Buitenlandse literatuur
Literatuur en nationaliteit
Inleiding
Een auteur die gevraagd wordt om de geschiedenis van de wereldliteratuur te schrijven, zal zich in eerste instantie laten leiden door begrippen als land en taalgebied. Deze benadering gaat echter voorbij aan het feit dat de literaturen zoals wij die kennen onafgebroken met elkaar in contact staan en deelnemen aan een complex uitwisselingsprogramma. Soms staan de grenzen wijd open voor buitenlandse invloeden; op andere momenten echter vormen diezelfde invloeden een geliefd doelwit voor kritiek, en tijdens die pennestrijd leren wij niet minder over literatuur dan over nationaal bewustzijn en de politieke rol die literatuur speelt. Een voorbeeld hiervan is het debat over literatuur, nationaliteit en buitenlandse invloeden dat rond de eeuwwisseling in Ierland werd geleverd. Daar werd de vaak heftige discussie omtrent de beginselen van een letterkundige wedergeboorte gevoerd door de voorstanders van een weloverwogen kosmopolitisme enerzijds, en anderzijds de pleitbezorgers van een Ierse literatuur die zijn inspiratie diende te ontlenen aan de authentieke en autochtone volkscultuur. De geschiedenis echter heeft op ironische wijze de betrekkelijkheid van zulke gepolariseerde standpunten aangetoond. Wanneer blijkt dat vreemde invloeden zich met het grootste gemak in de verste uithoeken van een nationale cultuur kunnen doen gelden, wordt meer dan eens aangetoond dat literatuur een internationaal gebeuren is, en dat iedere poging om literatuur te verbinden met het nationaliteitenbeginsel een politieke en ook beperkende daad is.
Ook in de volgende twee nummers van De Gids zal de rubriek Buitenlandse literatuur gewijd zijn aan literatuur en nationaliteit, met bijdragen over Nederland en Nederlanders in de Franse middeleeuwse letterkunde, het probleem van het Hollandse zelfbeeld voor Erasmus en zijn tijdgenoten, kroeglopen in het Engelse Renaissance-toneel, Franse bezoekers in Holland in de achttiende eeuw en de vliegende Hollander van Heinrich Heine.
Ton Hoenselaars
Auteursrechtelijk beschermd