De Gids. Jaargang 154

[p. 32]

Lucy Kooman
Klei

‘Juf! Juf! Juffrouw!’

Daar heb je er weer eentje, denkt Angel, sinds vier dagen onderwijzeres van de eerste klas van de rooms-katholieke basisschool De Heilige Familie. Dadelijk zal het met vingertjes vol appelstroop of aardbeienjam aan mijn nieuwe witte blouse plukken. Ja, zie je wel. Weer twee lange rode vegen op mijn mouw erbij. Ik zal een spijkerbroek moeten gaan dragen, met een donkere trui erboven, net als mijn groezelige collega's hier. Of een gebloemd jasschort, net als de lerares textiele werkvormen. In haar schort met roze papavers ziet ze er zelf uit als een textiele werkvorm, vindt Angel.

‘Juf! Juf!!!’

(Ja, ik hoor je heus wel, kind, hou alsjeblieft je mond.)

‘Wat is er, pukkie?’

Nee, dat was niet goed. Angel kan het zien aan de blik van de hoofdonderwijzer naast haar. Hij draagt een vlekkerige spijkerbroek, een vlekkerige trui van donkerbruine wol en hij heeft rode vingerverf in zijn baard. Wat zei hij ook weer tijdens het sollicitatiegesprek? ‘We gaan op basis van gelijkheid met onze leerlingen om. Een kind van zes jaar heeft, volgens recente Amerikaanse onderzoekingen, die overigens ook worden gesteund door bevindingen in eigen land, reeds alle basisvaardigheden en emotionele...’

Geen pukkies dus.

‘Zo'n gek ding, juf, op de speelplaats.’

(Gek ding, waar heeft het schepsel het over?)

‘Kom, juf wil nog even met de meester praten, eh...’

Hoe heet deze toch ook weer? Het zit in haar klas... tenminste, ja, dat weet ze toch wel zeker. Maar van het wezentje met de korte, rechtopstaande haartjes en het kreukelige joggingpakje kan ze zelfs het geslacht niet bepalen. De kinderen van dit dorp lijken allemaal op elkaar, vindt Angel, blond en met witte gezichten, als van klei. Eergisteren, op de kennismakingsavond voor de ouders, zag ze dezelfde gezichten, rij na rij, één slag groter. Zal ze hier blijven? Zal ze hier misschien zelfs ooit trouwen en kinderen krijgen? Kinderen van klei...

‘...op elkaar, maar dan in het heel erg groot,’ hoort ze het kind zeggen. O, ga toch alsjeblieft weg, denkt ze. Ga kikkers opblazen of wurmen doormidden snijden... Ze ziet het keurige schema voor zich dat de leraar didactiek op het bord tekende, aan het begin van de eerste les. Leerkracht, pijltje, pupillen. De pupillen waren mooie, rode stippen die keurig stil op het bord bleven staan. Angel zat in de bank op de voorste rij, rechtop, met een schone witte blouse en met haar dictaatcahier voor zich...

[p. 33]

Gelukkig, het kind rent weg.

De hoofdonderwijzer naast haar lacht.

‘Twee borden op elkaar, maar dan in het heel erg groot. Dat klinkt als een vliegende schotel, vind je ook niet?’ zegt hij.

Gelukkig, nu kan ze haar vergissing van zonet goedmaken. Ze moet deze baan houden. Ze moet alles goed doen. Alles beter dan terug naar huis.

‘Ja, wat hebben ze toch een fantasie op deze leeftijd,’ zegt ze.

‘Amerikaanse experimenten hebben aangetoond...’

Ze praat door. Vreemd, ze kan tegenwoordig praten over een, en denken over een heel ander onderwerp. Wat zijn de kinderen druk vandaag, denkt ze. Nog drukker dan anders. Ze voelt steeds kleine aanrakingen, klamme, kille handjes die langs haar heen strijken. Klei, denkt ze. Handjes van klei.

De dikke lerares textiele werkvormen rent langs en roept iets. Angel kan het niet verstaan. Gek, denkt Angel, waarom rent ze? Eigenlijk hobbelt ze meer. Haar schort is belachelijk kort. Angel ziet haar dikke witte knieholten.

Wat gillen de kinderen vandaag toch ontzettend, het is veel erger dan op andere dagen, het hele speelplein is gevuld met de snerpende kreten van de kinderen, het kaatst tegen de hoge muren op.

Angel drukt haar handen tegen haar oren. Weg! denkt ze. Even weg uit deze hel van geluid.

De hoofdonderwijzer is verdwenen. Angel draait zich om, loopt de drie treden op naar de hoge poort. Binnen is het koel en schemerig. Ze loopt een paar meter de gang in, over de glimmende zwart-witte tegelvloer, leunt dan tegen de vaalgroene muur. Vaag is nog steeds het lawaai van de kinderen te horen. Van hieruit klinkt het als een hoog, jammerend geklaag. Ze zijn allemaal vies, denkt Angel. Ze hebben klamme grijphandjes, ze stinken en ze gillen. Maar het gillen is het ergst. Ze herinnert zich de brief naar huis, die ze een paar dagen geleden heeft verstuurd, zou hij al aangekomen zijn?

‘Zulke aardige pukkies, zo vrolijk en spontaan. Ze renden allemaal op me af...’

Dat laatste is waar, Angel rilt nu ze eraan terugdenkt. Ik moet weer naar buiten, denkt ze. Die dikke roze papaver let steeds op me, ze heeft natuurlijk al lang gemerkt dat ik naar binnen ben gegaan.

Ze loopt terug door de gang, een wazige spiegeling volgt haar over de glimmende vloer. Dan daalt ze snel de drie treden af. Op de grijze tegels van het plein blijft ze staan. Ze kijkt naar de grond. Ze ziet de puntige, donkerblauwe neuzen van haar glanzend gepoetste schoenen netjes naast elkaar staan. Vooruit, Angel, rechtop staan, en niet met je voetjes schrapen. Angel steekt aarzelend haar rechtervoet naar voren en schraapt dan één keer snel over de grond. Ogenblikkelijk voelt ze een brandende pijn boven haar linkeroor: niet met je voetjes schrapen, heeft mamma toch gezegd!

Angel sluit haar ogen en wacht tot de pijn wegtrekt. Ze hoort de kinderen krijsen. Is het ooit zo erg geweest als vandaag? Overal om haar heen is geluid. En wat is dit, dit steeds aanzwellende geraas? Wat is... Angel voelt hoe haar rok van achteren tegen haar benen wordt geblazen, hoe haar haren naar voren worden gerukt. Ze krimpt in elkaar. Het geraas wordt langzaam minder, sterft dan weg. Nu hoort ze ook de kinderen niet meer. Het is doodstil. Ze opent haar ogen.

Het eerst ziet ze de neuzen van haar schoenen, bijna even grijs als de tegels

[p. 34]

waar ze op staat. Als ze haar ogen opslaat, ziet ze zilverig stof neerdalen. Alles is grijs: de klimrekken, de heilige Maria, de ronde houten bank in het midden van het plein. Als Angel omhoog kijkt om te zien waar al dat stof vandaan komt, ziet ze iets flitsen in de lucht. Iets als... wat zei dat zeurderige kind ook weer: twee borden op elkaar? Ach, het is niets, het is trouwens al weer verdwenen.

Angel haalt haar schouders op. Ik moet naar binnen. Ik moet gauw mijn schoenen afvegen. Of misschien kan ik even wachten, kan ik eerst... weer voelt ze de brandende pijn boven haar linkeroor en snel rent ze naar de ingang. Binnen is het schoon, alleen vlak bij de poort ligt wat stof. Angel loopt naar het lage fonteintje in de hoek van de hal. Ze aarzelt even, strijkt dan even snel over haar linkeroor en trekt haar schoenen uit. Eerst de linker- en dan de rechterschoen veegt ze zorgvuldig schoon aan de witte rolhanddoek.

‘Juf! Juf! Juffrouw!’ hoort ze achter zich. Daar heb je d'r weer, denkt Angel. Of hèm, wat het ook is. Wat moet het nou weer? Ze draait zich om. Jasses, zijn voorhoofd zit vol donkerrode vingerverf. Plotseling voelt ze kleine stevige armpjes zich om haar middel klemmen. Ze staat doodstil. Klei, denkt ze. Ik zit vast in een ring van klei. Ze kijkt neer op de verwarde sprietjes haar. Door het stof lijkt het of het kind plotseling grijs is geworden. Ineens voelt Angel iets kleverigs door het weefsel van haar blouse dringen. Vingerverf! Snel duwt ze het kind van zich af. Jasses! Appelstroop en aardbeienjam en toen stof en nu ook nog... nee, het is bloed. Het kind bloedt uit een grote snee in zijn voorhoofd. Ook dat nog.

‘Vooruit, ga je wassen.’

Angel geeft een slinger aan de rolhanddoek en duwt het kind er naar toe.

‘Schiet nou op. Je bent helemaal vies. Bah. Kinderen horen schoon te zijn, heeft je moeder je dat niet geleerd?’

‘Ik wil niet,’ zegt het kind.

‘Vooruit, schiet op, je kunt toch niet zo...’

‘Ik wil niet,’ herhaalt het kind en plotseling begint het te huilen, met hoge gierende uithalen.

Jiich, ook dat nog, denkt Angel. Vies en onopgevoed en nog kleinzerig ook. En wat is het nu weer aan het zeuren?

‘...allemaal mee. Maar ik niet... losgerukt... gevallen... en toen... verstopt onder de ronde bank... en ik... hun hebben...’

‘Zij hebben,’ verbetert Angel. Ze kijkt naar het bloed op het voorhoofd van het kind. Bah, wat is alles vies vandaag.

‘Toe nou, ga je nou eens wassen,’ zegt ze.

‘Nee, ik wil niet.’

Angels rechterhand schiet uit en raakt het kind precies boven haar oor.

‘Juf zegt toch...’

Het kind draait zich om en rent weg, Angel ziet hoe het verdwijnt door de hoge poort. Zeker naar z'n moeder, z'n kleimoeder, denkt ze.

Ze loopt door de lange gang en opent de deur van haar eigen lokaal. Tussen de lage houten tafeltjes door loopt ze naar voren. Ze pakt een rood krijtje en tekent dertig mooie, ronde stippen op het dofgroene schoolbord. Drie keurige rijen van vijf maal twee. Dan pakt ze een wit krijtje en zet, precies in het midden, voor de middelste rij een grote witte stip. Ze gaat in haar stoel zitten, de enige grote stoel in het lokaal. Tevreden kijkt ze om zich heen. Een rustige klas vandaag. Hoe was het ook weer? ‘Volgens recente Ameri-

[p. 35]

kaanse onderzoekingen, die overigens ook worden gesteund door bevindingen... volgens recente Amerikaanse onderzoekingen... volgens recente onderzoekingen...’

Nee, denkt Angel. Ik ben het allemaal vergeten. Ze kijkt naar de rode stippen, die beginnen te draaien voor haar ogen.

‘Stil zitten!’ roept ze. ‘Vooruit, stil!’

De stippen dansen rond. Angel staat op en loopt naar het bord. Ze pakt een wisser. Het is moeilijk alle dertig stippen te pakken te krijgen, ze springen in het rond. Eindelijk is het haar gelukt. Ze kijkt naar de grote stip die alleen over is gebleven. Even aarzelt ze, dan veegt ze ook die stip uit.