De Gids. Jaargang 169

[p. 30]

Nilgün Yerli
Kahve fali

Reagen, Brejnev ve Özal yan yana oturuyorlar. Melek Reagan'a sorar: ‘Bana gelecekle ilgili sadece bir soru sorabilirsin, neyi bilmek istersinı’. Reagan neşeyle Amerika'nın ne zaman dünyanın lideri olacağını sorar. Melek, ‘Bu daha yüz yıl sürer’ der. Bunun üzerine Reagan ağlamaya baslar. ‘Eyvah!’ der ‘ben bunu göremeyeceğim’. Brejnev, Komünizm ne zaman bütün dünyaya hakim olacak’ diye sorar. Melek yanıtlar: ‘Bu da 150 yıl sürer’. Brejnev de ‘Eyvah! Ben bunu göremeyeceğim’ diye ağlamaya baslar. Sıra Özal'a gelir, ‘Türkiye ne zaman AB'ye üye olacakı’ diye sorar Özal. Bunun üzerine Melek ağlamaya baslar ‘Eyvah! Ben bunu asla göremeyeceğim’.

Melek boşuna ağlamamış, çünkü, şimdi yıllardan sonra Türkiye hala AB'ye giremedi. Düşük alım gücü, yüksek enflasyon, düşük ücretler, kotu çalışma koşulları ve tabii unutulmaması gerekir; dünyaca unlu, garip insan hakları... İlk bakışta, AB'ye girmemek için nedenler yeterli, diye düşünürsün. Ama Çek, Estonya, Romanya, Macaristan, Slovenya, Bulgaristan, Slovakya, Letonya ve Litvanya (yani Türkiye'den daha kotu durumda olan bu ülkelerin hepsi) girebilir (Brejnev komünizm konusunda duş kırıklığına uğramıştı ama bu gerçek karşısında her halükarda memnun olabilir) ve hatta Kıbrıs Rum kesimi... Asya ile Avrupa arasındaki yegane köprü olan Türkiye giremiyor.

Bu arada, acaba insan hakları tek neden midir, diye sorarım kendime. Bu soruyu kendine sorman için Einstein olman gerekmez.

Acaba bu, Avrupa'nın, 65 milyon Türkün en az yarısının sınırların kalkması üzerine, geleceğini aramak için umut vaat eden, masal ülkesi Avrupa'ya geleceği korkusu mudurı

AB, Yunanistan ve Italya'daki hapishaneler konusunda hiç bir şey bilmiyor olabilir miı

Ne zaman Türkiye'nin üyeliği söz konusu olsa, hemen ‘Midnight Express’in gösterilmesi her defasında dikkatimi çekiyor. Türk hapishanelerinde insan haklarının gerçekten çok kötü ihlal edildiği bir film.

[p. 31]

İnsan haklarıı İnsanların inandığı bu mudurı

Politikacı olan Hollandalı bir arkadaşım şöyle demişti: ‘Bence Türkiye AB'ye girebilir, ama o zaman önce ülke ikiye bölünmelidir: Kürdistan ve Türkistan. Din değiştirmeli örneğin Hıristiyanlık ya da Musevilikten birini seçmeli ve hatta gelecek on yılda nüfus artışını da durdurmalıdır. O zaman ben Türkiye'nin girememesi için hiç bir neden göremiyorum.’

Hiç bir politikacı kamuoyu önünde bu kadar açık konuşmaya cesaret edemez, konuşmayı bırakır.

Ama gerçekler yalan söylemez, değil miı

Bu bir devekuşu politikasıdır, tıpkı politikanın savunduğu gerçeklik gibi.

İnsan hakları sözcüğü suiistimal ediliyor çünkü bu neden olarak gösterildiğinde politik olarak kabul edilebilir ama din değiştirilmesi, ülkenin iki parça seklinde kıyılması argüman olamaz, en fazla asla yerine getirilmeyecek arzular olabilir.

Ama Türkiye'nin sunacağı çok şey vardır; Avrupalıların çoğu Türkiye'yi ‘60’lı yıllarda gelip Avrupa'da dolasan 2 milyon Türk ile değerlendiriyorlar.

Belki de daha bu konuda söylenecek vardır ama Türkiye'de daha fazla şeyler oluyor, sadece çok bilinen Asya ile Avrupa arasında köprü olduğu gerçeği değil ama aynı zamanda Türkiye'de hammaddeler var, Irak ve Suriye'ye içme suyu sağlayan hidrolik santrali, tarımı, öğrenmeye ve çalışmaya acık olan insanları vs.

Ve tüm bunların yanında, daha da önemlisi, devletin din islerinden ayrıldığı, dolayısıyla tek liberal Müslüman ülke. Bati Türkiye'ye bir şeyler katacak veya alacak.

Bütün dünya birbirinden öğrenen, birbirine yardım eden ve destekleyen bir Birlik olmalı. Bu olacak ama beklentiler, haklar ve yükümlülüklerle bir anlaşma imzalamak başka bir şeydir.

Ama Türkiye'nin Beni istemeyeni ben de istemem ‘diyeceği günler hiç de uzak değil, belki de bu zaten telkin edildi bile...

Dış isleri bakanı Abdullah Gül'ün Hollanda'ya geleceğini duyunca önyargılarıma yakalandım ve şöyle düşündüm: ‘Aman Allahım, İslamcı parti, Türk usulü bıyığıyla, kesinlikle İngilizce de bilmiyordur, Türkiye için ne utanç verici.’

Bu utanma duygusunu bir kez daha yasadım. Cumhurbaşkanı Sezer resmi bir ziyaret icin geldi ve kraliçe Beatrix onun onuruna Amsterdam Dam Sarayında, benim de konuk olarak katılma şerefine eriştiğim ziyafette yaşadım. Sezer'e büyük hayranlık duysam da İn-

[p. 32]

gilizce bilmediği için her söylenenin tercüme edilmesi gerektiğini görmek çok canımı sıkmıştı. Böyle bir mevkide, bu olmamalı, olamaz diye düşündüm Bir devlet başkanı için en önemli şey iletişimdir, yalnız kendi halkıyla değil aynı zamanda bütün dünyayla iletişim kurabilmeli.

Ama sonra ne gördüm: Bakan Gül geldi ve akıcı bir İngilizceyle konuştu, üstelik aksansız. Amerika'da eğitim görmüştü.

Ve yalnızca İngilizcisine değil konuşmasının içeriğine de hayranlık duydum

Sabretmenin de ve hatta saygının da sınırı olduğunu ve bu sınırların ülkenin coğrafi sınırlarından daha da önemli olduğunu söyledi ki, ben Türk olmak dışında birey olarak duymaya ihtiyaç duyduğum bir şeyi duydum.

Türkiye Avrupa'yla yakınlaşmaya çalışıyor ama bu çoğunluk tarafından hoş karşılanmıyor. Türkiye'deki pek çok Türk umudunu Avrupa'ya bağladı. İnsan umutla yasar ama realitenin de bunu sağlayıp sağlamadığı bir sorudur.

Annemden kendini zorlamamam gerektiğini öğrendim. Ama belki de politikacıların değerleri ve normları yerlerdedir????

Türkiye belki 20 yıl içinde AB üyesi olacak, ama benim soruma acaba o zaman ortada AB kalacak mı?

Melek Türkiye için ağlamaya devam etsin, çünkü her şey şimdiki gibi giderse ne melek ne de insanlık Türkiye'nin üyeliğini görebilecek çünkü 20 yıl sonra AB artık olmayacak.

Evet, bu bir kahve falı. Biz Türkiye'de bunda iyiyizdir...