hadde groote ghenuechte in onser beyder huwelijc ende in uwe doecht, ghestadicheyt ende wesen: maer ick hadde ende noch hebbe merckinghe in v cleynheden van uwe gheslachte, ende ten behoert niet dat mijn lant ende luden namaels gheregiert souden worden van alsoe cleynen gheslachte. Mijn luden bedwingen my, ende die paus consenteert mi dat ic neme een ander wijf. Ende ic bin al ghereet in beloften mit enen anderen wiue, die nu al op den wech is om hier te comen, ende sy sal hier sijn eer yet lanck. Ick heb dicke gheweten dat nae vele gelucx vele ongeuals ende onghelucx quam, ende alsoo ist mit v ende mit mi. Als mijn

[p. 21]

bruyt hier coemt ruymet haer ende trect wech, ende maect v gereet om ewech te trecken in v ierste huys, sonder yet te murmureren: ende draghet wech tgene dat ghi hier brocht, ende laet hier dat ghi van my hebt. Fortune en es gheen erue.

Gryselde antwoerde ende seyde: Altyt heb ick wel bevroet ende gheweten dat van uwer hoecheyt ende edelheit, ende mijnre cleenhede ende armoede en was ghelikenisse, ende ick en acht mi niet weerdich te sijn v wijf, noch selue te wesen v dienstmaecht. Ende in v huys, daer ghi my maectet een vrouwe, heb ic altoes in mijn hert ende in mijn ghepeys geweest als Martha, ende een bode ende niet anders, dies neem ick Gode te tughe. Ende van deser tijt dat ick mit v heb gheweest eerlic ¹, dyes ik niet weerdych en was, daer af soe danck ik v, ende gheue lof ende gracie Gode ende v, heer. Ende ben al bereyt met goeder herten, ende sonder murmureren te keeren int arme huys van minen vader, int welc ic leyde alle mijn ionghe dagen, ende daer sal ic leyden mijn oude dagen, ende daer steruen, als gheluckighe ende eerlike weduwe, ende als die ghene die wijf gheweest heeft van een sulcken eedelen, mogenden ende groten here. Vwen nieuwen wiue der bruyt sal ic gheerne rumen ende hoer die waerdicheit ouer geuen, Gode biddende dat si gheluc brenge ende vinde. Ende voer dat ghene dat ghi my beuaelt wech te draghen, dat ick hier brochte, ende te laten dat ghene dat v is,

1 Eerlic. Lees: was ick in eeren.

[p. 22]

ick en hebbe niet vergheten dat in tijden voerleden, als ick worde u wijf, dat ick ontcleet worde, voer mijns vaders dore, van mijnen cleynen ende armen habijte, ende costeliken cleederen, ende also quam ic hyer: aldus soe en brocht ic niet mit my, dat mine was, dan armoede, getrouwichede ende myne suuerhede. Ende ghelijc dat ick liet mijn voerseyde arme habijt voer v allen, soe sal ick mi ontcleden ende laten v dit eersame habijt. (Alsoe dede sy wt haer cleederen ende sy gafse hem ouer, ende den rinck, daer si mede getrouwet was.) Ende alle die ander cleederen, ringen ende iuwelen, die welke mijn plegen te sijn, die sijn in v camer. Ick quam naect wt mijn vaders huys, naect sal ick daer weder in keeren. Mer ic hope dattet v, here, ontfermen sal, dat dit naecte lichaem, daer ick v kinderen in heb gedragen, niet naect gesien sal worden vanden volke. Daer om bid ick v, bi gracien, ende anders niet, om die weerdicheit mijns maechdoms, die ick hyer brochte ende nyet en mach wech dragen, dat v ghelieuet mi te gheuen dyt hemdekijn, op dat ghedect mach wesen dat lychaem vander gheenre, die onlancx v wijf plach te sijn.

Gautyer iammerde hoers soe seer dat hy wort screyende: mer hi keerde hem omme, op dat sijt niet mercken en soude. Ende ten iersten dat hij spreken mochte soe seide hi: houdt v hemdekijn. Des si hem dancte.

Ende aldaer ontcleede sy hoer seluen, al naect totten hemde toe. Ende alsoe mit bloten voeten ende mit bloten

[p. 23]

hoefde, schiet si vten palleise. Ende al dat volc volchde hoer nae, al screyende ende al beclaghende dat hoer die auentuer also contrarie was.

Ende die voorseide vrouwe quam al stille swighende, gedoechsamlijc ende goedertierlijc, voer hoers vaders dore, die welcke doen seer out was ende seer traech. Ende hi hadde, vanden tijt dat si wt hoers vaders huys ghinck, altoes gewacht ende wel gehouden hoer oude habijt, dat si wt dede, als si van hem schiet: want hem lach altoes inden moet dattet alsoe comen soude, alst quam.

Ende als hi daer hoorde dat gherucht vanden volcke voor sijn dore, soe sach hi wt ende vernam Griselden, sijn dochter, in sulcken stade alst voerseit is. Doen keerde hi in sijn huys ende haelde daer hoer oude cleederen, die si te voren plach te draghen: ende si decte daer mede haer naecte lijf, ten besten dat si mochte. Ende daer soe bleef si een luttel tijts, dienende haren vader, oetmoedelick ende onderdanichlijck, mit also groter neerstycheit, als si ye te voren hadde ghedaen.

Bynnen desen myddelen tijden, soe ghenaecten seer den lande van Saluzen, die graue ende grauinne van Buenen, die mit hemluden brochten dye voerseide kinderen, daer af dat die dochter hiet die bruyt vanden voerseyden Gautyer.

Daer en liep grote mare vander bruyloft ende vander feesten die daer wesen soude.

Des daghes te voren, eer si quamen, ontboet Gautier voer hem Griselden, dye welcke voer hem quaem

[p. 24]

ende hi seide hoer: Ick wille dat dese maget, die myn wijf worden sal, eerlijc si ontfangen: ende si sal morgen te maeltide hier zyn: ende dat die heren ende vrouwen die mit haer comen sullen, elck nae hoerre weerden ontfangen worden. Ick heb v hier toe gheordineert: al ist dat ghi qualiken ghecleet sijt, neemt hier af den last ende onfanghet mijn gasten: ghy kent bet mijn manieren.

Griselde antwoerde hem soetelijc ende seyde: Here, Ick salt gheerne doen mit goeder herten ende mit goeder begeerten, ende wat saken ghi mi wilt beuelen, dat sal ick volbrengen nae mijnre macht. Ende te hants nam si enen bezem ende ander instrumenten ende gereescap om thuys schoen te maken. Ende ginc daer schoen maken die zale, ende daer nae ghinc sy ordineren om te stellen die tafelen ende scraghen, ende gaf den anderen dienaers goet exempel om van gheliken te doene.

Des anderen dages, omtrent tercie tijt, soe quamen die voerseide kinderen mitten graue ende grauinne van Buenen, daertegen dat alle dat volc ghync, wanende dat dese voerseide kynderen toe behoerden den voerseyden graue ende grauinne van Buenen, ende saghen op dye voerseyde maghet, dat grote wonder, om hoer schoenheyt. Ende sommighe seiden dat Gautier wel ghedaen hadde dat hi sijn huwelijc hadde ghewisselt, ende nemen soude die ouer schoene maghet, die sy hielden voer die dochter vanden graue ende grauinne van Buenen.

Griselde was besorchsaem om alle dinc wel te ordine-

[p. 25]

ren ende te schicken, soe dat al die ghene die dat sagen hoer des eere ende lof toe spraken: ende hadden groet verwonderen hoe soe armen wijf conste wt hoer seluen nemen soe goeden bestier ende ordinancie.

Ende doe sy hoorde dat die bruyt in quam, so ghinck si blidelijc tegens haer, segghende: Mijn waerde vrouwe, willecome soe moet ghi sijn. Ende des ghelijcs ontfinc si blideliken alle die ander, die daer quamen mitter maecht ter feesten.