De Gids. Jaargang 164

[p. 897]

[Nummer 12]

Margriet de Moor
Hyenahondjes

Toen we om zeven uur de keuken in kwamen, stond onze moeder de enorme zuigfles klaar te maken. We gingen aan tafel zitten en volgden slaperig haar bewegingen. Ze stortte de poeder uit de Nutricia-blikken in een pan, draaide de warmwaterkraan open en begon te roeren tot de melk aan de rand stond. Even keek ze over haar schouder om naar ons te lachen.

‘Vooruit, ga ontbijten. Hij moet de melk hebben als die nog warm is.’

Onze thee was al ingeschonken, ons brood lag gesmeerd en gesneden voor onze neus. Mijn zusje die toen ze tien werd besloten had geen zoetigheid meer te eten gooide haar boterham in de hoek achter de deur. Ze mikte goed, de jonge python hoefde zijn hals nauwelijks te rekken.

‘Zo, die zit vast!’

Kauwend en drinkend hadden we toegekeken terwijl onze moeder de melk door een trechter de fles in goot en daarna met kracht de gummispeen over de opening trok, het ding was nieuw, nu husselde ze even met twee handen op en neer, ze draaide zich om en keek ons vragend aan.

‘Ik neem hem wel,’ zei ik. We stonden allebei op.

Voorzichtig duwde ze me de zware warme fles in mijn armen en deed vervolgens de buitendeur open. Het was nog fris. We liepen de groenige ochtendlucht in.

‘Laten we maar langs de oerpaarden gaan,’ zei mijn zusje.

Ik knikte. ‘Alsjeblieft!’

De oerpaarden, de zebra's, de gnoes, de impala's, de springbokken: dit was zeker niet de kortste weg, maar sinds een paar weken konden we de maanschapen gewoon niet meer luchten of zien. Van de zestig beesten was er één ziek, zijn keutels moesten door de dokter worden bekeken. ‘Laten de meisjes ze maar verzamelen,’ had Rombouts, de man van onze moeder, beslist. Gevolg was dat we nu dagelijks gebukt, speurend met ogen en neus, over de grasvlakte

[p. 898]

met de maanschapenkeutels liepen tot een van ons door de knieën zakte: ‘Ik heb er een paar!’ Ze waren natter en geler.

Het kamelenjong zag ons onmiddellijk. We waren de roofvogels nog niet voorbij of het had ons al in de gaten. Zijn moeder latend voor wat zij was, monumentaal aan het hek, stormde het jong naar de plek waar wij elke dag onder de balustrade door doken. Buitengewoon vastberaden stond het voor ons.

Nu moesten we snel zijn. Met mijn armen duwde ik de fles, gesteund door mijn buik, naar voren, mijn zusje klemde haar handen rond de onderkant van de speen, daar was de kamelenmond al, de schuimige lippen stulpten zich en zogen zich vast.

Geklots, geborrel, geboer.

Dan ineens: ‘Verdomme!’ ‘Godsklere!’

We stampten van woede. De kameel had ons geflikt waar we uitentreuren voor waren gewaarschuwd, door onze moeder, door Rombouts, en wat hem tot de dag van vandaag ook niet was gelukt: de speen met onstuimige kracht zijn maag inzuigen.

Rombouts zat aan de keukentafel te eten. Op het moment dat wij de deur openduwden, had hij al door wat er aan de hand was. We zagen hem van kleur verschieten. Zijn blik al weer op de omelet, de worst en de koffie gericht, zei hij op de zachte toon die wij kenden: ‘Dan zullen we de dierenarts moeten waarschuwen.’ We pakten onze tassen en gingen naar school.

Hoewel we bijna veertien maanden in leeftijd verschilden, zaten we in dezelfde klas, mijn zusje moest doubleren. We schoven de bank naast de kast met de opgezette uilen en eekhoorns in en wachtten onverschillig af. Aanstonds zou de jongen achter ons zich vooroverbuigen en zeggen wat hij elke ochtend zei.

‘Jullie stinken naar leeuwendrollen.’

Hij was een uitzondering. De meeste kinderen dongen naar onze gunsten. Ze wilden de zeehonden voeren, de tijgertjes aaien, ze wilden tussen de middag met ons mee om de doodshoofdaapjes over de rotsen te zien rennen.

‘Nee,’ zeiden we. ‘Vandaag kan het niet.’ En we begonnen aan de terugweg naar huis, langs weilanden, boerderijen, in de toenemende middaghitte, daar waren de hekken, de schreeuwende dieren, om ten slotte vast te stellen dat ons van onder tot boven met tijgervachten, hoorns, geweien, slangen- en krokodillenhuiden gestoffeerde huis op de python en twee slapende steppewolfjes na verlaten was. In de keuken stond nog geen melkfles op het aanrecht, op de tafel geen bord, glas of brood.

‘Jullie moeder is bij de ijsberen,’ zeiden ze bij de Zuid-Amerikaanse vliegkooien.

[p. 899]

Maar ze was er niet. Er was heel wat publiek, en er waren de grauwwitte kolossen die, voorpoten keurig gestrekt, vanaf de rotspartij het water in doken, maar er was geen spoor te bekennen van een tengere vrouw met rode krullen tot op haar rug.

‘Ze is in de uilenruïne.’

Nee.

‘Bij de maraboes.’

Ook niet.

Onze moeder was bij de hyena's. Op de binnenplaats, voor de hokken, zat ze gehurkt bij een hyena die in een extreem nauwe kooi was opgesloten, Rombouts knielde er wijdbeens naast, twee oppassers keken toe. Het viel ons op hoe waakzaam alle gezichten stonden, niemand zei iets, en niemand kon het iets schelen dat wij aan de voorkant van de kooi, vlak bij de kop met de gele ogen, op de grond gingen zitten. We keken naar het dierenlijf, wervelkolom, haren, gewankel op de poten. Omdat hyena's in gevangenschap hun jongen meteen na de geboorte opeten, had Rombouts dit bedacht: een kooi die zo smal is dat de teef zich niet kan wenden of keren. Een stijl aflopende bodem met twee gleufopeningen naar buiten.

We zagen de hyenahondjes een voor een geboren worden. Ze bungelden even onder de buik en tuimelden toen het hellinkje af, de gleuven door, om glinsterend nat door onze moeder te worden opgevangen en in haar omslagdoek opgeborgen. Het waren er acht.

Rombouts kwam overeind. Hij zei: ‘Wat zijn ze vroeg! We zullen als de rattenkak een hondenteef met jongen moeten opscharrelen.’

We gingen met onze moeder naar huis.

Ze zonk neer bij het grote Aga-fornuis. De omslagdoek met de hyenahondjes nog op schoot stak ze de oven aan, zette de knop op de laagste stand en trok het bakblik tevoorschijn. Nadat ze er de gelige diertjes op had uitgespreid, schoof ze de plaat op de richel terug, de ovendeur liet ze openstaan, ze zuchtte even. Toen keek ze op en spreidde haar armen.

‘Ach lieverds, jullie komen te laat!’

Met onze handen vol krentenbollen liepen we over de zonbeschenen weg.

Een zwaar lijf. Een kop met kalme ogen. Een staart als een avondjurk en een stuk of zes jonkies met dikke poten: toen we 's middags uit school kwamen, lag er een zwartbruine hond op de keukenvloer, een dier dat zo kwaad niet was of we mochten wel met haar rondhollende, omvallende, in de bocht slippende jonkies spelen, telkens doken ze even bij haar weg om te drinken.

[p. 900]

We konden ons lachen niet bedwingen, werkelijk niet. Zelfs toen Rombouts was binnengekomen en het gedoe zwijgend stond gade te slaan, konden we niet met lachen ophouden. ‘Wat zijn dat voor hondjes?’ vroegen we ten slotte.

‘Vuilnisbakkenhondjes,’ zei hij.

En hij begon over de kameel. De dierenarts had de kameel die ochtend een laxeermiddel toegediend, als alles goed was, lag de speen nu al tussen de uitwerpselen. Rombouts maakte een knik met zijn hoofd in de richting van de deur.

‘Alleen maar een beetje vies,’ zeiden we toen we terugkwamen tegen onze moeder. We hadden het ding zo gevonden, we hadden met stokken in de drek gepord en het obstakel gevoeld.

‘Leg hem maar in de bijkeuken.’

Haar stem klonk afwezig. Ze stond bij het Aga-fornuis, Rombouts was weg. Ineens herinnerden we ons de hyenahondjes en begrepen we waar onze moeder naar keek: in de warme opening van de oven zagen we ze gelig, vormloos, eentje bewoog een beetje, liggen slapen.

Met onverklaarbare weerzin wendden we ons af. Met ongeduld ook, want lag daar vlak bij ons op de tegelvloer soms geen zwartbruine hond met haar jonkies te wachten? Waar we verdorie bleven!

‘Gaan jullie maar meteen even naar het maanschapenveld.’

Toen we opnieuw in de tuin kwamen, hing er een zware atmosfeer. Het publiek was weg, het moest na zessen zijn. We liepen over de afgesjokte paden langs de wolven en de wrattenzwijnen: daar zagen we Rombouts. In een grote, pasgebouwde ren speelde Rombouts met zijn lievelingspanter. Hij rolde met het zwarte dier over de grond, hem in de gaten houdend, hem met een tot in de vingertoppen aangevoelde juiste dosering uitdagend. Er viel een lichtstreep door de tralies naar binnen. Heel even keken we in een mannengezicht dat wel gevaar kende, maar geen angst.

‘Godsklere...’ mompelden we, want we beseften dat we iets van de ziel van Rombouts stonden in te ademen, van zijn genegenheid, van het kleine plekje waar hij misschien wel door en door goed en zelfs sympathiek was. Rillend van afkeer sloegen we het pad naar het maanschapenveld in.

Onze moeder had die avond lekker eten gemaakt. In de muskuslucht die door het open raam naar binnen stroomde, aten we een grote portie macaroni met kip. Vlak bij ons sliepen of dronken de zwartbruine hondjes bij hun zwartbruine moeder. Alles was vredig en vol avondschemering. Als Rombouts en onze moeder niet zo zwijgzaam waren geweest, als het niet op ons was aangekomen het

[p. 901]

gesprek te onderhouden, hadden we vast niet zo nu en dan de koude rillingen gekregen.

‘Wíj zullen wel voor ze zorgen, mammie.’

‘We hebben ze al namen gegeven. Wokkel, Bokkel, Sokkel, Pokkel, Mokkel en eh...’

‘Kokkel.’

We werden idioot vroeg naar boven gestuurd. Nog geen kwartier na het eten stonden we op onze blote voeten op de vacht voor ons bed.

Mijn zusje keek me aan.

‘Volgens mij voeren ze iets in hun schild.’

Bedrukt spreidden we onze sokken uit over de ijsberenkop en kropen ondanks de warmte dicht tegen elkaar aan onder het laken.

Schemerdonker. Een mug rond ons hoofd. Het verre geroep van beesten en iets trillends, iets verschrikkelijks, we wisten niet wat, dat zich zonder genade aan ons begon op te dringen, uit de diepte onder het open dakvenster, we deden wat we konden om onze zolder, onze kleren, onze lievelingsboeken, tot de orde te roepen - doe gewoon! -, ik hoorde mijn zusje op haar vingers sabbelen, zelf draaide ik met mijn vingers door mijn haar, niets hielp, de duisternis kreeg de overhand en we zonken weg in een met dromen volgepropte slaap.

De volgende ochtend werden we door de zon gewekt. We rekten ons uit en keken nog een beetje verblind om ons heen. Tegen de kastdeur hingen onze rode jurken.

Toen we beneden kwamen, keken we niet naar onze moeder die bij het aanrecht de zuigfles stond te vullen, maar naar de tegelvloer. Daar lag de zwartbruine hond. Ze verdraaide haar kalme ogen en herkende ons. Krachtig sloeg ze met haar staart op de grond. Overeind komen kon ze natuurlijk niet. Tegen haar buik krioelden de jongen. Acht vale gele scharminkels lagen aan haar vastgezogen en dronken, ondanks hun magerte, hun afstotelijke teerheid, met zo gulzige haast dat hun koppen beefden en hun puntoortjes op en neer bewogen.

Onze moeder draaide zich om. Ze keek ons zonder glimlach aan.

‘Draag jij de fles vandaag maar,’ zei ze tegen mijn zusje. Tegen mij zei ze: ‘En denk eraan: met twee handen de speen vasthouden. Met twee handen!’