Historie vanden reus Gilias

[p. 17]

II. De litteratuur betreffende het volksboek.

Het volksboek wordt, voor zoover mij bekend is, nergens uitvoerig besproken. De titel wordt genoemd in den Navorscher XIII (1863), 114 en in Schotel, Vaderlandsche Volksboeken II, 109, alwaar ook vermeld wordt dat het de historie van Siegfried, uit de Nibelungen, behandelt. Overigens is het zeldzame boekje tot dusverre onopgemerkt gebleven.

De Historie van den Reus Gilias is van jonger datum dan de meeste andere volksboeken, al meen ik te mogen veronderstellen dat de bewerking ouder is dan 1641 en uit de tweede helft der 16^de eeuw dagteekent. Ongetwijfeld hangt ons volksboek op de een of andere wijze samen met het oude lied van den ‘Hürnen Seyfrid’, dat overgeleverd is in drukken van de eerste helft der 16^de eeuw tot 1611 en waarvan ook eene Nederduitsche bewerking bestaat, te Hamburg gedrukt omstreeks 1550. Het Duitsche volksboek van den gehoornden Siegfried is aan het lied ontleend. Een druk van 1726 is de oudste die bewaard is gebleven en de nieuwere onderzoekers van dit volksboek veronderstellen dat het eerst op het einde der 17^de eeuw is ontstaan. Het is dus waarschijnlijk jonger dan de Historie van Gilias.

Al wat omtrent het Duitsche lied en volksboek bekend is vindt men bijeen in de inleiding der uitgave van W. Golther in Braune's Neudrucke deutscher Litteraturwerke des XVI. u. XVII. Jahrh., n^o. 81-82. Bij het daar medegedeelde is echter niets dat licht werpt

[p. 18]

over den oorsprong van ons volksboek. Tenzij een gelukkig toeval nieuwe gegevens te voorschijn brengt, zullen wij daaromtrent in het onzekere blijven.

Misschien heeft de bewerker een der Nederduitsche of Duitsche drukken van het lied, mogelijk ook het treurspel van Hans Sachs, gekend, en dit zelfstandig verkort en omgewerkt en naar den smaak van zijn tijd met klassieke namen getooid. Misschien ook heeft hij zijn historie aan eene andere, reeds verkorte bron ontleend. Het laatste schijnt aannemelijker wegens de vele en sterke afwijkingen die ons volksboek vertoont, en waarvan b.v. opmerkelijk is het begroeien van Sievreedts schouders met horens na het wasschen met het water uit de rivier, waarmede echter overeenstemmen de houtsneden in het Duitsche volksboek die Siegfried met horens afbeelden, in strijd met den tekst volgens welken hij (evenals in het oude lied) door het bestrijken met drakenvet een hoornen huid heeft verkregen. Opmerkelijk is ook dat ons volksboek Sievreedt niet meer als koningszoon voorstelt, maar alleen als smidsknecht, zoodat hij dan ook met een hamer, en niet met het zwaard, zijne heldendaden verricht.

Wellicht blijkt later dat de Historie van Gilias teruggaat op eene verkorte bewerking van het tweede der beide gedichten waaruit het lied van den ‘Hürnen Seyfrid’ is samengesteld en dat reeds in dit voorbeeld Siegfried met horens wordt voorgesteld.

Hoezeer dus vervormd, toch is het volksboek de aandacht waard omdat het samenhangt met de Nevelingen-sage.