passen beter bij jou dan bij je buurman. We leven in het tijdperk van de gecustomisede religieuze ervaring, die zich bij gebrek aan pretenties ‘spiritualiteit’ noemt. Een week mediteren in een Tibetaans klooster of onderduiken in een rituele wassing in Zuid-India tezamen met anderhalf miljoen stonede heiligen, het werkt even heilvol als zwarte kousen dragen of carnaval vieren, maar heeft als voordeel dat je je niet voor de rest van je leven aan één kerkgemeente of levensstijl hoeft te onderwerpen. Waarom doen moslims dat dan wel en houden ze krampachtig vast aan één God en één geloofspraktijk, ook nu ze niet meer in een exotisch oord leven? De discussies in de media draaien om de vraag of de islam onze toekomst is of ons verleden.
Gerard Reve nam een unieke positie in tussen nihilistisch calvinisme en plakkerig katholicisme. Hij at niet van twee walletjes, maar gebruikte van beide het beste. De wijnvlek op het op de omslag afgebeelde manuscript laat zich lezen als roomse offerande - bloed - op een protestantse leegte: het wit van de zuivere ziel. Aan Reve valt nog vele jaren te analyseren, zoals ook uit de andere bijdrage over zijn geloof blijkt. Als je nieuwe Nederlanders uit wilt leggen wat oude Nederlanders bezielt, laat ze dan De Avonden lezen. Zo zijn wij. Verveling ligt aan de basis van de Nederlandse dadendrang, hetgeen ook valt af te leiden uit een reeks fraaie korte verhalen in deze Gids.
Het werkelijke probleem met Marokkaanse jongeren is niet hun geloof, maar dat ze veel knapper zijn dan hun autochtone leeftijdgenoten en hun uiterlijk ook veel beter verzorgen. Het aantal kapsalons is spectaculair toegenomen in de afgelopen tien jaar. Terwijl Nederland al eeuwen vooroploopt als het gaat om het globaliseren van handelsbetrekkingen, lukt het maar niet om ook thuis mondiaal te blijven. Nee, die vluchtelingenstromen stoppen niet in de komende eeuw. Ja, die asielzoekers en ook al die illegalen gaan nooit meer terug. Dat Nederland vol is, hoor je niet meer, het gaat nu om hun cultuur versus onze beschaving. Maar de ‘falende integratie’ is in feite een vergrijzingsverschijnsel. De gemiddelde Nederlander nadert de veertig en heeft een of twee kinderen. Men heeft enig bezit en vreest dit kwijt te kunnen raken. Aan wie? De vraag stellen is hem beantwoorden. Al die beveiligingscamera's en gelinkte databanken zijn natuurlijk niet voor u en mij bedoeld.
Tot slot in dit varianummer van De Gids een drietal beschouwingen over politiek, wetenschap en cultuur. Het is merkwaardig dat in de discussies over eigentijdse vormen van religie nooit de heidense positie wordt ingebracht. Ketters kennen we wel, zo is Nederland zelf begonnen in de Tachtigjarige Oorlog. Maar tegenwoordig worden ketters als klokkenluider of houder van een dubbele agenda aan de
Auteursrechtelijk beschermd