De Gids. Jaargang 168

[p. 531]

P.F. Thomése
Groeten aan Henkie

Als het even mag zou ik graag de groeten doen. Aan Henkie. Maar ik weet niet hoe het moet. Waarheen moet ik ze doen? Er zijn mensen die te pas en te onpas groeten aan voorbijgangers meegeven. Kan dat zomaar? En aan wie geven die ze weer door? Wie weet komen ze heel ergens anders aan, bij mensen die helemaal niet op groeten zitten te wachten, die denken ik ben gekke Henkie niet, wat moet ik met die kutgroeten?

Het enige wat ik van Henkie weet is dat hij al dertig jaar of langer ergens in een kamer zit en dat het niet zo goed met hem gaat.

En dat het er niet in zit dat het de komende dertig jaar iets beter zal worden.

Op de foto die ik van hem heb, van ons samen, is daar niets van te zien. Twee schaterende jongetjes, duidelijk aan het tanden wisselen. 1966, staat erachterop. We zijn acht en voeren zo te zien een toneelstukje op, we spelen dat we grote mensen zijn, met hoeden en brillen uit de ouderlijke voorraad. Is het buiten al donker? Er is geflitst, het plafond licht dreigend op, de ramen zwarte gaten. Het is winter, denk ik, het regent de hele middag al, we moeten binnen spelen.

Ik heb de foto pas kort, ik kan hem nog minutenlang bestuderen. Het is kijken in een spiegel waarin niemand meer terugkijkt. De jongetjes van acht zijn te druk met iets wat mij voor eeuwig ontgaat, hun geschater is niet voor mij, het is achtergebleven in die kamer met de zwarte ramen en het omineuze plafond.

Het is raar om te beseffen dat zij niet weten dat ik naar hen kijk. Ik ben immers een onbestaanbaar iemand voor hen, een meneer die nog ouder is dan hun vaders. Zelfs mijn herinneringen zouden ze niet herkennen.

Nee, via die foto kom ik niet binnen, drijf ik juist verder en verder af. Ik moet een andere deur nemen, eentje die er ineens is, in een huis dat er ineens is, en dat ik ineens herken, niet aan het huis zelf, maar aan iets kleins, een motief in de lambrisering, het amberkleurige bakelieten handvat van de deurklink. De woorden komen me

[p. 532]

vervreemdend voor: amberkleurig, bakeliet, lambrisering, zulke kende ik toen helemaal niet. Ik had ze ook niet nodig, het amberkleurige bakeliet en de lambrisering waren er gewoon, net als ikzelf. Wij, het interieur en ik, hadden onze vanzelfsprekendheid nog niet verloren.

Op de foto zie ik trouwens twee enorme stoelen, oorfauteuils genaamd, waarin dacht ik nooit iemand zat, ze stonden er voor de sier. Het waren vast dure stoelen, alles was duur in die tijd. Misschien hadden de ouders van Henkie ze wel op afbetaling en mocht er pas op gezeten worden als de laatste termijn was voldaan. Hoewel de foto in zwart-wit is, herinner ik mij ineens de kleur van het velours. Te hard gekookte eierdooier. Van dat vaalvuile groen. Het zijn van die lompe stoelen die altijd bij het grofvuil worden gezet, soms zijn het in dat geval ook hele banken. Maar wat herinner ik mij? Het vaalvuile groene velours van een temps retrouvé of een reguliere vuilophaaldag? Misschien waren ze wel rotte-eierengeel. In die kleur werd de veloursbekleding destijds ook vaak geleverd.

De twee schaterende jongetjes die spelen dat ze volwassen zijn, zitten op keuken- of eetkamerstoelen. Het is boven de winkel, dat weet ik ook nog, het was een ijzerwarenwinkel en ze hadden daar alles, en wat ze daar niet hadden, hadden ze in het magazijn, dat doorliep tot aan een andere straat. Wij, mijn ouders, hadden ook een huis dat aan twee straten lag, dus daar keek een jongen van acht met al bijna grote-mensentanden in principe niet van op.

Henkie wist alles en wat hij niet wist, vond hij zelf uit. Hij was de gids in het niemandsland van mijn jeugd, bestaande uit braaklandjes, bouwterreinen, bosjes, muren waar je overheen kon klimmen, loodsen die niet waren afgesloten, onbeheerd achtergelaten schuiten. Ja, hij was meester over het onbeheerde, dat ook. Gids in het niemandsland en meester over het onbeheerde.

Ook deze woorden kenden noch gebruikten wij.

Het moeilijkste woord dat ik van Henkie leerde was sex, met zo'n mooie x erin. Dat is omdat ze hun benen uit elkaar doen, zei Henkie. De x is een echte neukletter, beweerde hij.

Ik heb al vaak over hem geschreven^*, lezers denken altijd dat ik hem verzonnen heb, wat ook zo is, maar tegelijkertijd ben ik blij dat hij in mijn verleden is achtergebleven om op onze herinneringen te passen. Dankzij hem zijn we daar nog steeds, schaterend in een of andere kamer waar ik alleen maar de deur hoef te vinden.

Er is echter één deur die ik liever niet opendoe, dat is de deur waardoor Henkie dertig jaar geleden is binnengegaan. Het is een kamer met alleen een binnenkant, je komt daar niet uit. Binnen is

* onder andere in de roman Heldenjaren (Amsterdam 1994) en in het verhaal ‘Meisjes uit Zwolle’, opgenomen in Greatest Hits (Amsterdam 2001).

[p. 533]

het misschien donker, maar buiten is het nog donkerder. Ook daar zijn woorden voor, heel geleerde zelfs, want hoe verder wij ons van een werkelijkheid verwijderen, des te mooier de woorden.

Dag Henkie, de groeten van mij. Ik weet niet of ze aankomen, maar ze zijn in ieder geval onderweg. Ik wou iets aardigs zeggen en ik hoop dat ik dat heb gedaan.