Golfslag. Jaargang 1

[p. 183]

Droom en daad

Daar zijn er die hun droom scheep lieten gaan, en zelf aan land achterbleven, omdat zij vreesden dat het schip te broos was om den storm te weerstaan. RENINCA.
(Uit: ‘Zaad in den wind’.)

De droom van een mens is meer goddelijk dan zijn daad, omdat in iedere droom een draad van Gods oneindigheid is geweven. Enkel en alleen doordat God eindig werd, is de daad goddelijk geworden, want God liet zich begrenzen voor de maten van een Kruis. Dat was de goddelijke daad. En slechts over een brug van diezelfde maten wordt de menselijke daad grenzenloos.

Wat merken we, als in het zonlicht van de Werkelijkheid droom en daad gelegd worden op de weegschaal van de werkelijkheid?

Het oneindige van de droom is het goddelijk speelrijk van het kind, eenvoudig wijl het kind IS. En omdat God het ZIJN is benadert het kind 't dichtst het grenzenloos lichtgebied van God. Daarom ook is het kind groot en is het kindergetal onder volwassenen beperkt.

Een mens wordt klein door zijn gemaaktheid, door zijn onwerkelijk doen en zo wordt zijn formaat de omvang van een gedrocht. Want bij hem heeft de droom schipbreuk geleden op de daad, omdat bij de overgang naar het grotemensklimaat het kindergewaad werd afgelegd en het masker genomen.

De aanklagende oorzaak daarvan is dat de mens zelf niet durfde gaan over de kruisbrug, die bij zijn man-worden geslagen lag tussen dromen en daden. Het consequent uitleven van de droom ontbrak. En dit is de rots, waar veel jonge golven breken en waar mannen oud worden geboren. Ontbreekt hier soms het koninklijk inzicht? Of staat daar bevend de angst voor de Realiteit, die capitulatie-zonder-meer vraagt? Zeker is dat op deze rots veel tempeltjes gebouwd worden voor de goden uit eigen huis met de blokken van Gods kathedraal! De enige redding is dan een salto mortale naar God, een volkomen breuk met de conventie, met de alledaagsheid, om zich te binden aan de vrijheid van kinderen Gods.

Men zal nar zijn en een voor dwaas gescholdene. Maar weet: de narrekap rinkelt van Wijsheid! En slechts helden hebben de moed om dwaas te zijn, om spot te lachen naar de waanwijsheid van de wereld. En die helden noemen wij heiligen, omdat zij làf durfden zijn, laf voor het vlees.

Bij een stijgend getij is ieder van die helden een golfslag en de samenzang van de golven is het lied van de Zee. En die overstemt alles, omdat ze machtig is en haar accoorden paukslagen zijn van hoge golven die zwaar aanvallen en beuken en ruimen tot het wereldstrand schoon is en geheiligd voor de ontvangst van de hostie der Zon. Dan zal het morgen zijn: de morgen van een nieuwe Dag!

[p. 184]

In het voorbije laag getij zijn veel droomwrakken ontdekt van hen die na de storm '14-'18 uitvoeren met de trots van driemasters, waarvan de zeilen bolle idealen waren en de wimpels waaiende rook. Langs het literaire strand zien we, naast wrakken van katholieke Jongeren uit Noord-Nederland, kadavers van Vlaamse Expressionisten die de ‘Ruimte’ kozen.

En nu wast weer het getij. Ook nu steken jongeren van wal met hun droomschepen om de rots van de daad te bestormen... In de Lage Landen varen dromen zo licht en vaargeulen zijn er vele...

Maar willen ook deze schepen niet breken, wil deze overvaart naar een nieuwe mensheid eens landen in het Geluk om daar voor goed de schepen te zetten aan Gods grond, dan is de smalle brug nodig van de moeite, de valreep van de inspanning, de gang van stap na stap over de eendere rei der dagen, om consequent te leven en om de daden kinderen te laten zijn van hun droom.

Dan moeten de dromen beléden worden, zonder onderbreking, niet alleen van uur tot uur, doch iedere droomseconde, als we zo spreken kunnen in het tijdloze van de droomwereld. Zelfs de nachten door, als niemand het ziet en de eentonige wind waait van het volhouden, moet de droombelijdenisdoor-de-daad staan op de minaret van het leven. Dan wordt de daad een feest in de woestijn van de sleur.

Maar dat vraagt vermoeienis die een kruis is en een inspanning die offer heet. Dat vraagt het volgehouden streven om een goed mens te zijn. Een goed mens; die schoonste droomdaad van de menselijke Godzoeker Frederik van Eeden. Maar dat vraagt ook een zekere dood van de droom om juist leven te geven aan de daad. En door die dood wordt de levensdroom werkelijkheid, de levensbeschouwing leven. Doch die dood komt over de brug, waarlangs het Leven kwam: het Kruis. En dat Kruis was een Daad, zoals èlke daad een kruis is, óók de daad die groeit uit de droom... Maar kruisen zijn zwaar en kruiswegen lang. En een jeugd is speels en geduld is niet haar sterkste deugd... Maar toch...

Als de zandloper van droom naar daad, waarin elke korrel een kogel moed is, zal blijven lopen, korrel na korrel, wordt de daad vol en goddelijk. En eens komt dan God, die de zandloper draait en wat aardse droom was wordt eeuwige droom die overloopt in de eeuwige daad van de ZIJNDE.

En een later beoordeelaar, die spreekt volgens de eeuwige normen - een criticus moet altijd de worstelende mens, van tijd naar eeuwigheid, gadeslaan van de uitkijkpost der onsterfelijkheid - zal dan kunnen uitmaken of onze gang van droom naar daad de tocht was van een oneindige menselijkheid naar een begrensde goddelijkheid, waar we weer kind kunnen zijn, dat, om zijn eindige daad, eeuwig mag spelen met zijn eindeloze Droom, eeuwig met God...

De droom heeft recht op God: God is de Toekomst, omdat Hij het Verleden is en het Heden: oneindigheid, eeuwigheid, eindeloosheid. Zij zeiden mij: ‘Gij droomt!’ Ik heb het bevestigd met mijn daad.
RENINCA.
(Uit: ‘Zaad in den wind’.)

JOWAN DE KEVER.