De Gids. Jaargang 151

[p. 570]

Kristien Hemmerechts
Bruidsjurk

‘Beweeg jij nu,’ zegt hij.

‘Hoe?’ vraag ik om tijd te winnen.

‘Je weet hoe.’

Natuurlijk weet ik hoe. Vraag is of ik hem wil laten zien hoe. Of ik wil dat hij ziet hoe ik mij verlies. Zijn lichaam blijft roerloos boven het mijne, wacht af. Waarop steunt hij, flitst het door mijn hoofd. Knieën natuurlijk, en een elleboog. Hij is niet de man die ligt op een vrouw. Hij is niet het gewicht dat beukt en ramt. Hij zal niets ondernemen tot ik gevolg heb gegeven aan zijn verzoek. Ik beweeg.

Drie uur later spreek ik af met de man onder wiens lichaam ik jaren een bergplaats vond.

‘Je ziet er moe uit,’ zegt hij. ‘Je zou moeten slapen 's nachts.’ Dit is de concurrentieslag die ons beiden gaande houdt, die ons kleren doet kopen, vrienden uitnodigen, vakanties plannen. We stellen het om ter best, vertellen we elkaar, maar ik weet beter en hij speurt naar tekenen van verval. Bezorgdheid, zo beweert hij, is wat hem drijft - hij zou niet willen dat het met mij bergafwaarts gaat - maar ik geloof hem niet. Leedvermaak is het, verlangen naar gerechtigheid, of gewoon verlangen naar een nobele rol voor zichzelf. ‘Nadat iedereen de gevallen vrouw in de steek had gelaten vond zij troost en bescherming bij de man die ze ooit lichtzinnig had verlaten.’ Hij vertelt me telkens opnieuw over een kennis van ons die me gezien heeft op straat en me eerst niet herkende omdat - zo zei de man - ik zo verouderd was.

‘Larie,’ zeg ik, ‘ik heb die man in geen eeuwigheid gezien.’

‘Jij hebt hem niet gezien maar hij heeft jou gezien en hij vond jou er oud uitzien.’

Maar wanneer ik mijn haar laat knippen bij de duurste kapper van de stad en in een week tijd drie paar nieuwe schoenen koop, wil hij weten waar ik het geld vandaan haal en of ik alleen nog voor uiterlijkheden leef. Verzuim ik een enkele keer me op te maken, dan concludeert hij dat ik me laat gaan. ‘Hoe kom jij plots aan al dat grijze haar?’ vraagt hij. Liever grijs dan kaal, denk ik en tel in de spiegel twee, drie, hooguit vier grijze haren. Wie verft er nu haar haar wegens een handvol grijs? Trouwens, grijs kan gedistingeerd zijn. Ik teken voor een witgrijze kop.

Vandaag heeft hij gelijk. Ik vermijd mijn spiegelbeeld, wens niets te maken te hebben met dat verbrokkelde gezicht. ‘Op jouw leeftijd,’ zegt de spiegel, ‘is dit gezicht de prijs die je betaalt voor een nacht zonder slaap.’ Geef me een goede nachtrust en de schade is hersteld, de kreuken zijn weggestreken en alles zit weer op zijn plaats. Wanneer hij donkere kringen onder zijn ogen heeft, komt dat van het wezenloos

[p. 571]

naar muren turen, van het staren naar een film waarvan de pointe hem ontgaat.

‘Je ziet er moe uit,’ zeg ik op mijn beurt.

‘Wat wil je,’ zegt hij en kijkt weg.

We spreken af dat hij Sarah de volgende dag tegen de avond komt ophalen.

‘Eet je dan mee?’ vraag ik.

‘Nee,’ zegt hij, ‘ik heb geen tijd.’

Wat hij zegt is: ik heb geen tijd zoals jij om uit te gaan, om overdag slaap van 's nachts in te halen, om winkels af te schuimen op zoek naar moois en nieuws.

‘Je moet toch iets eten,’ zeg ik. ‘Je bent vel over been.’ Welke vrouw zou jou willen omhelzen, denk ik. Je bent een geraamte dat rammelt, je bent een graatmagere beenderenzak.

‘Ik zorg voor het evenwicht,’ zegt hij. ‘Jij verdikt, ik verdun. Zo is er winst noch verlies.’

Even zie ik mezelf zoals hij me schetst: dik, grijs en oud. En het klopt niet wat hij zegt, want toen we elkaar in lang vervlogen tijden voor het eerst zagen, zaten hij zowel als ik goed in het vlees. Op de foto's van toen kijken we met volle gezichten glimlachend naar elkaar of naar de camera. We zijn allebei magerder nu. Vandaag ligt zijn geraamte als voor het grijpen onder een ragfijn laagje vel. Wanneer hij komt eten haal ik taart in huis met slagroom en nootjes en leg forse lappen vlees op zijn bord. Hij eet gretig maar er komt geen gram bij, zodat ik me soms afvraag of hij thuis wel iets eet. Misschien leeft hij van wat hem hier voorgeschoteld wordt.

‘Kookt papa voor zichzelf?’ vraag ik aan Sarah.

‘Natuurlijk,’ zegt ze. ‘Voor mij en voor zichzelf.’

Sarah gijzelt me aan tafel. Ik mag niet weg voor ik een tekening heb gemaakt.

‘Kom aan, mama, begin.’

‘Laat me even nadenken,’ zeg ik en probeer me de tekenlessen van vroeger op school te herinneren. Zaïre - toen nog Kongo - was eenvoudig. Palmbomen, blauwe lucht, hutten, zwarte figuurtjes met strooien rokjes, eventueel een wapenschild voor wie avontuurlijk was. En bloesem - mijn vriendin en ik hadden er een alternatieve tekening van gemaakt - bloesem in vogelperspectief zodat we naar hartelust konden kladderen met wit, roze en groen zonder ons te bekommeren om boomstammen of takken. En het leverde nog een goed cijfer op ook. Maar Sarah is strenger. Wat ik teken moet herkenbaar zijn. En juist. Lucht is blauw, zon is geel, gras is groen. Ik beproef mijn geluk met een weide, een koe, een konijn en een handvol madeliefjes. Het konijn lijkt op een poes, de koe lijkt nergens op.

‘Het is mooi, mama,’ zegt ze met de stem van haar juf die een zwakke leerling aanmoedigt.

‘Vind je?’

‘Ja,’ zegt ze, ‘dat paard vooral is leuk.’

‘Dat is een koe.’

Sarah vult met wascostiften haar blad in. Een roos vlak naast een groen, dan geel, blauw, oker, rood. Over alle kleuren heen komt een laag zwart waar ze met een puntig voorwerp in krast zodat de onderste laag kleuren weer zichtbaar wordt. Ze trekt een horizontale lijn en parallel daarmee nog een. Een driehoek voor het dak, een rechthoek voor de schouw. Een huis met een boom erbij en melkflessen bij de voordeur, klaar voor de melkboer die straks zijn ronde doet.

‘Droom niet, mama,’ zegt ze.

‘Ik droom niet. Ik kijk.’

‘Teken,’ zegt ze.

Ik kijk naar de kleuren die voor me op

[p. 572]

tafel liggen en kies groen. Omdat ik hem meestal 's nachts zie, teken ik hem zonder bril. Een groene lijn voor zijn schedel en nog een voor zijn kin, dan zijn wenkbrauwen borstelig en nadrukkelijk. Ik sluit mijn ogen en probeer me zijn gezicht voor de geest te halen.

‘Wat is er, mama? Heb je pijn?’

‘Nee.’

Twee cirkels voor zijn ogen, en daarin twee kleinere voor de pupillen. Flaporen krijgt hij, al geloof ik niet dat hij die heeft.

‘Wat teken je?’

‘Een olifant. Een oude, roestige olifant.’

‘Dat is geen olifant. Dat is een mens.’

‘Je hebt gelijk. Olifanten hebben grotere oren.’

‘En een slurf.’

‘Inderdaad,’ zeg ik, ‘en een slurf.’

‘Waarom lach je?’

‘Zomaar. Kom, Sarah, ik wil naar buiten. Trek in een ijsje?’

‘Er zit bloed op mijn slurf,’ had hij gezegd. Hij sloeg de lakens weg, was al op weg naar de badkamer. Bloed op de lakens ook. En op mijn dijen.

‘Vind je dat vies?’

Had hij geantwoord? Ik herinner het me niet. Wellicht gewoon zijn schouders opgehaald. Wat maakt dat beetje bloed uit? Je wast het toch zo weg. Al jaren laat ik een spoor van bloed achter. Telkens als ik ergens beland is het alle hens aan dek voor mijn hormonen en wordt de kersverse minnaar wakker met bloed op zijn pik. Liters van het spul worden in mijn lijf aangemaakt en er weer uitgepompt. Ik zou in mijn eentje een bloedtransfusiedienst kunnen bevoorraden. Maar wie wil er nog dit bloed dat zoveel verschillende lakens besmeurd heeft, dat onder zoveel verschillende douches is weggewassen?

‘Wat doe jij wanneer ik er niet ben?’

‘Niets. Gaan werken. Eten. Opstaan. Slapen. Wat doe jij?’

‘Dat weet ik niet. Dat moet je aan papa vragen.’

Wanneer haar vader belt, holt ze naar de voordeur.

‘Papa heeft honger,’ zegt ze.

‘Jij zou toch niet meeëten,’ zeg ik.

‘Nee,’ zegt hij, ‘maar toch heb ik honger.’

‘Er staat nog wat kip in de koelkast. En er is brood.’

Zijn dochter gaat naast hem zitten, schenkt een glas wijn voor haar vader in, is verontwaardigd omdat er geen groenten voor hem zijn.

‘Jij hebt meer groenten gegeten dan ik,’ zeg ik.

‘Omdat ik moest van jou.’

Haar ogen vlammen en ze legt een hand op zijn arm. Haar vader en ik glimlachen naar elkaar over haar hoofd heen, maar ze heeft het gezien en loopt de kamer uit.

‘Waarom zeg je haar in hemelsnaam niet dat je genoeg hebt?’

‘Maar ik heb niet genoeg,’ zegt hij.

‘Ga jij haar troosten, of ga ik?’

‘Ze komt wel terug.’

‘Kan je me naar het station brengen?’

‘Waar ga je naar toe?’

‘Uit.’

Ik gooi een paar spullen in een tas en trek andere kleren aan. Sarah heeft zich in de badkamer verschanst.

‘Kom,’ zeg ik, ‘het is tijd.’

‘Waar ga je naar toe?’

‘Naar vrienden.’

‘Mama rijden,’ zegt ze.

‘Ik ga maar mee tot het station, Sarah.’

‘Mama rijden, papa bij mij zitten.’

Wij, ouders van Sarah, kijken naar elkaar, halen onze schouders op, geven toe

[p. 573]

aan haar gril.

‘Ik bel wel,’ zeg ik en geef hem een zoen. ‘Dag Sarah,’ maar ze kijkt boos de andere richting uit.

Hij leert me een nieuw woord - kutzwager.

‘Wie zijn mijn kutzwagers?’ vraagt hij.

‘Ik wist niet dat jij zo nieuwsgierig was.’

‘Natuurlijk ben ik nieuwsgierig. Wie is dat niet?’

We proberen een vrouwelijk equivalent te bedenken. ‘Piemelnicht,’ denk ik maar zeg het niet. ‘Nicht’ is niet echt goed. Te nichterig. Te homofiel. Wie met iemand neukt, neukt tegelijkertijd met alle partners die die persoon de laatste zeven jaar gehad heeft. Medisch bekeken althans. Genot, verlangen en frustratie blijven tot nader order binnen de perken van het bed, maar besmettingsgevaar kent geen grenzen. De ketting is in potentie eindeloos lang, wantje neukt niet alleen met de partners van je partner, maar ook met partners in de tweede graad, partners van partners van partners. Indien het waar is wat in de pers wordt geschreven dan is het een mirakel dat er nog menselijk leven is op deze planeet, dat niet meer uitgemergelde lichamen zich schuilhouden tussen vier muren om daar in vrede te kunnen sterven. Soms gaat het erg snel. Een vriend vertelde het me onlangs. Een kennis van hem, kerngezond, actief sporter, iedere zaterdag weg met zijn zeilboot ofwel aan het langlaufen. Op een maandag staat hij op, voelt zich draaierig, valt flauw. De man komt bij, gaat naar zijn werk, en valt kort na koffietijd opnieuw flauw. Hij wordt naar huis gebracht en verliest dezelfde dag nog drie keer het bewustzijn. Een week later werd hij begraven.

‘En zijn vrouw?’

‘Hij had geen vrouw. Maar hij was geen homofiel. Dat zweer ik je.’

‘Ben jij bang voor Aids?’ vraag ik.

‘Daar is het een beetje laat voor,’ zegt hij.

Zijn vingertoppen glijden over mijn tepels. Adem stokt in mijn keel.

Klieren, heb ik gelezen, zijn de eerste symptomen. Gezwollen klieren die niet ontzwellen, of een ontsteking die niet geneest, of vermoeidheid zonder aanwijsbare oorzaak, maar dat kan ook je lever zijn. Wat maakt het uit? Het is dan toch te laat. Je kan alleen nog bidden om een snelle afwikkeling, om een supersonische sprong in het graf. Iedereen zegt: ik leef liever snel en intens dan dat ik een trage, langzame dood sterf, waarmee een leven zonder risico's wordt bedoeld, en zonder avontuur. Maar die uitspraak klopt natuurlijk niet, want hoe tergend langzaam is de dood voor hem of haar die wacht tot één voor één al zijn of haar organen volledig ontregeld raken. Ja maar, zegt iedereen, ik zou niet lijdzaam toezien, ik zou niet wachten op de dood. Ik zou mezelf onder een trein gooien of met mijn wagen in een kanaal rijden. Eerst zou ik me bezatten, of lekker gaan eten en lekker neuken - neen, dat laatste kan natuurlijk niet meer tenzij met iemand die in hetzelfde schuitje zit - en dan de korte pijn, een snelle dood, iedereen is welkom op mijn begrafenis, ik wil dat het een groot feest wordt, daar wil ik geld voor opzij leggen. Iedereen zegt het en iedereen meent het, maar niemand doet het.

‘Gaan we naar boven?’ vraag ik.

Hij glimlacht.

[p. 574]

Denken aan de man die me vertelde bij wijze van experiment ooit een week lang iedere nacht met een ander te hebben doorgebracht. Hij had er de goede week voor uitgekozen, de week van het lijden en de triomf van Christus. Indien die week goed genoeg was voor Christus, zei hij, dan zou hij zeker voor hem dienst doen. Hij begon op Palmzondag, dag van de blijde triomfantelijke intocht. De daaropvolgende dagen noemde hij gemakshalve palmmaandag, -dinsdag en -woensdag. Witte Donderdag werd een witte nacht, op Goede Vrijdag bakte hij vis voor zijn geliefde van die nacht, op Paaszaterdag serveerde hij lamsbout en op Pasen nodigde hij hen alle zeven uit om paaseieren te rapen in het hoge gras. Het was de dag van de opstanding en hij sliep alleen.

‘Ik weet wat je gaat zeggen,’ zei ik, ‘dat de beste nacht de laatste was, de verlossende paasnacht.’

‘Dat heb ik niet gezegd. Jij zegt het.’

Toen ik hem vroeg of het moeilijk was geweest zeven gegadigden te vinden, schudde hij zijn hoofd langzaam van links naar rechts.

‘Nee,’ zei hij, ‘ik wil niet opscheppen maar dat was de minste van mijn zorgen.’

Maar lakens waren een probleem geweest, iedere middag een schoon stel op bed, verse bloemen in de vaas, schone handdoeken in de badkamer. Na drie dagen was hij bij zijn zus gaan aankloppen. Om lakens te lenen.

‘Er is altijd wel die ene vrouw die bereid is haar armen om je hals te slaan, haar benen achter je rug te kruisen, maar lakens,’ zei hij, ‘lakens heb je of heb je niet. Lakens moet je kopen. Blijf je slapen?’

Langzaam mijn hoofd van links naar rechts schudden. En dan sneller. Nee.

‘Jammer.’

Er is altijd wel die ene man die zin heeft om te vrijen, of het nu Pasen is, Kerstmis, of Hemelvaartsdag. Soms is hij blond, soms is hij zwart, soms is hij kaal, soms draagt hij zijn haar gevlochten in een staart, soms zijn zijn lakens schoon, soms zijn ze door een ander bevuild.

‘Hoe heet hij?’ vraagt haar vader.

‘Wie?’

‘Je weet wie ik bedoel.’

‘Jan,’ zeg ik. ‘En ik heet An. An en Jan. Of Els en Piet. Of Linda en Marc. Je mag kiezen.’

Hij staart me aan of ik gek ben geworden.

‘Je ziet bleek. Kom jij nog buiten?’

‘Natuurlijk. Onderweg van hier naar de supermarkt, of naar het station, of naar de metro. Er zijn weinig mensen die zo gezond leven als ik.’

‘Kijk jij soms in een spiegel?’

‘Nee,’ zeg ik, ‘nooit meer.’

Hij wil scheiden. Officieel. Hij was altijd al degene die hield van documenten en formaliteiten. Hij wou trouwen, hij stak trots het trouwboekje in zijn binnenzak. We zoenden elkaar en onze kersverse schoonfamilie, en waren getrouwd. ‘Voor ons Meester zo en zo, notaris te zo en zo, zijn verschenen’ eerst zijn naam - altijd eerst zijn naam - dan de mijne en dan enkele zinnen later die van Sarah - kind geboren uit dit huwelijk. We verklaren dit, we verklaren dat, we komen overeen, we passen toe, we plaatsen onze handtekening. Geen zoenen deze keer, alleen brokken in de keel, en dan toch, onverwachts, een fikse handdruk van de notaris. Maar we worden niet proficiat gewenst.

‘Waarom heb je geen wagen?’ vraagt ze.

‘Stappen is gezond,’ zeg ik.

[p. 575]

‘Oma zegt dat opa jou vroeger overal naar toe bracht met de wagen.’

‘Daar herinner ik mij niets van.’

‘Oma zegt dat opa een van de eerste wagens in België had.’

‘Sarah, dat kan toch niet.’

‘Ik ben moe.’

‘Sarah, ik kan jou toch niet meer dragen. Daarvoor ben je te groot. En laat die duim uit je mond.’

‘Ik wil naar papa.’

‘Als je nu flink stapt, krijg je straks een ijsje.’

‘Ik kan niet meer.’

‘Kom, ik draag je.’

Later zitten we samen aan tafel te tekenen. Het licht brandt, wie wil kan naar binnen kijken. Een vrouw belt aan en vraagt of we een poesje willen hebben.

‘Toen ik u zag zitten,’ zegt ze, ‘dacht ik: dat is iemand die van poezen houdt. Waarom komt u niet even kijken. Ik woon enkele huizen verder.’

Schattig zijn ze, kleine hoopjes dons in zwart, wit en bruin. Sarah is verloren, wil ze allemaal, met de moeder erbij als het even kan, maar ik maak van mijn hart een steen en zeg resoluut: ‘Kom Sarah, het is bedtijd.’ Ze zit gehurkt bij het nest alsof ze zelf een poes wil zijn en samen met de andere poesjes over de moederpoes wil tollen.

‘Je kan het aan je vader vragen, Sarah, maar bij mij kan het niet. Wat gebeurt er met het dier wanneer ik met vakantie ga?’

‘Papa wil ook geen poes. Niemand wil wat ik wil.’

‘Het spijt me,’ zeg ik tegen de vrouw, ‘het kan echt niet.’

‘Je kan hier altijd naar de poesjes komen kijken,’ zegt de vrouw tegen Sarah en stopt haar een snoepje toe.

Licht valt door de gordijnen naar binnen. Buiten is het mooi weer. Hoge blauwe lucht die de opening tussen de gordijnen vult. Uitrekenen welke trein ik moet halen om op tijd terug te zijn voor Sarah. Als ik rond vier uur thuis ben heb ik tijd zat om boodschappen te doen en op te ruimen. Sarah haat rommel. Ik draai me op mijn zij en slaap verder. Twee uur later trek ik de deur achter me dicht. Hij is niet wakker geworden.

‘Mag ik bij jou slapen vannacht?’

‘Als je morgen flink stapt.’

‘Ik zal flink stappen.’

‘En als je niet duimt.’

‘Ik zal niet duimen.’

Wanneer ik rond middernacht behoedzaam naast haar ga liggen, steekt haar duim in haar mond. Hij zit rotsvast. Ik wring hem eruit maar zodra ik hem loslaat springt hij er weer in.

‘Er wordt een braderie gehouden hier in de buurt,’ zegt haar vader wanneer hij haar brengt, ‘nauwelijks twee straten verder. Heb je het niet gezien?’

‘Nee.’

‘Jij ziet nooit iets.’

We spreken af dat hij Sarah de volgende dag om zeven uur komt ophalen. Hij vraagt of ik een biertje in huis heb, ik zeg van nee, hij zegt dat ik nooit wat in huis heb maar blijft toch zitten. Ten slotte, na wat een eeuwigheid lijkt, gaat hij staan.

‘Tot morgen,’ zegt hij.

‘Tot morgen,’ zeg ik.

Sarah neemt afscheid van haar vader bij de voordeur. Ik mag daar niet bij zijn.

Er staat een springkasteel op de braderie, maar Sarah volgt de mensenstroom en trekt me mee naar de tent waar erg luide muziek wordt gespeeld. Binnen zitten

[p. 576]

mensen in rijen op houten klapstoeltjes naar een leeg podium te kijken. Een man in een clownspak komt op en jongleert met balletjes en kegels. Er wordt geapplaudisseerd, al brengt hij er niets van terecht. Sarah geeft me een por omdat ik niet in mijn handen klap. En dan wordt het plots duidelijk wat hier opgevoerd wordt. Een vrouw op hoge hakken wiegt het podium op, plaatst een hand in haar zij, buigt een knie en wacht. Een man komt te voorschijn van achter palmen, de vrouw reikt hem een kaartje aan, de modeshow begint. Sarah kan haar ogen niet afwenden van de grote, ranke, slanke wezens die sloom defileren in avondjurken, bontjassen, mantelpakjes. Het ritueel biologeert haar: een vrouw bestijgt de trapjes, reikt haar kaartje aan, begint haar lange trage gang over de rode loper van het podium. De presentator leest de tekst en becommentarieert. Voor iedere jurk is er andere muziek, disco voor iets knallend geels en roze in glimmende stof - of is het plastic? - een strijkkwartetje voor een zigeunerrok met een wijde witte kanten bloes. Het defileren gaat eindeloos door. Mijn hand rust op Sarahs schouder. En nu kondigt de presentator het hoogtepunt van de show aan. ‘Wat u zo meteen te zien krijgt,’ zegt hij, ‘overtreft uw stoutste dromen. Kortom, het is een sprookje.’ Ik heb pas door wat hij bedoelt wanneer de eerste noten van de bruiloftsmars weerklinken en de bruidsstoet met trage passen binnenschrijdt, vooraan vier meisjes in roze jurken met linten en strikjes versierd, dan de bruid en de bruidegom - zij in stralend wit, hij in bescheiden grijs - en ten slotte een suite met twee mannen en twee vrouwen. De stoet loopt het podium helemaal af en maakt dan rechtsomkeert, langzaam, tergend langzaam, en de hele tijd speelt die bruiloftsmars en wordt er enthousiast geapplaudisseerd voor het jonge stel, de charmante bruid in de beeldige jurk, de stralende bruidegom, en ik vervloek mezelf om de tranen die in mijn ogen springen bij deze show, dit holle vertoon, deze publiciteitsstunt van de plaatselijke middenstand. De hele tent ooht en aaht en applaudisseert wild en snel. Later moet ik het haar wel tien keer uitleggen. Dat het hem om de jurk te doen was die de eigenaar ervan aan de trouwlustigen onder het publiek wou laten zien, die de jurk dan eventueel zouden kopen. Maar Sarah blijft ervan overtuigd een bruiloft te hebben bijgewoond. Voor haar zijn de man en de vrouw die in de bruiloftskledij defileerden in de tent op het podium onder haar ogen met elkaar getrouwd. Ten slotte dringt er toch iets van wat ik zeg tot haar door, en komt ze tot het besluit dat mensen dus twee keer kunnen trouwen. Niets weerhoudt die twee er immers van om in de toekomst nog eens te trouwen, met iemand anders of met elkaar. Ik zeg haar dat mensen inderdaad twee keer kunnen trouwen maar dat ze dan wel eerst moeten scheiden, en dat hoe dan ook de modeshow niets te maken had met een bruiloft.

‘Het ging om de jurk,’ zeg ik koppig.

Ze zwijgt en ik weet dat ze me niet gelooft.

‘Het zou natuurlijk kunnen dat die man en die vrouw toevallig met elkaar getrouwd waren. Maar dan waren ze dat al voor de show.’

‘Ik heb honger,’ zegt ze.

‘Daar kun je pannekoeken krijgen,’ zeg ik en neem haar bij de hand.