De Gids. Jaargang 164

[p. 53]

Jan Donkers
Witte bonen

Lange tijd heb ik zeker geweten dat ik ooit de Tour de France zou winnen. Het was slechts een kwestie van tijd, tijd waarin allereerst de concurrentie binnenslands geëlimineerd moest worden. Hoe groot die concurrentie was viel moeilijk te schatten. Maar in elk geval was er al snel op mijn lagere school niemand meer te vinden die zelfs maar het kortste sprintje tegen me aandurfde. Langere afstanden, door de polder, bleven dikwijls onbeslist door zogenaamde onenigheid over het afgesproken traject, terwijl dat door mij toch zo duidelijk, zij het misschien met overdreven ongeduld, was uitgezet.

Mijn krachten werden pas echt op de proef gesteld toen ik een zomer bij mijn oom en tante aan de bosrand van Breda doorbracht. Daar waren bonkige, bijna onverstaanbare jongens die me onbevreesd uitdaagden voor een rondje langs de Klokkenberg. Een van hen wees, naast me fietsend in Princenhage, op de gele trui van Woutje Wagtmans die hij aan een waslijn, kijk, daar, zag hangen. Ik keek, zag niks, maar toen ik om nadere uitleg wilde vragen was mijn concurrent me al honderd meter vooruit. Honderd meter die ik niet meer inhaalde natuurlijk.

De volgende dag versloeg ik hem (zijn achternaam was Van Poppel, herinner ik me nu ineens, maar dat zal wel een naam zijn die daar vaker voorkomt) wel in een sprint met vliegende start tot aan de poort van de melkfabriek. Maar onmiddellijk na tot stilstand te zijn gekomen monsterde hij mijn stalen frame en zag daar toen pas de letters rih, merknaam van de befaamde firma Bustraan te Amsterdam. ‘Met zo'n fiets rij ik de hele wereld eraf,’ riep hij uitdagend. Ik keek onthutst in zijn ogen. Wie was er nu eigenlijk verslagen? De volgende nacht metselde ons lieve heertje (die ik in Breda veel dichter bij me wist dan in Amsterdam) genadiglijk een puist op mijn rechterbil zodat ik die zomer nooit een revanche hoefde toe te staan.

[p. 54]

Anoniem Nederlands, De start van een wielerwedstrijd, ca. 1900

Thuis in ons dorp resteerde er nog één concurrent met wie het nooit tot een confrontatie kwam. Het was de zoon van de banketbakker. Elk jaar eind november werden er in de zaak van zijn vader balen witte bonen afgeleverd. Algauw verspreidde zich het gerucht dat die hun weg vonden in de ‘amandelspijs’ in de kerst- en banketstaven van het seizoen. ‘Mijn zoon is wielrenner, die moet flink eten,’ begon de vrouw van de banketbakker zich ongevraagd te verdedigen toen haar het gerucht bereikte. Op zekere dag zagen we hem (hij heette meen ik Herbert) inderdaad op een racefiets door het dorp pedaleren. ‘Sprintje tot aan de sloot bij Boer Bak?’ daagde ik hem uit. Maar hij schudde zijn hoofd, stapte af en begon aan zijn achtertandwiel te morrelen. Verder dan het plein waaraan de winkel van zijn vader lag kwam hij nooit. Veel later zei iemand dat hij in Korea was gesneuveld maar dat kan bijna niet. Hij was vier jaar ouder dan ik.

[p. 55]

Als verslaggever. Dichter bij Tour de France-deelname ben ik nooit gekomen. In een persauto, bijna tussen de renners in. Ik herinner me vooral de eenzaamheid van de renners op wie geen camera of volgwagen wacht. Danny Nelissen, die er tegen een Pyreneeëntop al in de eerste kilometer af moet. Als hij na een eeuwigheid zwoegen later eindelijk omlaag kan suizen is er ook geen toeschouwer meer te bekennen, alleen wat vogels en nog steeds verbouwereerde rode koeien op hun hellende weiland.

Soms zat ik 's avonds op de hotelkamer van een renner die het die dag uitzonderlijk goed of slecht had gedaan. Hij hing dan uitgeput op zijn bed met een handdoek om zijn nek, wachtend tot ik weer weg zou gaan. Het gebeurde maar zelden dat ik iets tegen hem wist te zeggen.

Fotograaf onbekend, locatie onbekend, afgezien van ‘bosweggetje’. Datum onbekend, maar het moet zeker een eeuw geleden zijn. Wat is er veranderd? De petten, de hoeden, de jassen. De fietsen van de vier renners, hun interlocks. Verder niet veel, niet de gewichtigheid van de wedstrijdcommissarissen, niet het aftellen en de formulieren. Niet de gespannen houding van de afduwers, die zo mooi overeenkomt met de spanning op de hoofden van de renners. En al helemaal niet de dromen in die hoofden.

Wat ik nu tegen ze zou zeggen? Veel witte bonen eten jongens, er komen nog twee oorlogen aan.