Het Nederduitsch glossarium van Bern

[p. 1]

A.

aar, arista, spica.

abce, alphabetum.

abdie, cenobium.

adem, anelitus, flamen^1), spiramen^2), spiritus.

ademen, spirare.

aderecht, neruosus.

adre, fibra^3), vena.

adre vel pese, nervus.

ael, anguilla.

afdoinge, abolicio.

afdon, abolere, adimere.

afdun, delere, demere.

affalt, devexus^4).

Affrike, Affrica^5).

afgan, descendere.

afganc, descensus.

afgoden, zie dat men offert, enz.

afgot, idolum, simulachrum.

afgrunt, chaos.

afhaldeg, procliuis.

afhalt, clivus, procliuium.

afhat, declivus.

afkeren, divertere.

afcomen, desinere.

aflat, indulgentia.

afscaven, eradere.

afscheren, abradere^6).

afsniden, abscidere, amputare, decidere^7).

afsnjden, mutilare, precidere, rescindere, truncare.

afsnjdinge, precisio.

afstan^8), absistere.

aftreeken, avellere, subtrahere.

aftreckinge, avulsio, subtractio.

afweiden, depascere.

afwisge, abstergere.

achates, ein stein^9).

aggele, teda^10).

agte, octo.

agtehundert, octingenta.

agten, zie getal uan, enz.

agtendag, octaua.

agtende, octauus.

agtenteg, octoginta.

agtenteg, zie uan agtenteg.

achter, retrorsum.

agter, retro.

agterbillen, nates.

agtergangeg, retrogradus.

-agterst, zie alretagterst.

agte waruen, octies.

ai, euge.

acker, zie nuwe acker, enz.

ackerman, colonus, cultor, ruricula.

accent, accentus^11).

accenten, accentuare^12).

acs, zie bijl.

al, cunctus, pan, totus, universus.

1) Th. blasyng.

2) Th. gheistyng, ademyng.

3) Th. eyn grote bluet ader.

4) Th. geboigh. gecromt. rondechtich. Zie: afhalt.

5) Th. eyn derdel van der werlt.

6) In marg. rechts .t.

7) Zie: snidinge.

8) de n niet geheel duidelijk.

9) In marg. links f.t.Th. eyn costel steyn synen dregher gracioes makende.

10) Th. eyn brant of bruiloft of echtscap.

11) In marg. rechts m.q.

12) Th. hoigd of neder geluyt maken nae geboirten.

[p. 2]

al, zie bouen al.

albe, alba^1).

albedalle, prorsus, totaliter.

aldaer, ibidem.

aldelech, senilis.

alden, senescere.

alden, zie bi alden tide.

alder, antiquam, senectus, vetustas, senium.

aldere, primeuus.

aldeste vel uoregel, primogenitus.

aldi wile, interea.

aldos, itaque.

alecorf, zie car.

aleweldeg, omnipotens^2).

algader, totalis.

alle, queque.

allene, dumtaxat, solus.

allenich, solitarjus.

allerhande igilie, omnis.

allerlangest, zie allernederst.

allernederst vel allerlangest, infimus.

allernjderst, infime.

alleruerst, extremus.

allintselingen, minutatjm.

allintslingen, pedetentjm^3).

allumbech, circitus.

almidden derde, mediteraneus^4).

aloe, ein crut.

alrebetst, potissime.

alrehogest, summus, supernus.

alremanlic, quilibet, qujuis.

alremest, plurimus.

alrenest, proximus.

alrenestleke, proxime.

alretagterste, postremus.

alse, dum, quasi.

alse uele, intantum.

alsit also, quamlibet, quam ujs.

alsne, absinthium^5), sudes^6).

also dan, velut, veluti.

also dan wis, quoniam quid^7).

also decke, totiens.

also menech, tot.

also meneg, totidem.

also, zie alsit also, uelena also.

alsos, sic, siccine.

alt, anilis, antiquus, grandevus, longeuus, priscus, senex, vetulus, vetus, vetustus.

alt, zie euen alt.

altehasteleke, prepropere.

altemilde, prodigus.

alter^8), ara.

altheit, antiquitas, senecta.

altoes, assidue, continue, continuus, semper.

altos vel dagelics, iugiter.

alumbe, circa^9).

altre, altare.

alun, alumen.

alwillens, sponte.

ambagt, offitium.

ambagthus, officina.

ambelake, mappa.

ambelake, zie kleine ambelake.

ambelaken, mantille^10).

amblaken, mensale.

ametistes, ein stein.

amman vel scoltheide, prefectus.

amman vel uorstre, apparitor^11).

ander, alius, alter.

-ander, zie ein nadander.

ander warf, rursum.

1) Th. eyn stat. of en alue, der men tot gaids dyenst bruyet.

2) HS. Omp̄c̄.

3) Th. allentelen.

4) Th. myddel ertsch.

5) Th. elsse. wermoide.

6) Th. eyn gescharpt pail.

7) Th. quonïamquidem, ind want. want dan.

8) M.S.: lter.

9) Th. umbtrent.

10) Th. taiflaken off dwele.

11) Th. apparito. toris. die dy enende is off eyn richter baid die die oeueldeder vor gericht brengt.

[p. 3]

ander werf, denuo, rursus.

ander werue, iterum.

anders, alioquin^1), aliter.

anderswa, alias^2).

anderswar, zie van anderswar.

ane den see, maritimus.

anebeden, adorare.

anedinken vel anewaken, invigilare.

anegan vel ingan, inire.

anegecleet, investitus.

anehangen, adherere.

aneclawen vel be(clawen)^3), irrorare.

anecleuen, inherere.

anecleujnge, inherentia.

ane lenen, innitj.

anenaien, insuere.

anerupinge, inuocatio.

anesag, zie ane siet.

anesien, intuerj.

ane siet vel anesag, intujtus.

aneuegten, oppugnare.

ane uerden, inuadere.

aneverden, congredi.

aneverdenisse, congressus.

ane uerdinge, inuasio.

ane uerdre, inuasor.

anewaken, zie anedinken.

anewalt vel beranisse^4), procuratio.

angest, discrimen, formido, metus, pauor, pernities.

angest, zie urese.

angestelec, pernix.

angstelec, pernitiosus.

anis, anisium.

anker, ancora.

anteffene, antiphona.

antworde, responsio, responsum.

antworden, respondere.

antwordre, responsalis.

anverden, zie bestan.

anxsteg, anxius.

anxsteleke, anxiose.

anxt, anxietas.

anxten, anxiari.

apostel, apostolus.

appel, amarusca^5), malum, pomum.

appelbom, malus.

appeldranc, sicera^6).

appelgranat, malogranatum.

appellatif, appellativus.

april, aprilis.

arabesman^7), arabs.

arbeiden, elaborare, laborare.

arbeit, labor.

arem, pauper.

aremboge, armilla.

argre, deterior.

argren, peiorare, temerare.

arcturus, ein sterre.

arm, brachium.

arme, inops.

armelinc, pauperculus.

armode, mendicitas, pauperies, paupertas.

armodegen, pauperare.

armschene, lacertus^8).

armude, egestas, inedia, inopia.

aroma, ein crut^9).

arsdarm, podex.

arsgat, anus^10).

arswisg, nepus.

aruueren (!), appellere.

asch, fraxinus^11).

asge, cinis.

asgechteg, cinericius.

asgen, zie vnder asgen.

1) Th. aduer of anders.

2) Th. alias, op en ander tijt.

3) Zie Inleiding!

4) ‘ranisse’ in het MS. kleiner er boven.

5) T. holt appel, amarusca.

6) Th. alreley dranck die droncken maect behaluen wijn.

7) MS.: arabsman.

8) Th. dat oeuerste deyl van den armen neest den scolderen....

9) Th. walrukende cruyde.

10) Th. des mynschen fundament.

11) Zie: eschen.

[p. 4]

aspis, ein slange^1).

asse, axis.

astrologia, ein art vel list.

at, zie ouer at.

atriment, atramentum.

auctoriteit, zie van auctoriteit, sunder auctoriteit.

auent, crepusculum.

auenturleke, contingenter.

auont, vesper, vespera.

auontsterre, hesperus, vesperus.

1) Th. eynreley art van slangen, sy doedet myt bijten.