De Gids. Jaargang 173

(2010)– [tijdschrift] Gids, De– rechtenstatus



[pagina 607]
Pablo Neruda Ode aan de wijnGa naar eind* Wijn met de kleur van de dag, wijn met de kleur van de nacht, wijn met purperen voeten of bloed van topaas, wijn, met sterren bezaaide zoon van de aarde, wijn, glad als een gouden zwaard, zacht als slordig fluweel, walsende en hangende wijn, lieflijke, mariene, nooit paste je geheel in een glas, in een gezang, in een man, koraal, kuddedier ben je, of op zijn minst wederkerig. Soms voed je je met herinneringen die sterfelijk zijn, op jouw golf gaan we van graf tot graf, steenhouwer van de bevroren tombe, en huilen we voorbijgaande tranen, maar jouw prachtige
[pagina 608]
voorjaarskleed is anders, het hart klimt op naar de takken, de wind beweegt de dag, niets beklijft in jouw onbeweeglijke ziel. De wijn beweegt de lente, als een plant groeit de vreugde, muren vallen, rotsen, kloven worden geslecht, gezang wordt geboren. Jij, o wijnkan in de woestijn met de inhoud die ik bemin zei de oude dichter. Moge de kruik met wijn haar kus bij die van de liefde voegen. Mijn lieveling, opeens is je heup de weelderige welving van het glas, je borst is de druiventros, het licht van de alcohol je haardos, de druiven je tepels, je navel het zuivere zegel gestempeld in je flessenbuik, en je liefde de cascade van onuitwisbare wijn, de klaarheid die in mijn zintuigen neerdaalt, de aardse schoonheid van het leven. Maar niet alleen liefde, verzengende kus of verschroeid hart ben jij, levenswijn, maar ook vriendschap van de wezens, transparantie, koor van discipline, overvloed aan bloemen. Met liefde zie ik op een tafel
[pagina 609]
wanneer men praat het licht van een fles met intelligente wijn. Laat ze die drinken, laat ze gedenken, bij elke gouden druppel elk topazen glas elke purperen lepel dat de herfst heeft gewerkt om de kruiken met wijn te vullen en laat de donkere man leren tijdens zijn handelsceremonieel de aarde en haar taken te gedenken bij het voortbrengen van het gezang van de vrucht.

[pagina 610]
Ode aan de tomaat De straat raakte gevuld met tomaten, middaguur, zomer, het licht gespleten in twee helften tomaat, door de straten loopt het sap. In december raakt de tomaat los, bestormt de keukens, komt binnen met het middageten, gaat gemakkelijk zitten in de keukenvitrines, tussen de glazen, de botervlootjes, de blauwe zoutvaatjes. Ze straalt eigen licht uit, welwillende majesteit. Wij moeten haar, helaas vermoorden: het mes verzinkt in haar levende vruchtvlees, het is een rood ingewand, een frisse, diepe, onuitputtelijke
[pagina 611]
zon, vol van Chileense melanges, ze sluit een vrolijk huwelijk met de heldere ui en om het te vieren laat zich de olie vallen, de zoon, de essentie van de olijf, op haar halfopen hemisferen, de peper voegt zijn aroma toe, het zout zijn magnetisme: het zijn de bruiloften van alledag, peterselie zwaait met vlaggetjes, aardappels koken energiek, het gebraad klopt met zijn smaak aan de deur, het is tijd! laten we gaan! en op tafel, in de taille van de zomer toont ons de tomaat aards hemellichaam, herhaalde en vruchtbare ster, haar draaiingen, haar geulen, opvallende volheid en overvloed
[pagina 612]
zonder bot of bolster, zonder schubben of doorns, ze geeft ons het geschenk van haar vurige kleur en haar volledige frisheid.

[pagina 613]
Ode aan een grote tonijn op de markt Op de groene markt, kogel van de diepe oceaan, zwemmend projectiel, zag ik je, dood. Al wat om je heen lag waren slabladeren, schuim van de aarde, wortelen, tuilen, maar van de waarheid van de zee, van het onbekende, van de onpeilbare schaduw, diep water, afgrond, was jij de enige overlevende, geteerde, geverniste getuige van de diepe nacht. Jij alleen, donkere kogel uit de afgrond, trefzeker, slechts op één punt vernietigd, steeds opnieuw geboren,
[pagina 614]
zijn gevleugelde vinnen in de stroom verankerend, tollend in de snelheid, bij het doorkruisen van de mariene schaduw als een rouwende pijl, speer van de zee, onbevreesde tonijn. Dood zag ik je, overleden koning van mijn eigen oceaan, groen elan, onderzeese spar, schroef van de zeebevingen, daar, stoffelijk overschot, op de markt was niettemin jouw vorm het enige gerichte te midden van de verwarde nederlaag van de natuur: tussen de broze groente lag jij alleen als een schip, bewapend tussen peulvruchten, met flank en voorsteven zwart en geolied alsof je nog steeds het vaartuig van de wind was, de enige zuivere zeemachine
[pagina 615]
die intact de wateren van de dood bevaart.

[pagina 616]
Ode aan de citroen Uit die bloesems, losgeslagen door het licht van de maan, uit die getergde geur van liefde, ondergedompeld in aroma, ontstond het gele van de citroenboom, vanuit hun planetenstelsel daalden de citroenen af naar de aarde. Sappige handelswaar! De kusten, de markten vulden zich met licht, met goud van het land, en we openden twee helften van een wonder, bevroren zuur dat droop uit de hemisferen van een ster, en de diepste vloeistof van de natuur, onoverdraagbaar, levend, onherleidbaar, ontstond uit de frisheid van de citroen, uit zijn geurige huis, uit zijn geheime, zure symmetrie. In de citroen sneden messen een kleine kathedraal uit, de onzichtbare apsis
[pagina 617]
bracht de gebrandschilderde ramen van zuur aan het licht druppelsgewijs rolden de topazen, de altaren, de frisse architectuur omlaag. Dus toen jouw hand de hemisfeer vastpakte van de doorgesneden citroen op je bord, goot je een universum van goud, een gele bokaal vol wonderen uit, een van de geurige tepels aan de borst van de aarde, een lichtstraal die vrucht geworden is, het piepkleine vuur van een planeet.

[pagina 618]
Ode aan de gebakken aardappelen Het spettert in de olie en brengt de vreugde van de wereld aan de kook: de gebakken aardappelen gaan de pan in als besneeuwde veren van ochtendzwanen en komen er halfverguld uit door het knetterend amber van de olijven. Knoflook voegt daaraan zijn aardse aroma toe, peper, stuifmeel dat lange, harde wegen achter zich liet, en opnieuw aangekleed in een dracht van ivoor vullen ze het bord met de herhaling van hun overvloed en hun smakelijke eenvoud van de aarde.

[pagina 619]
Ode aan het zout Dit zout uit het zoutvaatje heb ik zelf gezien in de zoutmijnen. Ik weet dat niemand me zal geloven, maar het zingt, het zout zingt, de huid van de zoutmijnen zingt, zingt met een mond gesmoord door de aarde. Ik huiverde in die afgelegenheden toen ik de stem van het zout hoorde in de woestijn. In de buurt van Antofagasta weerklinkt heel de salpeterhoudende pampa: gebroken is de stem droevig het gezang. Vervolgens, in haar holten, kermt het zout, een berg van begraven licht, transparante kathedraal, kristal van de zee, vergetelheid van de golven.
[pagina 620]
En vervolgens, op elke tafel van deze wereld strooit jouw dartele substantie, zout, het licht van het leven over de spijzen uit. Bewaarder van de scheepsruimen van weleer, ontdekker was je in de oceaan, een stof die vooropging langs de onbekende, halfopen paden van het schuim. Zeestof, de tong krijgt door jou een kus van de mariene nacht: de smaak grondvest in elk gekruid gerecht jouw oceanië en zo leert de nietige, de piepkleine golf uit de zoutstrooier ons niet alleen zijn huiselijke witheid maar ook de kernsmaak van het oneindige.	eind* VERTALING VAN DE ODES: CATHARINA BLAAUWEN DRAAD

Vorige Volgende

De Gids. Jaargang 173

Pablo Neruda

Ode aan de wijnGa naar eind*

Ode aan de tomaat

Ode aan een grote tonijn op de markt

Ode aan de citroen

Ode aan de gebakken aardappelen

Ode aan het zout

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

vertalers