[Commentaar]
 In Latijns-Amerika volgt de daad op het woord. Nauwelijks hadden stafchefs en opperbevelhebbers van de Organisatie van Amerikaanse Staten op 27 september Rio de Janeiro verlaten om zich naar hun diverse landen terug te spoeden, of ze onderzochten hoe ze de theorie in praktijk konden omzetten. De theorie was, dat de hoogste militairen controle moesten uitoefenen op de civiele gang van zaken. En ziedaar! In Peru was president Belaúnde in ernstige moeilijkheden geraakt. Hij had sinds 1963 verkondigd dat hij de machtigste oliewinnende buitenlandse onderneming, een filiaal van de Esso, zou nationaliseren. Zijn pad ging sindsdien niet over rozen: de Amerikaanse regering onthield hem drie jaar lang subsidies voor openbare werken. Maar aan het Peruaanse leger ontnam Washington zijn bijdragen niet. Eindelijk, dit jaar, ‘nationaliseerde’ de president de oliemaatschappij. Groot gejuich. Wat bleek echter? Dat hij wel het oppompen van de ruwe olie tot staatstaak had verklaard, maar aan de Amerikaanse onderneming voor veertig jaar het winstgevende monopolie had gelaten die ruwe olie te raffineren, te transporteren en te verkopen. Massale teleurstelling. Dit was het moment dat het leger de heer Balaúnde geruisloos kon wippen: hij had weinig meer achter zich.
De militairen handhaafden de nationalisatie. Maar in een persconferentie zei een van hun leiders, generaal Ernesto Montagne, dat dit een uitzondering zou blijven. Buitenlands kapitaal moest worden aangetrokken; met de vele Amerikaanse filialen was de verhouding opperbest; de junta hoopte op 60 miljoen dollar van het Internationale Monetaire Fonds (zonder goedkeuring van de Verenigde Staten niet te krijgen) en ze zou de politieke partijen voorlopig op stal zetten, verkiezingen verschuiven, de grondwet veranderen enzovoort. In het Pentagon zal men geen ogenblik ongerust zijn geweest. Maar het State Department deed alsof het de (zoveelste) afzetting van een wettelijk staatshoofd en de instelling van een militaire dictatuur griezelig vond. In Washington zijn de rollen goed verdeeld.
Minder ingewikkeld was de Panamese affaire. In de Amerikaanse vazalstaat Panama is de zeer welgestelde en machtige familie Arias, naar traditie, anti-yankee. Zij zou wellicht de republiek beheersen, als de Amerikanen niet in de kanaalzone zaten als toeziende voogden. De Arias-clan is dus (curiositeit!) antirevolutionair en anti-yankee. Wegens dit laatste kenmerk is ze populair. Al drie maal heeft Arnulfo Arias ondanks de (falende) verkiezingstechniek van de leiders der Nationale Garde het presidentschap veroverd. En drie maal is hij door de kolonels afgezet. Deze vechtjassen hebben blijkbaar onvoldoende intellect om de verkiezingen te prefabriceren, of niet genoeg medewerking van het ambtelijke apparaat. In mei won Arnulfo waarachtig weer. Hij aanvaardde zijn functie op 1 oktober, en werd tien dagen later door de legerleiding verjaagd. De man vluchtte in de Amerikaanse kanaalzone. Daar wekte hij het volk van Panama op om in opstand te komen tegen de militaire dictatuur. Inderdaad waren stakingen en gevechten in Panama het gevolg. Grote consternatie in de Noordamerikaanse kringen. De heer Arnulfo Arias had namelijk van te voren al verkondigd: ‘Panama moet de orde in eigen huis herstellen, om het morele gezag te hebben dat het toestaat zijn voornaamste eis te ondersteunen: de terugkeer onder zijn soevereiniteit van de kanaalzone.’ Die zone is het centrum van de ‘braintrust’, die alle Noordamerikaanse activiteiten organiseert ter bestrijding van elke subversie en elke opstand in welk land ook van Latijns-Amerika. Om zo te zeggen: de ruggegraat van de contrarevolutie. En daar zat de welgestelde Arnulfo (een wonder dat hij nog leeft!) en riep op tot verzet tegen een Panamese soldateska die trouw was aan Washington.
Stop, zei het Pentagon. De afgezette president kreeg te horen dat hij zwijgen moest en generlei hulp kon verwachten van de Verenigde Staten. Geen zinnig woord van kritiek jegens de Panamese militairen die hun civiele president hadden verjaagd. Want op het Westelijk Halfrond moest de democratie toch verdedigd worden! - (Co) |
|
Auteursrechtelijk beschermd