De Gids. Jaargang 159

De wachtkamer

Waarde lezer,

Zeer tegen de gewoonte, in onze verrukkelijk zakelijke maar vooral doorzichtige wereld, zal ik u iets zeer kleins en persoonlijks vertellen, uitsluitend om mijn verzoek omtrent een vaste aanstelling te onderschrijven. Mijn oplossing voor de hinderende handschoen en het hoofddeksel, het visitekaartje van mijn vorsen tot nu toe, zal verrassen en tot volstrekte tevredenheid stemmen. U zult het ermee eens zijn dat strek en tevree iets aangenaam liggends oproepen, hoewel de ledigheid meer opgeld voor luie huisbewaarders doet en nauwelijks iets voor een probleemkraker lijkt.

Maar u weet natuurlijk ook dat iedere gedachte van een hoogstbegaafde vrijkomt uit een soort beknelling; lijfelijk gezwoeg kan nodig blijken, om later, in tijden van uitputting, die leiden tot ontregeling van een voor de hand liggende denkwijze, een voortreffelijke inval aan de opperst warrige verborgenheid te laten ontsnappen.

Zulks gebeurt pas nadat alle zoekende krachten in het hoofd en het lijf hun gerichtheid loslaten en zo onze inval het luchtruim gunnen. En ik wil in de eerste plaats dan ook voorstellen straks een kleine, maar veerkrachtige sprong te maken.

[p. 820]

Ik kom van de stoelzitting.

Ik hurk dan in de lucht, en maak mijn salto.

Dat was niet erg moeilijk.

Het is tijd dat ik mijn hoofddeksel wat beter schik - ik zie mijzelf weer op mijn ruimbemeten fauteuil zitten, in een ouderwetse wachtkamer met mijn parmantig hoedje op.

Zo. Zit meteen een stuk aangenamer.

Vooral in een volmaakt gesneden maatpak en met de benen over elkaar geslagen. Om de handschoenen te rechtvaardigen - je moet ze eenmaal dragen - is het winter en grote sneeuwvlokken warrelen in een van de hoge en zwartblauwe nachtvensters.

In de verte klinkt het geluid van een stampende, sissende locomotief die fluitend stoom afblaast.

De opmerkelijke tegelkachel brandt, het glazuur straalt...

Ik zit goed en kan u verzekeren dat dit een voortreffelijke manier is om het verblijf in alles wat nauwgezet past prettig en langdurig te rekken - ik durf van een genot te spreken!

Schaamteloos geef ik mij in deze hoge, met prachtig, ros kersenhout gelambrizeerde wachtkamer een beetje bloot, letterlijk, misschien omdat ik mij graag als een wat schalkse man wil zien - ik geef scheenbeen prijs, blank als de knekel van een gestorvene, onderaan de broekspijp van achteloze scheerwol, en daarboven dan mijn vaardig opengeknoopt jasje, als ben ik snaaks vertrouwd en licht verveeld met een onbelangwekkende wereld.

U weet waarover ik spreek?

U weet hoe in slechts één handeling knopen los te knopen?

De duim zit achter de zoom van het jasje. De middelvinger ligt op de smalle rand van de knoop. De wijsvinger, ook deze is achter de zoom geplaatst, duwt de stof over het schijfje voorwaarts zodat verrassenderwijs het knoopsgat in beweging komt en over een kastanjebruine, gevlamde hertshoornen status quo wordt gewerkt.

A propos, als gevolg van mijn ruime ervaring weet ik ook een levenloze handschoen van soepel kalfsleer, gewoon in de loop, met een handomdraai in de daarvoor bestemde zak van een winterjas te vouwen, sneller dan een zakdoek met initialen.

En u vraagt mij dan, u heeft geen last van de bedrading?

Ik geef toe, ook hier heeft men doorgaans gesproken last van de bedrading: het is vervelend om met marioneteske handschoenen, als was men een miezerige keuter aan de leiband, te werken.

Neemt u mij vooral niet kwalijk, ik ga te ver.

Ik zit goed. Ik meen dat ik vandaag niet afwijk van andere mensen in een wachtkamer met vrouwentongen voor het raam, tegen

[p. 821]

een muur een lichtgroen bekleed houten bankje als had Claude Monet daarnet het penseel van een zijner ochtendstonden aan linnen afgeveegd.

Ik voel mij hier thuis.

Heb ik reeds kennis, ervaring en inzicht in de oprispende genialiteit ten toon gespreid, ik mag waarschijnlijk de eerlijkheid ons haar aloude gebod op laten leggen en stellen: - het is natuurlijk niet altijd zo geweest.

Maar toch, u ingewijden zult elkaar aarzelend toeknikken, ja, zelfs wat blijmoediger instemmend zult u vervolgens zeggen - kijk, hij kan het wel degelijk, kijk, mama, zonder handschoentjes - los van nieuwerwetse elektro.

Uiteindelijk zal ik laten zien hoe ongewoon ver ik in de mogelijke en daarom steeds minder schijnbare werkelijkheden thuis ben - staat u mij een enkelvoudige Gomez toe, een gehoekte met de armen strak langs het lijf, een mens moet immers in beweging blijven?

Hop!

Is al weer gebeurd!

Het is tijd voor een lijst van buitengewone verrichtingen.

De laatst belangrijkste vordering tekende zich af, toen ik de nieuwe ruimte als het ware in haar geheel tegen de zoldering, de muren en plinten dwong en de laatste weerbarstigheid met een grijns en denkbeeldige evengoed een soepele O-So-Dagatie, een heupworp, ja, op het hoogpolige, zeegroene tapijt kreeg.

De ruimte was voortaan zeer vertrouwd.

Lang daarvoor verontrustte er iets danig mijn wezen.

De stil in de lucht hangende maar vooral nadenkende hand kent u? Voordat hij een invisibel idee omtrekken geeft met de bedachtzame streling van een vrouwenborst? Ik maakte deze zogbeluste beweging en werd iets afschuwelijks gewaar.

Daar waar mijn hand bewoog, ontstond in de door mijn gruwelijk tastbaar vlees verlaten ruimte, een voor leken onzichtbare schaduw, een gapende leegte. Ik wist niet meer in welke werkelijkheid hij van zijn plaats vertrok. Alles wat er zich vanaf dat ogenblik van mij voortbewoog liet een onzichtbaar, pijnlijk doorzichtig weefsel van verlatenheid achter.

Ik bleek in vleselijke zin plaatsgebonden te zijn, maar mijn geest bewoog zich ver, ver weg, en als door enkele elektronen geraakt flitste mijn hand terug. Meteen schoot mij door het hoofd dat de poging mijn lijfelijk vastgoed in eenzelfde beweging weer op zijn oude plaats te krijgen, om met een bloedend neusje een oude werkelijkheid weer te bezetten, onzinnig is.

[p. 822]

Een eerste gevolgtrekking drong zich op.

Daar waar men zich blijkbaar soepel doorheen beweegt, ontstaat een soort verleden plaats - gewone geesten in hun gewone werkelijkheid denken dat het verleden iets met verloren tijd van doen heeft - een proestwaardige belachelijkheid, zegt uw aanstaande probleemoplosser met vaste aanstelling, uw buitengewoon blijvertje.

Deze troubleshooter, die zich met de beperkende bedrading van de virtual reality, de geest als aan touwtjes ener speelpop, met een vleselijk beperkt bestaan bezighoudt, zit in zijn stoel en denkt over welke wereld hij verlaat als hij terecht komt in een ooit vertrouwde werkelijkheid.

In ieder geval niet die met een klok. Men vraagt zich niet langer af: hoe laat is het? De verleden tijd zal in zichzelf en in een voldongen heden opgaan, en de zorg is voortaan een zaak van verloren plaats.

Een lichte plek op de muur, die van een verwijderde klok, vertelt: opgestaan is plaats vergaan.

De vraag luidt voortaan dus: waar ben ik?

Als troubleshooter werkend aan het vrij bewegen in onderscheidelijke werkelijkheden, desnoods genoemd de schijnbare en absolute, zeg ik: werkelijkheden afbakenen is een lachwekkend streven.

Ik voelde mij alleen.

De schrik sloeg mij om heel het volmaakte maatpak - er kwam een hele mooie dame binnen in een ruisende jurk, bordeauxrood en doorgestikt met het fijnste brokaat. Op het zwarte, in een streng opgestoken haar, een klein hoedje met een ragfijne voile voor het gezicht.

Zou zij?

Ik gluurde naar haar handen.

Ook zij droeg handschoentjes, van fijne kant.

Ik vroeg mij af, had zij last van verloren plaatsen, verdwenen werkelijkheden?

Het verbaasde mij misschien daarom niet, dat deze vrouw haar machtige jurk begon te verwijderen en na verloop van enkele huppeltjes slechts nog enkele kleine kledingstukjes droeg, omschrijfbaar als onbehoorlijk strak en schaars, en dat deze stukjes van alles zacht beknelden, en hier en daar haar voortreffelijk ivoorblanke aanwezigheid lichtjes lieten puilen.

Enigszins onder de indruk van deze verschijning met haar vestimentaire opruimingsdrift tilde ik mijn voeten op, ik wilde mijn gezelschapsdame ook een kunstje laten zien.

[p. 823]

Ik steeg, onder dwang van een ingeving, op.

Rustig ging ik.

Een veertje in de wind.

Er klonk getinkel. Ik voelde mijn kruin zachtjes de kristallen kroonluchter aanraken. Nadat ik een korte zwemmende beweging had gemaakt en rustig uitdreef, voelde ik mijn achterwerk langs het gips van de zoldering strijken. Even later zwom ik verrukt door allerhande plaatsen en plekjes nooit eeder door mijn lijf bezet.

Haar inmiddels rondzwevende gouden ketting, die los van haar ranke hals met een licht geprononceerde adamsappel kwam - mijn volgende eenvoudige ingreep en gedachte dwong voorwerpen van hun plaats - kon ik vastgrijpen.

Bevrijd van een antieke werkelijkheid kreeg ik de behoefte mij nog losser te kleden; - ik keek naar beneden: mijn veters lachten zich alras slap om mijn altijd gepoetste schoenen, en met een snaakse ruk trok ik het parelsnoer naar mij toe.

Mijn knoopsgaatjes vlogen over de knoopjes.

Mijn overhemd opende zich met behulp van een sprekende Ali Mina Baba. De pen van mijn riem schoot uit het vierde gaatje. Sluitinkjes schoven van elkaar en drukknoopjes knipten los, en o lieve, een honingzoet mondje verwelkomde mij in haar warme werkelijkheid.

Haar eigen laatste kledingstuk, een zalmroze corset, werkelijk waar, reeg zichzelf los.

Mijn zorgvuldig geperste broek luste nu rond mijn enkels. Wat gezoem later raakte ik aangenaam verstrengeld en weergaloos verknoopt en daarop belandde ik min of meer in een veelarmige mangrove, in een wensbaar moeras, - er luste nu van alles om mij heen en even werd het allemaal schrikbarend wild.

Zij gaf luchtkusjes en nam plotseling mijn hoed af.

De spiegel tegenover mij, met een vergulde sierlijst en heel kleine roestspikkeltjes in een van de hoeken, liet plotseling iets vreemds zien. In de wirwar van gewaarwordingen kwam ik vast te zitten.

Ik zag in een helder licht een man in een vreemdsoortige stoel.

Ingewikkelde draden vertrokken uit zijn groteske handschoenen, op zijn hoofd droeg hij een ordinair hoofddeksel dat wel van glanzend bakeliet leek.

Dat foeilelijke werd door een vrouw van middelbare leeftijd van zijn hoofd gerukt in een worsteling de zeden geweld aandoend; een van de twee quasi wenselijk stoeiende figuren - een van beiden leek er volstrekt geen zin in te hebben - vocht in een geloei dat ik nog

[p. 824]

nooit gehoord had. Het was afkomstig van een vreemd toestel op de vloer dat zich met een geribbelde slang, aan wier eind een breedbek zich aan het tapijt leek te zuigen.

De rare man bewoog zich in een woeste knoop en lag daarbij dwars over zijn stoel. ‘Dat is natuurlijk het nadeel van bedrading, touwtjes aan handschoenen en een klotehelm,’ zo riep de man in de spiegel mij toe, vuige woorden waar ik verder geen betekenis aan kon ontlenen.

Mijn wereld werd niet ontmanteld.

En ik werd haar gouden ketting op mijn onderbuik gewaar.

Twee snelle handen vlogen over mijn bovenbenen, een los corset hing voor mijn ogen, zweefde met de golfbewegingen van een wateraal weg, een broekspijp bewoog zich in mijn linkerooghoek, zonder inhoud genaamd been, langzaam als in een viskom.

Voor mij spreidden zich indrukwekkende dijen.

Ik verzonk en steeg weer op, paradijselijke kuiten verschenen aan weerszijden van mijn slapen, en twee alleraardigste teentjes met rood gelakte nagels grepen de gouden ketting.

Wij wisselden van plaats in de beweging van potje-rechts dekseltje-links en zij knabbelde al snel aan mijn vrije tenen als een rivierkreeftje in het bekken aan de voet ener waterval.

Ik weet zeker, ons beider zicht keerde zich naar binnen en ik dacht aan de toekomst en spon genot met een eindje levensdraad, even proefden mijn door de opwinding gevoelige lippen een Ceviche, u weet wel, rauwe witvis op wijnazijn met groene pepertjes en uitjes en uiteraard vers gemalen zwarte peper - zwarte ja - vergeet de verse bladkoriander niet, die per stoomschip uit het Oosten komt.

Weer wisselden wij van plaats en ik kwam, zo moet ik met mijn hand voor mijn besmuikte mond zeggen, boven op de dame te liggen.

Daarop sloeg een helderwoedend ogenblik gevolgd door kalmte een bres in de dampende zinnelijkheid, ik rolde weg, viel traag, en langzaam landde ik weer, niet op de stoel maar op het bankje van Monet.

In de drie hoge vensterramen, de wachtkamer heeft zoals u weet slechts een blinde muur met een raamgrote spiegel, voltrok zich alle tijd van de wereld. In het eerste raam dwarrelden nog steeds rustige vlokken.

Ik stond maar eens op en strekte mijn benen.

Er stapte een paard voorbij dat een donkere koets meetrok - hoewel ik niet zeker weet of het werkelijk waar is - en ik richtte mij,

[p. 825]

weer in mijn zetel op het tweede venster. Waarbinnen bladeren vielen, en een prille zon enkele krokussen belichtte.

Het zijn rare tijden, dacht ik, mijn kleding fatsoenerend, toen de vrouw plotseling een toespraak afstak. U weet natuurlijk net als ik dat onmogelijkheden en verzinsels tot de werkelijkheid behoren die zich binnen weer andere werkelijkheden bevindt.

Men gaat er belachelijkerwijs vanuit dat iemands werkelijkheid zich tegenover een andere bevindt, een waarheid op een stompzinnige plek, ontvankelijk voor wanklank in een veld van contraposities: het lezend oog denkt dat het zich tegenover de bladzijde bevindt. Het luisterend oor denkt dat het zich tegenover andermans gehoor bevindt, tegenover een unieke stem. Onze vingers menen iets anders dan onze eigen verlangens te strelen - middelpunten zijn wij, ondoordrongen, zo denken wij, van andermans werkelijkheid, er spoelt als het ware niets door ons heen.

Wij menen dat wij ons ver van verzinsels kunnen houden, die in werkelijkheid geen afzonderlijke zijn, maar ons leven stiekem voeden, om maar te zwijgen van eigen verzinsels die wij voor eigen waarheden houden en waarmee wij andermans leven voeden. Er spoelen vele resten van, en hele werkelijkheden door ons heen: niemand weet waar ze vandaan komen.

Dame weg.

Welnee.

De geweldige vrouw puft na.

Zij recht opeens haar rug, een en al bereidheid.

Enkele atomen in een immens heelal verplaatsen zich, zij groeit in een mum van tijd rond als een ballon, er tokkelt een harp, en op een olijfgroen kraambed perst zij de wereld schijnbaar leven in, een kreet weerklinkt, een vloedgolf als de fraaie zonsondergang in een van de hoge ramen druipt omlaag.

In de spiegel dansen rode, glazen lichtstaafjes weg, vertrekken uit hoekige getallen die uiteenvallen. Ze maken een beleefd buiginkje voordat ze afgaan. De zuigeling aan de navelstreng komt, samen met een nagenoeg uitgeputte moeder, van het kraambed los.

Moeder en kind maken hun primero salto vitale, hun virtuale tanto reale, een eenvoudige Gomez. Iberische afkomst laat zich zelfs hier niet verloochenen.

Weet u wat?

Ik voeg mij toe.

En daar deinen wij guiten hand in hand in hand, een feestslinger van vlees rondtollend in een vertraagd geluk, het roze wurm steekt een rimpelpootje in de hand van de moeie moeder. Door het andere

[p. 826]

handje voel ik opeens kwetsbaar vlees, nat van haar vruchtwater en bloed.

Even kijk ik naar mijn bedachtzaam hangende hand vol verzinsels.

De kleine houdt zijn mummelmondje klaar om naar de loenstepel van moeders hangborst te zweven, een prachtig streven in een schitterende werkelijkheid, nietwaar?

Dit weten komt mij, uw troubleshooter, toe.

Hij verontachtzaamt handschoen en hoed in zogenaamd virtuele werkelijkheden en beslaat de volledige ruimte. En overmoedig zou ik willen vragen: - staat u mij toe? Mijn vaste aanstelling zult u nimmer betreuren, evengoed verblijf ik in werkelijkheden en in afwachting van uw schrijven...

Leon Gommers