De Gids. Jaargang 128

[p. 60]

Leo Vroman⁺
Brief uit Brooklyn, 9

Morgen is het mei. Vandaag is het daardoor voor de Vaderlands sprekenden, de fjaardag van de Knin. Ik had dat niet, nooit meer, opnieuw beseft, als ik niet opeens een uitnodiging kreeg van het consulaat, voor een viering op een uur waarin ik moest werken. En waarachtig, nu ik tussen twee prijzen zit, en uit iedere prijs de vlaggen des vaderlands voelbaar wapperen, - prentje van schoorsteenmantel waarop het onooglijk kleine Zelfsnaveldier tussen twee geweldige zwaar Verzilverde en Gekrulde Oordeelvellen-, streepje komma, nu is de geestige Vroman de draad van zijn zin kwijt.

Weet je wat het moeilijkste is van deze brief? Dat ik tussen elke twee zinnen door probeer uit te rekenen of degenen die deze brieven lezen, zoveel belangstelling voor mij (mij! en dan typ ik dit nog wel in onderhempje gekleed zodat ik het saaie dunne krulhaar op mijn onderarmen kan zien kriebelen!), voor mij, zeg ik, hebben dat ze ook al weten dat ik weet dat ik met Tineke en de kinderen de 19de mei weer in Holland kom en er ook in maart was, en of ik nu nog iets moet uitleggen en wat een flauwe kul het dan zou zijn om dat zelf te gaan doen, dan wordt het zo'n autobiografie van een kogelstoter of zo: ‘Nooit zal ik het machteloos gekerm van Bart Aergenbakkes vergeten, toen ik met een laatste vetverterende Dubbele Palmstoot de loden Klont op deze Gulden Boodschap uitzond: Vroman Werpt Zeven Strepen en Wint Opperbeker.’ Ja vrienden, wat bovenmenselijke oerkracht al niet vermag, dat is iets waar wij allen slechts grote et cetera, et cetera, ach ach ik word nog eens helemaal nutteloos van verlegenheid, bah en ik maar met die vent opgescheept, kom, ik zet hem even het raam uit.

Zo, nu is alles rustig. Het is vandaag pas warm geworden; tussen de bloeiende magnolia's en in de nog zo doorzichtig groene struiken plaatsen zich telkens nieuwe vogeltjes, juist waar dat behoort, en ook zelf met wit op het hoofd of een keurig streepje op hun dichtgenaaide zijzakjes. Verleden week, toen Tineke en ik op zoek gingen naar de school voor Geraldine voor het volgend jaar, toen woei het nog koud en rook naar zeewater. Gebulte lichaamsdelen van een knorpelige boom lagen op een hoop aarde aan de weg. We knelden er een stapeltje van in de tochtige armen en zette het thuis in water, omdat het zo propvol bedoelingen leek, en waarachtig, nu bloeit het en bloeit het zo wit als een ongeluk. De rest van de takken, vol knoppen, vreemd dat die geen geluid maken van overlijdende ingewikkeldheid. Wat heeft het lang geduurd voordat het deze lente werd, koele wind en warme zon tegelijk door open en dichte ramen naar binnen. En wat staat daar voor het raam? Een grote glazen pot.

+ leo vroman. Geb. 1915. Bioloog in New York (dissertatie Utrecht 1958: Surface contact and thromboplastin formation). Publiceerde de dichtbundels Gedichten (1946), Gedichten, vroegere en latere (1949), Poems in English (1953), Inleiding tot een leegte (1955), Uit slaapwandelen (1957), De ontvachting en andere gedichten (1960), Twee gedichten (1961), Fabels van Leo Vroman (1962), Manke vliegen (1963) en de verzamelbundel 126 gedichten (1964); en de prozabundels Tineke (1948), De adem van Mars (1956) en Snippers van Leo Vroman (1958), in 1960 verzameld uitgegeven in één bundel.

[p. 61]

En wat zit daarin? Een oude witte sok. En wat zit daar in die sok? Een slang, een kleine slang. En daarin? Twee grote ogen, en daarin twee grote sombere pupillen, en daarbinnen een heel klein portretje van mij, want hij kijkt mij aan. Tineke heeft de kinderen geheel vertederd door hem Philo Kvetch te dopen, naar een kluchtspion die elke avond ongeveer drie minuten in het televisietoestel te zien is en gespeeld wordt door een gek die zich Soupy Sales noemt hoewel hij ook wel niet zo zal heten als in de teenage tijdschriften staat want wie weet. De kinderen aanbidden hem (kijken overigens op het ogenblik met een paar vriendinnetjes naar een programma dat uit gesprekken met verslaafden aan verdovende middelen bestaat, verkeerd zegt Geraldine achteraf, ze maken ons nog nieuwsgierig). Ook hebben ze Ilja lief, een Schot die voor Amerikaanse spion van Russische afkomst speelt, in een wekelijkse persiflage, leuk maar onwerkelijker kan het niet makkelijk. Denk je dat we allemaal zullen leren iets te wezen dat we niet zelf zijn en ons te verbeelden ver weg te zijn? Stemmen op een verzonnen president, vertoond met behulp van Ionshi Cragglunk (eigenlijk anders geheten en reeds een paar jaar dood) voor het hoofd gedurende ernstige toespraken, Tubber Oleyveldzak gedurende vrolijke? Nee, dan waren we vroeger toch gezonder. Ik bij voorbeeld heb van Winnetou (de Indiaan die nooit bestond, beschreven door een Duitser die nooit in dit land is geweest) geleerd dat Indianen hun voeten naar binnen zetten in plaats van naar buiten, en ik loop sinds mijn elfde jaar met mijn bleke tenen recht vooruit; dat is pas normaal. Wat is lezen toch gevaarlijk, vooral als je nog leeft ook, om van praten maar te zwijgen. Als je dit leest en alles goed is gegaan heb ik bij voorbeeld al in het Muiderslot tegenover 200 open oren mijn eigen, bloedeigen mond staan opendoen en de lippen rondom mijn tanden zowel als het onderkaakbeen zo be-

[p. 62]

wogen dat het droefgeestig gerekte blaten tot ontleedbare woorden werd verbrokkeld. Geen wonder dat ik nu nog geen idee heb wat ik zal zeggen; het zal wel van regen en wind afhangen, en van het soort onkruid dat bloeit langs de weg daarheen. Op eigen werk ingaan, zal het dan moeten heten. Kiekje van Vroman erbij, zich met snavel en al de mouw van het zondagse pak in turend. Vroman, zijn dechtwark met zijn wettenschappelijk wark in betrakking brangend uche uche. Ook over laboratoriumwerk bestaan vreemde ideeën. Verleden maand kwam een jongen kieken maken voor een tijdschrift. Al de mooie toestellen die we hadden bevielen hem niet erg. Gelukkig ontdekte hij ergens een rek vol flessen en een gasbrander. Of die aan kon. En of daar soms een driepoot..., en daarop een beker water... en voordat Vroman zijn geweten kon raadplegen stond hij daar al met lange tanden de temperatuur van een fuchsine oplossing te meten, een bezigheid die minder vruchtbaar is dan de hartslag beluisteren van een met dode sprinkhanen gevulde gortzak.

Nou dan, lievelingen, en andere vrienden en vreemden, ik stop maar weer eens, zoals je waarschijnlijk duidelijker ziet dan ik op het ogenblik. Misschien schrijf ik wel eens een keer over de twee bezoeken aan Holland tegelijk. Dag hoor, leo.