Het Nederduitsch glossarium van Bern

[p. 36]

C.K.

ka, monedula^1).

caf, palea^2).

calde, frigiditas, frigus.

cale, calvus.

kalende, kalenda^3).

kalendier, kalendarjus.

calf, vitulus.

calheit, calvitium.

calc, calx.

callinge, multiloquium.

calt, frigidus, gelidus.

cam, pecten.

cameleon, ein dir.

camer, conclavis.

camere, camera, talamus, triclinium, tristega^4).

camere, zie kindre.

camere, zie ene camere.

camerire, pedissequa.

camerlinc, cubicularius.

camp, crista^5), duellum.

cancel, cancellus.

cancelere, cancellarius.

candelere, candelabrum.

kanker, cancer.

canonec, canonicus.

canonecleke, canonice.

capellaen, capellanus.

capelle, capella.

caperun, capucium.

capitel, capitellum^6).

capitle, capitulum.

capparis^7), en boenkein.

cappe, cappa.

cappen, dissecare.

capfolium^8), en crut.

capun, capo, gallinatjus.

car vel alecorf, nassa^9).

carbunkel, carbunculus.

carde, borith^10).

cardjnal, cardinalis.

caritate, caritas.

carmelec, gemebundus.

carmen, eiulare, gemere.

carmen vel wenen, ingemiscere.

carminge, gemitus.

carre, biga, careta, quadriga, reda.

kase, caseus.

casse, zie bare.

cassia^11), en crut.

cassle^12), casula.

castanie, castanea.

castel, opider^13).

castel vel burch, castrum.

castel, zie cleine burch castel.

castien, castigare.

castinge, castigatio.

catte, catus.

cauele, zie loet.

keersen, cerasa.

1) Th. eynreley vogel scz. daile of kae.

2) Th. eyn goedynne des voiders, off kaue van korne.

3) Eerste woord der K-rij. MS.: ‘alenda’, maar er is plaats voor eene initiaal K. opengelaten.

4) Th. tristegum, eyn strijtstede myt drijen ondersleghen.

5) Th. vogelkam.

6) Th. dat men baeuen op die columnen settet.

7) Th. caperen, die men ytt myt boemoly.

8) Dit woord staat in het MS. tusschen capricornus en capsula. 1. caprifolium?

9) Th. eynreley visch gereitscap uan tenen geuluchten.

10) Th. eynrely cruyt des die volre bruken. Kil. Kaerde .... carduus fullonum, carduus, virga pastoris.

11) Th. casia, eynreley cruyt des bloeme snelle vellet.

12) MS. cassle of casfle. te lezen casufle? zie Kil. kasuyfel...... vulgò casula. - casel, cassel, caselle, komt echter ook voor bij Dief. Gloss.

13) Vocabularius latino-germanicus (Dief. No. 20): Opidar. aris caestel.

[p. 37]

kefse, concubina.

kefs kint, spurjus.

keiser, cesar, imperator.

keiserinne, imperatrix.

keiserleke, imperialis.

kele, fauces, gula, guttur.

kelch, calix.

kelnere, cellarium.

kelre, zie scure.

kelrewerdre, cellerarius.

keltre, torcular.

kemben, pectere, pectinare.

kemel, camelus.

kemerlinc, camerarius.

kempe, pugil.

kennen, agnoscere.

kep, pedica^1).

keren, reuoluere, vergere, verrere, versare, vertere.

keren, zie inwart keren.

kerfstoc, dica^2).

kerke, basilica^3), ecclesia.

kerker, carcer.

kerker, zie in kerker werpen.

kerchof, atrium^4), cimiterium.

kerkre, ergastulum^5).

kermisse, dedicatio.

kerne, nucleus.

kerren, scopare^6).

kerse, candela, cereus, narstucium^7).

kersebom, cerasus.

ketel, cacabus, lebes^8).

ketene, cathena.

keuese, focaria^9), fornicatio.

keuesen, pellicere

keuesere, fornicator.

kewen, mandere.

kiesen, eligere.

kiken, pullus.

kimben, comere.

kinde, zie bit kinde, geliegen uan kinde.

kindeken, infantulus.

kindelbedde, puerperium^10).

kinder, pignora.

kinder winnen, procreare.

kindere, liberi.

kindre vel camere, penates.

kinne, mentum.

kinnebacke, mandibula.

kinnebacslag, alapa.

kinsch, infantilis.

kinscheit, infantia, pueritia.

kint, puer.

kint, zie nit sprekende.

kint, zie de kint heft.

kirke, zie bedehus.

kirstenleke, catholice.

kirsten man, catholicus.

kiste, archa, cista.

kisteken, cistula.

kitelen, titillare.

kitelinge, titillatio.

clabot, gurgulio^11).

claer, conspicuus, serenus.

clage, calumpnia, querela, querimonia, questus.

clage vel hantslag, planctus.

clagen, conqueri, deplangere, queri.

clagen vel hantslagen, plangere.

1) Th. eyn tewe of eyne druwe off stricke dyeren myt to vanghen.

2) Th. kerfstock dair men scholt myt bewyst.

3) Th. eyn konyncklick huyss.

4) Th. sale.

5) Th. eyne werckstede of eyn stede in der geuenckniss dair die gevangen wat wercken mogen, of des mynschen lijcham dair die syele in gevangen leghet.

6) Th. scobere keren, veghen. scopere, idem - scopa. bessem.

7) Th. nasturcium eynreley groen cruyt scz. karss.

8) Th. eyn cleyn ketel of duppen.

9) Th. eyn huere bij den hert.

10) Th. die geburde eyns kynds, off eyn kynt, off die stede dair eyn kynt in ontfangen wurdt off eyn craym. s. kyndelbedde.

11) Th. eyn korn weuel.

[p. 38]

clagende, querulus.

clagere, calumpniator.

clappart, loquax.

clappen, garrire.

clappende, verbose.

clapperegt, verbosus.

clappinge, garritus, loquacitas, verbositas.

clappre, garrulus, linguosus.

clar, liquidus.

clar maken, serenare.

claremaken, clarificare.

claren, clarere.

clarette, zie uan clarette.

clarheit, claritas^1), illuminatio, iubar^2), liquor, nitor, serenitas.

clarheit vel pigment, nectar^3).

clarleke, lucide.

clausle, clausula.

clawe, unguis.

clebber, gummj^4).

cleden, investire.

cleder, perizomata^5).

cledinge, zie gecleteit.

cleeden, vestire.

cleet, colobium^6), indumentum, toga, trabea^7), vestimentum, vestis.

cleet, zie lenden cleet.

cleiden, induere.

cleine, modicus.

kleine ambelake, mapula.

cleine burch castel^8), castellum.

cleine tit, momentum.

clemben, ascendere.

clene, exilis.

cleneberg, monticulus.

clene gigteken, munusculum.

clene ligamken, corpusculum.

clene posteken, posticium^9).

clene wolke, nubecula.

clenheit, exiguitas.

clenleke, minute.

cleinode, eulogium^10).

clere, luculentus.

clere, zie harde clere.

clere sien^11), linceus.

cleren, declarare, defecare.

clerc, clericus.

clerclec, clericalis.

clercleke, clere, clericaliter^12).

clerleke, clare, splendide.

clerleke, zie harde clerleke.

clernisse, declaratio.

clesse, glis^13).

cletce, lappe^14).

cleuen, herere.

clinke, pessulum.

cloet, globus.

cloffloc, allia.

clocke, campana.

clocludere, campanarius.

closter, claustrum.

clostrere, cenobita^15).

cloue, rima.

cloueken, rimula.

cluweken, glomucellus.

cluwen, glomus.

knagen, corrodere, rodere.

1) De laatste letters van het Latijn in het MS. onleesbaar. Th. claritas: clairheit.

2) Th. glantz. schijn of opganck der sonnen, off die sonne, off eyn licht dreger.

3) Zie: uan clarette. - Th. luterdrank.

4) Th. catten golt, dat vyt den bomen loipt.

5) Th. eyn schort cleit dair men die schemd myt bedeckt off eyn cleyt van loiff gemaeckt.

6) Th. eyn jonffren mantel bis an die enckel sonder muwen.

7) Zie: gecleet.

8) MS.: castel met kleiner letter boven ‘burch’.

9) Th. = postica eyn echter doire.

10) Th. eulogium wysheit of guet geruchte. eulogia guede gruete off guede gaeue.

11) Zie: linx.

12) MS. clricaliter. Onder deze a het teeken dat zij door de boven haar geplaatste e moet worden vervangen.

13) Th. leymigh erde. - glissosus. vol klettzen.

14) Th. klesse.

15) Th. begheuen persone.

[p. 39]

knegt, cliens, famulus, inquilinus, satrapa, seruus.

knegt, zie gehurt knegt.

knegteken, seruulus.

knegtlec, servilis.

knegtleke, seruiliter.

knje, genu.

knjelen, procumbere.

knjeschiue, poplel^1).

knjjt, mancipium.

cnop, nexus, nodus.

cnopen, nectere, nodare.

co, contaminatio.

coest, expensa.

koch, cocus.

cogele, cuculla^2).

coke, contagium^3).

cokelere, hariolus, veneficus.

kokelere, magus.

cokelie, veneficium.

cokene, popina.

kokene, coquina.

coker, faretra^4).

cole, pruna.

kole, carbo, caules.

collacie, collatio.

collechte, collecta.

collechtenere, collectaneus.

colter, cultrum.

columbe, zie basis van der columbe.

colue, clava^5).

comberen, prepedire.

comen, venire.

comende, zie nit weder comende.

comin, ciminum.

complede, completorium.

compot, compotus.

concilie, concilium.

condut, canalis, meatus.

coninc, rex.

coninccen, regulus^6).

conineginne, regina.

coninclec, regalis, regjus.

coninc rike, regio, regnum.

conincs rude, sceptrum.

conuenteke, conventiculum.

cope, zie te cope.

copen, comparare, contrahere, emere, mercarj, negociarj.

coper, es.

copinge, contractus, emptio, negotiatio, negotium.

cople, copula.

copman, institor, mercator, negotiator.

copre, emptor.

copren, eneus.

kore, electio.

coren, ceres, seges, saporare, temptare.

coren, zie ein coren.

corenmate, corus^7).

corf, canistrum, cophinus, sporta.

corfken, sportula.

coringe, temptatio.

corn, annona^8), blandum, fruges.

corn, zie ein corn.

corne, cadaver^9), cornum.

corne, zie offerande uan corne, uan corne.

corneboem, cornus^10).

corporael, corporale.

corre, temptator.

corsene vel uel, pellicea.

corste, crusta.

corsteken, crustula.

cort, brevis, compendiosus.

corteleke, breviter, summatim.

1) Diutisca leest poples. Th. poples, eyn knye of die boighde onder den knye.

2) Th. cappenkovel. T. cogel, covel = capruyn = capucium.

3) Th. koighe onder den schaipen. T. coghe. wrangh. contagium. - coighs. contagiosus.

4) Th. eyn pylkicker.

5) Th. eyn beslagen kuyse.

6) MS. comcen.

7) Th. eyn mate van X mudden.

8) Th. sait of corn eyns iairs.

9) Th. eyn vuylick.

10) Th. cornum. haeghboicken vrucht.

[p. 40]

corten, breviare, curtare.

cortheit, brevitas.

cortleke, compendiose.

cossen vel pulwe, pulujnar.

cost, sumptus.

costende, sumptuosus.

kot, cocus^1).

kouce, zie hose.

cowen, masticare.

cragt, fortitudo, robur, virtus.

cragtlec, virtuosus.

craie, cornix.

craiken, cornicula.

crane, crus.

cranc, debilis, imbecillis, inualidus.

cranc win, villum^2).

crancheit, imbecillitas, inualitudo.

crancleke, infirmiter.

crauwen, scalpere.

crawel, fuscina, fuscinula.

crawen, fricare.

creature, creatura.

creft, cancer.

crenken, debilitare, infirmare.

cresme, crisma.

Krete, Creta.

creuet scale, conca^3).

cribbe, presepe.

crigelgeit, zie enwille.

krikel, cicada^4).

crikelere, prinus.

crislen, stridere^5).

crisolithus, en dir sten.

cristal, cristallus.

crogt, cripta.

crocalus, ein dier.

croke, zie runce.

crokeg, zie runceg.

crocke vel uecke, vicia.

crone, aureola^6), corona, diadema laurea.

cronen, coronare.

croselbusg, zie stekel dorn.

crosle, cartillago^7).

cruce, crux.

cruce vel galge, patibulum.

crucen, cruciare, crucifigere, excru ciare.

crucinge, cruciatus.

crudes, zie vol crudes.

cruke, amphora, idria.

crul, crispus.

crullen, crispare.

crumbeleke, oblique.

crumben, curvare, incuruare.

crumben vel untrigten, obliquare.

crump, curvus, incurvus, tortus.

crumpleke, curve.

crump man, clinicus^8).

crump nasech, simus.

crump uoet, tortipes.

crupen, repere, reptare, serpere.

crupet, zie dat crupet.

crusul, crusibolum^9).

crut, herba.

crutgart, pisetum.

cruthof, viridarium.

kukene, culina.

cuccuc, cuculus.

cucumern^10), cucumer.

cule vel gruue, cavea.

cume, vix.

kunde, agnitio.

cundeg, arrogans.

cundegheit, arrogantia.

cundegleke, arroganter.

1) Th. coccus, eynreley varwynghe tusschen roit ind ghele.

2) Th. snoed off cleyn wijn.

3) Th. eyn moschel scholp.

4) Th. en heymken dat by den vuyr synghet.

5) Th. knerssen myt den tand off ander gerappe maken. - Kil. krysseltanden.

6) Th. der ionffren crantz of croi

7) Kil. krospel, krospel-beenken j. knospel-beenken, cartilago.

8) Th. bedredic ind besonders die ghichtich is.

9) vgl. Graff. IV. 616.

10) Zie: hof.

[p. 41]

cunden, condire^1).

cune, audax, cordatus^2).

cune vel balt, presumptuosus.

cuneheit, zie baltheide.

cunheit, audatia.

cunin, cuniculus.

cunleke, audacter, audenter^3).

kunne, sexus.

curten, decurtare.

curuete, curcubita^4).

cussen, basium, osculum, oscularj.

1) Th. spijse of dranck myt cruyde of salte temperieren.

2) Dit Lat. en Holl. woord in het HS. zoo goed als onleesbaar.

3) MS. heeft: audacter cunleke, audenter idem.

4) Th. cucurbita, eynreley vrucht, den vleschen wat gelyck. Zie: hof.