[Gidscommentaar]
Sinds ongeveer een jaar bestaat er in Amsterdam een ‘Kritiese Universiteit’. De studenten, docenten en mensen van buiten de universiteit hebben dat misschien gemerkt aan enkele pamfletten. De weinigen onder hen die ze hebben doorgeploeterd, zullen het voor het merendeel wel eens zijn met het volgende oordeel: De Kru-ers willen het góede, maar denken en schrijven slècht. De Kru-pamfletten zijn een opeenstapeling van ongelooflijk geleuter. Slechts een heel enkel stuk valt wel mee. Bij voorbeeld: is overleg docent - student mogelijk in een schijndemokratie?, en ook wel: Student en politiek, beide stukken uit het pamflet Bewustwording als politiek.
Nu kan men af en toe wel enigszins een vermoeden krijgen van de goede bedoelingen die achter het geleuter schuilgaan: De Kru is vóór vergaande democratisering van universiteit en maatschappij, tégen ondemocratisch autoritair optreden, vóór engagering van de wetenschapsbeoefenaren, tégen academici die zich voor de fabricage van napalm laten strikken.
De Kritiese-universiteiters kiezen echter precies de verkeerde middelen om effect op korte termijn te bereiken, want die leuterpamfletten houden studenten die geëngageerd zijn, maar die ideeën willen zien corresponderen met scherpe formuleringen, op een afstand. Bovendien zijn karakteriseringen als: ‘de methodologie, als positivistische zelfreflectie op de wetenschap’ (waar is ze nu ‘reflectie’ op, op zichzelf of op de wetenschap?) voor de niet-academici óók volstrekte waanzin. Die worden dus net zo goed van de Kru ‘vervreemd’.
Maar ook de kritische middelen op làngere termijn zijn volstrekt onvoldoende, doordat de Kru-ers de waardevrije wetenschap uitschakelen op juist die gebieden, waar ze maatschappelijk het nuttigst is. Een toekomstig wetenschappelijk onderzoek naar de eigenschappen van ‘normen’ is volgens hen onmogelijk; de oorzaak van het vakidiotisme is naar hun mening de scheiding van waardevrije wetenschap en de theorieën over haar maatschappelijk doel.
Het is echter helemaal niet bewezen dat een wetenschappelijke theorie over normen onmogelijk is, integendeel: de ontwikkeling van de cybernetica maakt een eerste theorie binnenkort waarschijnlijk; en de typische voorbeelden van een vermenging van wetenschap en maatschappelijke doelstellingen zijn de uiterst troebele prestaties van de Stalin-steunpilaar Lysenko en de astrologen van Hitler.
Wil de Kru succes en gelijk krijgen, dan zal ze ‘vrijheid/vervreemding’-en ‘zelfreflectie’-terminologieën moeten vervangen door een zo wetenschappelijk mogelijk vocabularium. Alleen het grondigste onderzoek is een bruikbaar middel tot sociale verandering. Het progressief engagement kan alleen door een zo exact, dus zo waardevrij, mogelijke wetenschap effectief ondersteund worden. - (Bastiaan Willink)
Auteursrechtelijk beschermd