De Gids. Jaargang 166

[p. 95]

Hedda Martens
Iemandsland
Brand

Iemand heeft overal altijd alleen voor gestaan en je zal hem er niet over horen; maar zouden anderen hem nu ook eindelijk eens met rust willen laten? Geen dag gaat voorbij of hij moet zich weer schikken in allerlei regels waar hij nooit om gevraagd heeft: op welk uur mag zijn vuilniszak naar buiten, hoe raakt hij zijn auto hier kwijt, wanneer is het zijn beurt om het trappenhuis schoon te maken, waar is dat kaartje voor de meterstanden. - Nu is hij heus wel bereid om de wederzijdsheid van dergelijke schikkingen in te zien, per slot gaat het om voorzieningen waar hij zelf ook wel eens gemak van heeft; maar die postcodes bijvoorbeeld waardoor hij nooit meer een adres uit zijn hoofd weet, wat mag daar zijn eigen voordeel van wezen; om maar niet te spreken van de nieuwe parkeerreglementen die hem al handenvol geld hebben gekost. En wie vroeg om die schelle straatlantaren pal voor zijn raam; wat moet hij met dreunende heimachines omwille van een betonnen brug in plaats van het withouten opklapdingetje dat zijn uitzicht zo aardig sierde, en waarom wordt hij op de gekste tijden opgebeld door enquêteurs of bankemployés die zogenaamd het beste met hem voor zouden hebben?

Alsof hij niet altijd overal alleen heeft voor gestaan, ze hoeven hem waarachtig niet alsnog wat anders wijs proberen te maken. En dan zo'n galmende luidspreker op een auto die je batterijen wil hebben, de glasbak drie huizen verderop waar rond middernacht een mitraillade van flessen in wordt afgevuurd - o het zal allemaal zeker geweldig goed bedoeld zijn maar voor hem hadden ze het beter na kunnen laten, hij heeft amper plek op zijn verdiepinkje voor al die bakken waarin je tegenwoordig je afval moet scheiden. Waar bemoeien ze zich in vredesnaam mee, mag hij misschien zelf weten hoe hij van zijn rommel afkomt?

Hij moet zich laten testen voor zijn rijbewijs, hij moet meedoen aan een bevolkingsonderzoek, hij moet zeggen wat hij vindt van gevelbeplanting, die nieuwe rotbrug, hij moet blij zijn met buurtfees-

[p. 96]

ten waardoor hij zijn eigen deur amper uit kan - hoe dan ook is die buurt van hem de laatste jaren een bezoeking geworden, steeds verzinnen ze weer wat nieuws om het gemeenschapsgevoel te versterken en dan maar strijden voor behoud, renovatie, opvang, verkeersdrempels, speeltuig, noem maar op. Wat gaat het hem aan? Evengoed staat de boel de ene keer blank na een beetje regenbui, de andere keer walmt de riolering dat het een aard heeft, dan wordt de straat weer eens afgezet omdat er een tak van een boom kan vallen of anders wel vanwege een optocht, een vrijmarkt of wat voor gedoe dan ook; en steeds krijgt hij weer een brief in de bus, een collectant aan de bel, een oproep voor een bijeenkomst met koffie en cake ook als alles zich pas straten verderop afspeelt; en altijd opnieuw moet hij zich bezinnen, een beslissing nemen, iets vinden, ertegen opzien of zich in onverschilligheid terugtrekken - terwijl hij überhaupt van al die dingen niets af wenst te weten, van hem hebben ze zich immers ook nooit wat aangetrokken; hij merkt het allemaal waarachtig vanzelf wel.

Dan op een nacht wordt hij wakker van een prikkende, kruidige geur die door het open slaapkamerraam naar binnen komt; omdat hij toch naar de wc moet staat hij op, steekt hij zijn hoofd tussen de gordijnen en ziet een beweeglijke oranjegele gloed op de muren aan de overkant van het tuinenblok. Ook dikke rookwolken waaien die kant op en er moet dus brand zijn, zo ongeveer honderd meter verderop links. Ver genoeg om je weinig van aan te trekken, al staan de overburen algauw in nachtkleding met jassen eroverheen op hun balkons en is iemand zelfs flitsfoto's aan het maken. Aan de straatzijde onder de schelle lantaren stopt de ene brandweerauto na de andere, een tumult van jewelste en aan beide kanten sluit hij de ramen - ze doen maar, hij heeft zijn slaap veel te hard nodig. Maar hij ligt nauwelijks weer onder de dekens of door het hele huis heen rinkelen de deurbellen, een hoog, twee hoog, drie hoog, links, rechts, en tot slot bij hemzelf; door het microfoontje aan zijn deur kan hij horen dat het pand ter preventie ontruimd moet worden, en wel onmiddellijk, nu.

Dat houd je toch niet voor mogelijk - tien huizen verder breekt een brandje uit en dan moet het hele blok zeker samen op straat gaan zitten, ‘onmiddelijk’, ‘levensbedreigende kans op overslaan van de vlammen...’ de microfoon fluit in zijn oor van de gemeenschappelijke opwinding. Vertel hem wat, hij heeft in zijn jeugd heus heel wat zien branden maar met die regen die al dagenlang over de stad ruist, en dan tien huizen ver - daar heb je ze opnieuw aan de bel met hun bemoeierij, geen sprake van dat hij daar gehoor aan geeft. Laat

[p. 97]

ze maar denken dat hij niet thuis is, of aan zijn geroosterde lijk desnoods, haha, alsof het daar echt op aan zou komen. Voorzichtig gluurt hij uit het raam aan de straatkant en ja hoor, Jan en alleman staat al rillerig tegen elkaar aan te keuvelen, een enorme thermoskan gaat langs omhooggehouden plastic bekertjes en door een luidspreker volgen instructies over persoonlijke veiligheid en huisdieren die je moet afgeven aan de dierenambulance, her en der staan al cavia- en vogelkooien langs de stoeprand opgesteld - je gelooft je ogen toch niet, hij zou wel gek wezen om aan zulke flauwekul mee te gaan doen.

Nee, hij heeft een veel beter plan: niet voor niets zit hij hier op de hoogste verdieping, en met een trui en een regencape over zijn pyjama klimt hij langs een stalen trapje naar het dakluik toe, een verbazend lichte perspex koepel met een piepend contragewicht - hij kijkt even naar beneden het trappenhuis in, niemand moet hem horen of zien natuurlijk. Een vouwstoeltje heeft hij bij zich, en een paraplu en een dikke reep melkchocolade; over de dakgoot heen ziet hij dat zijn hele pand inmiddels is leeggelopen maar ook van vele nummers verderop herkent hij mensen die praten, wijzen en huilende kinderen troosten. Hij had gelijk, het is hier dik tien huizen vandaan, een leeg kantoorgebouw waar al verscheidene bestemmingsplannen voor in zijn bus hebben gelegen. Ondanks de regen slaan de vlammen grootscheeps uit het dak, vette rookwolken drijven boven de binnentuinen en langs een balkon aan de overkant waaien witte gordijnen naar buiten; maar het mooiste vindt hij de explosies van gouden vonken die met knallen door de zwarte nachtlucht sproeien, en de warme oranje gloed die nog steeds langs de tegenoverliggende huizen speelt - ze zouden er een boek bij kunnen lezen, daarginds.

Binnen een paar dagen zullen er wel weer circulaires komen, over de hoeveelheid uitgerukte brandweerauto's, de ideale samenwerking met de politie, de teamgeest van de buurt, de oorzaken, overlast, schadevergoedingen en de herzieningen van het bestemmingsplan; maar de eerstkomende uren heeft hij de tijd van zijn leven, hoog en droog onder zijn paraplu gezeten met het prachtigste zicht van allemaal, terwijl de regen zich mengt met de gloeiende vonken waarvan er soms een uitdooft hoog in de lucht, als een vallende ster waar alleen hij zijn eigen wens bij mag doen.