De Gids. Jaargang 150

[p. 645]

Hendrik Gerritsen
De tuin

I

Wij kwamen van zee. Achter ons tempels en stranden
en een hoog gelegen hotel met uitzicht
op een begroeide kust en een verscholen baai
- verduurzaamde wond door de zee geslagen -
Wij lagen daar op pareldun steen
gaven ons lichaam over aan zonlicht; zwommen
doken, dreven zonder ons te bewegen
in eenheid met de zee: water dat adem haalt.

Mooi was het hotel, nog mooier de tuin
die bij het eerste verbaasde betreden
aangelegd leek om er oneindig lang te verblijven
en in één van de luchtige canvasstoelen
een onschuldige novelle te lezen:
‘...onder de appelboom ach onder de appelboom...’
Het was of wij zweefden want de tuin hing
aan zijden draden onder een hemelse parachute.

Wij dronken campari en waren twee heren
uit een reclame in prachtige kleren, gebruind
en zeer oppervlakkig glanzend als het dure papier
van luxueus uitgevoerde modebladen.
De tuin leek bij nadere beschouwing op weg weer
naar de boot een schotel omhoog gehouden
door de schouders van Goden volkomen
boven onze dagelijkse dimensie.

Wij trokken rond, bezochten de resten van tempels:
Goden verbrokkeld tot gruis en boven de sokkels
een door geen steen te verbeelden leegte.

[p. 646]

 

Op dit voetstuk stond Apollo zinnebeeld

 

van de orde die ooit deze heuvels beheerste

 

en de omhoog gesleepte stenen verenigde

 

tot een zichtbare en concrete harmonie.

 

In het museum brokstukken, beelden. Geen lier.

 

 

 

Wij verbaasden ons in theaters.

 

Dionysos in geen velden of wegen.

 

Een vredige vlakte. Olijfbomen zover je kon kijken.

 

Krekels overstemden in reusachtige kruinen

 

als luidsprekers de ruimte met gesjirp.

 

Voor lege banken regeerde alleen nog de zon

 

dwong het jaar in hermetische cirkels

 

zichzelf te herhalen van zomer tot zomer.

II

Wij kwamen van zee na een nacht met de boot.
Sterren en houten banken. Een melancholisch matroos
die goedig en moe al jaren van kust naar kust bewoog.
De reling, de zee zo romantisch en de langzaam
verkleinende kade waar licht op licht werd gestapeld.
Vuren ontstoken voor wie de overtocht waagden.
Kort geleden liepen ook wij op de stenen
van nauwe stegen keken en werden bekeken.

Wij zagen een uur oud verleden brandend verdwijnen:
een komeet in de onmetelijke ruimte.
Het beeld van ons aan een bar wachtend het glas
tot afscheid geheven; dat fotografische beeld
bezig een parabolische baan te beschrijven.
Wat bleef was een voortdurend heden
dat onaangedaan door brede golven sneed.
Een constante snelheid die wij machteloos deelden.

Wij kwamen van zee. De snelweg vol oleanders.
Aan het heftig bewegen van witte en roze bloemen
wisten wij dat er wind was en leven.
Bij elkaar gedreven huizen tegen de heuvels

[p. 647]

 

die wij rechtlijnig links en rechts lieten liggen.

 

Muziek uit de boxen een vaart van over de honderd.

 

Op weg naar een stad zoals een stad moet zijn;

 

door afstand ommuurd. Een fata morgana.

 

 

 

Naast mij tuurde de stuurder over betonnen stroken

 

waarop in de verte zonlicht te pletter sloeg.

 

Vier letzte Lieder: een stortvloed in de cabine.

 

Zondagmiddag over de aarde en de zondag

 

zette zich voort met de snelheid van een gedachte

 

tot diep in het koude en lege heelal waar

 

tot op zekere hoogte de ruimte zich verspreidt

 

als een ballon die opgeblazen wordt.

III

Ik val. Ik voel mij zowaar gewichtloos.
Naast mij de ogen geknepen achter dun geslepen
blauwe brilleglazen, de lippen bijna verveeld,
de kapitein uit het ruimteschip over wie
ik ter verstrooiing verhalen had bedacht.
Wij zijn zojuist geland. Vaste ster onder de banden.
De plaats waarvandaan wij komen zo ver verwijderd:
geen eenheid voor handen om de afstand te meten.

Kapitein, zeg ik, en ik kijk naar zijn grijze ogen
- nu nog een pet, een reling, sterren, verte
en een permanent uitgestelde bestemming -
Kapitein, waar zijn wij terecht gekomen?
Hij zwijgt. Een stripfiguur. Ik noem hem Corto Maltese.
Ik verbaas mij over de zonverlichte stammen
van de hoge bomen en aan de andere kant
de schaduw die draait en onmerkbaar langer wordt.

Kapitein, delen wij in deze regelmaat,
Zijn wij een onderdeel van een gesloten mechaniek
een tandwiel tot bespiegeling gedreven
en speculatiedrang over de buitenkant?
Nonchalant zijn ene hand aan 't stuur draait hij

[p. 648]

 

met de andere hand het bandje om.

 

Wat een vaart kapitein en wat een ijl geluid

 

waarmee de zon wordt begeleid die lager en lager daalt.

 

 

 

Kapitein, het licht strijkt door het brede gras

 

en door je haren en het glas van je zonnebril

 

hecht zich als goud op stam en blad van de acacia

 

het krijgt zo'n zware kwaliteit op dit uur van de dag.

 

Gepolijste kluiten glimmend als bakeliet

 

kaatsen het licht over omgeploegde aarde.

 

Bloedrood licht dat ons verleidt

 

parallel te reizen aan de eeuwigheid.

 

 

 

De zon stroomt op de horizon in een bokaal, een graal.

 

Vloeistofdia. Pauwestaart. Zwartfluwelen sleep.

 

Geen houvast meer. Alleen maar vaart en donker

 

dat één seconde voor koplampen wijkt

 

en achter ons zich sluit alsof het water is.

 

Zijn wij nog op de weg kaptein? Of zweven wij

 

als acrobaten in apathisch duister

 

met onder ons de visioenen van een tuin?