De Gids. Jaargang 133

[p. 322]

Gesprek met het presidium (H.F. Herrenberg, voorzitter)
De Surinaamse Socialistische Unie⁺

Wat is de status van de Surinaamse Socialistische Unie. Is het een politieke partij of is dat het uiteindelijke doel.

De status van de S.S.U., onlangs geproclameerd, is geen politieke partij maar een beweging waarin wij zullen proberen om ons de leerstellingen van het socialisme eigen te maken, in zoverre dit nog niet helemaal het geval is, en die over te dragen op de massa omdat wij geloven datalleen het socialisme in een nieuwe ordening past. Het past namelijk niet dat wij opnieuw gaan ordenen in het oude verkapte kapitalistische systeem. Alleen met het socialisme denken wij dat wij die nieuwe ordening, die maatschappij kunnen gaan opbouwen, die het belang van de grotere massa raakt.

Er zijn bepaalde hiaten in de ontwikkeling van de Surinaamse economie en in de hele sociale problematiek in dit land en dat ligt vooral aan de wijze waarop de voorbije regeringen gemeend hebben deze problemen te moeten oplossen. Het ligt natuurlijk niet in de bedoeling om een systeem van buitenaf zo maar te introduceren, maar we willen kijken in hoeverre er mogelijkheden zijn om desnoods nieuwe ideeen of nieuwe mogelijkheden gebaseerd op het universele socialisme aan te passen aan de Surinaamse problematiek.

De Partij Nationale Republiek was ook gebaseerd op, of is ook gebaseerd op marxistische grondslag, waar liggen de verschillen met de S.S.U.?

De P.N.R. is wèl een politieke partij die zich ook uitdraagt als een politieke partij. De Partij Nationale Republiek werkt meer in nationalistische zin en niet in communistische of in socialistische zin. Ze beogen een beperkt doel, terwijl wij het algemene doel nastreven, dat is eigenlijk het verschil tussen deze beiden.

Is er een Surinaamse politieke partij waarmee de S.S.U. zich verwant voelt, in casu, op welke partij zal het presidium de mensen aanraden hun stem uit te brengen.

Op dit moment is er geen enkele politieke partij in het land waarmee de S.S.U. zich verenigd zou kunnen voelen omdat dit allemaal partijen zijn die een verkapt kapitalisme propageren. Men camoufleert het een beetje en zegt het niet. Verder zijn de partijen niet allemaal democratisch geschoeid en een van onze programmapunten is dat de unie principieel de formatie van antidemocratische politieke partijen verwerpt. Het zou voorbarig zijn om nu al te zeggen op welke politieke partij de S.S.U. de mensen zou aanraden hun stem uit te brengen,

+ HENK FRANS HERRENBERG. Geb. 1938 te Paramaribo. Van 1958-1963 in Nederland. Sedert 1962 deelnemer en leider van verschillende acties en betogingen, onder andere voor zelfstandigheid en tegen J.A. Pengel. Werd lid van de nationalistische Surinaamse partij P.N.R. Deed zijn revolutionaire ervaring op in Algiers, waar hij een journalistenopleiding volgde en met een Algerijnse regeringsbeurs aan de universiteit van Algiers studeerde. In 1965 ontmoeting met Che Guevara, die alle buitenlandse studenten aanraadde naar hun land terug te keren om zich met de verworven kennis actief in te zetten voor de overwinningsstrijd die hun volk moest voeren. Later zouden zij hun studie kunnen voltooien. Herrenberg vertrok in 1966 naar Suriname, waar hij door deelname aan en organisatie van betogingen met politie en gevangenis in aanraking kwam. In 1968 breuk met de P.N.R. naar aanleiding van het grensconflict met Guyana. Was actief als journalist en in de vakbonden, trad in 1970 in dienst van de Surinaamse Televisie waarvoor hij drie programma's verzorgt. Werd bij de oprichting van de Surinaamse Socialistische Unie (1970) voorzitter van het Presidium.

[p. 323]

dat zal gewoon liggen aan de partijprogramma's die bij de aanstaande verkiezingen naar voren komen. De P.N.P. is de enige partij die zegt een beetje socialistisch te zijn.

In het programma van de S.S.U. staat dat u wilt strijden voor het verwezenlijken van uw doel door studies, scholing, publikaties, acties; wat verstaat u onder acties.

De acties zullen gebaseerd zijn op wat de unie gaat doen. Gesteld dat er in het parlement bij voorbeeld gepraat wordt over het invoeren van een Surinaams staatsburgerschap dan zullen wij zeker in actie komen als daarmee niet gelijk de souvereiniteit van Suriname wordt verkregen. Een van onze beginselen is dat de unie erkenning van de souvereiniteit noodzakelijk acht voor het invoeren van het Surinaams staatsburgerschap. Komt men dus in het parlement, komt de regering praten over het Surinaams staatsburgerschap, dan vinden wij dit een lapmiddel als de souvereiniteit niet direct het gevolg daarvan is. Dan zal de S.S.U. in actie komen, welke actie dat zal de tijd uitwijzen. Het kunnen acties zijn waarbij je gaat betogen, je kan gaan pamfletteren. Je kan met een paar mensen voor het parlementsgebouw gaan demonstreren, of op de publieke tribune, op allerlei manieren om de aandacht van de massa te trekken. Acties waarbij de massa moet weten dat er iets aan de hand is. Uiteraard ook door publiciteit etcetera. Acties om de massa te mobiliseren, om een bepaald standpunt in te nemen over een bepaalde zaak. Als bij voorbeeld mocht blijken dat een of andere partij racistisch is dan zal de S.S.U. zeker ageren door middel van acties.

U acht ontwikkelingshulp voor de derde wereld wel nodig. Is u niet van mening dat als u hulp ontvangt van het socialistische blok dat er dan ook allerlei politieke en andere voorwaarden aan verbonden zijn, die niet veel minder bindend zullen zijn dan die van de kapitalistische wereld.

Die voorwaarden zullen er sowieso altijd blijven. Als we het voorbeeld nemen van Cuba. Op Cuba lusten ze die Russen ook niet meer, maar Castro zit met het probleem dat hij het niet zonder die ontwikkelingshulp - en dat blijkt ongeveer drie miljoen Surinaamse guldens of anderhalf miljoen Amerikaanse dollars per dag te zijn - kan stellen, en de andere kant van de zaak is - het mes snijdt aan twee kanten - dat hij met die Russen opgescheept zit en dat daardoor de typische Cubaanse mentaliteit min of meer gedrukt wordt, maar dit zal een probleem blijven voor alle ontwikkelingslanden. Er zou naar nieuwe mogelijkheden gekeken moeten worden tussen de ontwikkelingslanden onderling om tot een soort van samenwerking te komen in dit verband.

Hoe ziet u de houding van het Surinaamse volk ten opzichte van de onafhankelijkheid.

De Socialistische Unie en ook het socialisme als zodanig, zien enorm veel in herscholing. Het is inderdaad zo dat de gemiddelde Surinamer niet weet wat onafhankelijkheid is, daar ben ik zeker van, maar ik geloof ook, en dat is de andere kant van de zaak, dat, wanneer we de kans zouden krijgen om ons volk te herscholen, zeker minstens vijfennegentig procent direct vóór die onafhankelijkheid zou zijn. Men weet namelijk niet precies wat pinaren^* is, iemand die in een krot woont, die weet niet eens dat hij in een krot woont.

Sterker nog, op het moment dat Suriname onafhankelijk wordt, gaat pas de opbouw van Suriname beginnen. Het is te vaak zo geweest dat men hier de onafhankelijkheid voorstelt als een appel aan een boom die rijp moet zijn en dan afvalt. Het feit dat hier politieke leiders hun volgelingen voorhouden dat het land eerst economisch onafhankelijk moet zijn om daarna politiek onafhankelijk te kunnen zijn, is gewoon je reinste misleiding omdat je altijd eerst politiek onafhankelijk bent om daarna te gaan bouwen aan de economische zelfstandigheid; maar deze verdraaiing van feiten heeft de massa hier gefrustreerd op het punt van de onafhankelijkheid en ik geloof dat de S.S.U. ook hier een braak terrein heeft.

* armoede lijden

[p. 324]

Hoe denkt u de controversen tussen de verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen op te heffen.

Ik geloof dat wij de taak hebben om datgene wat de vorige politieke leiders stelselmatig hebben gekweekt te gaan afbreken. Het is namelijk zo dat de politieke partijen zijn gebaseerd op een ras of op een persoon, ze hebben deze mensen dus gebundeld op een Hindoestaans en op een Creoolse basis om zo een bepaalde machtspositie te verwerven. Als men nu de sociale aanpak centraal stelt, de sociale problematiek uitlegt en analyseert dan zullen ook de Hindoestanen, de Javanen en de Creolen, die allemaal arbeiders zijn, elkaar gaan leren kennen als arbeider. Gaat men dit ook in de landbouwsector invoeren dan zullen de Creoolse boer, de Hindoestaanse boer en de Javaanse boer een andere noemer krijgen namelijk dat ze landbouwers zijn en zo zullen ze uiteindelijk allemaal Surinamers zijn en in dat Suriname, denk ik, zal het zuilensysteem van rassen niet meer bestaan.

Is het uw bedoeling om het Nederlands te blijven handhaven, omdat iedereen dat spreekt en het dus een soor lingua franca is, een cultureel uitdrukkingsmiddel enzovoort.

Ik geloof dat wij in de eerstkomende tien of twintig jaren zeker alles nog in het Nederlands zullen doen. We hebben het geleerd en wij kunnen het vrij goed spreken en de studiemogelijkheden die er in het Nederlands zijn hebben wij niet in het Surinaams, of in het Hindoestaans-Surinaams, of in het Hindoestaans-Javaans, of in het Surinaams-Javaans, omdat dat ook weer verschilt van het originele Hindoestaans en het originele Javaans. Maar gezien onze geografische ligging en de wereldproblematiek geloof ik dat wij naast het Nederlands, dat een vrij beperkt taalgebied heeft, ook op de scholen het Engels en het Spaans verplicht zullen moeten stellen. Uiteindelijk zitten wij in Zuid-Amerika.

U bent kenner en bewonderaar van Frantz Fanon, hij beschrijft het Afrika van begin 1960 en veel van wat hij vreesde is al uitgekomen, weinig van wat hij hoopte. Hij hoopte onder andere dat er een nieuwe elite gevormd zou worden die de plattelandsbevolking uit haar lethargie zou wekken om samen een gezonde nieuwe orde op te bouwen. Hoe brengt u deze gedachtengang in verband met Suriname.

Ik geloof dat als we de werken van Fanon bestuderen wij tot de conclusie komen dat Fanon die geboren werd op Martinique wel voor Afrika heeft geschreven maar ook voor dìt deel van de wereld hier in Zuid-Amerika. Er zijn veel overeenkomsten met de toestanden in Afrika die hij beschrijft. Ook op Martinique wonen mensen van Afrikaanse afkomst. De stellingen van Fanon zijn ook hier van toepassing en we zullen hier ook echt wel een elite moeten krijgen, die bereid zal zijn met de plattelandsbevolking te gaan werken aan het opbouwen van een nieuwe maatschappij. Helaas hebben de eliten van vandaag de boodschap van Fanon niet begrepen, ik hoop dat wij deze boodschap beter zullen begrijpen en gezien het feit dat wij van oordeel zijn dat Fanons stelling juist is, zullen wij dit propageren en alles in het werk stellen om er in te slagen dat er een elitegroep komt die inderdaad met de arbeiders en met de landbouwers samen zal moeten werken aan een nieuwe socialistische maatschappij.