De Gids. Jaargang 126

[p. 177]

Gids-commentaar

Herhalingsoefeningen

Op 16 september is de Maleise Federatie in het leven geroepen. Zij bestaat uit Malaya (zelf een federatie van elf staten), Singapore, en de in Noord-Borneo gelegen gebieden Sarawak en Sabah. De Engelsen hebben de drie laatstgenoemde voorheen afhankelijke gebieden, met respectievelijk 1.700.000, ongeveer 750.000 en 500.000 inwoners, aangeboden aan Malaya, dat zeven miljoen zielen telt. Van de in totaal dus tien miljoen inwoners der jonge federatie zijn er vier en een half miljoen Chinezen. Het is altijd een streven geweest van de Britse politiek, uit kleinere koloniën en protectoraten federaties te vormen van een behoorlijke omvang. Soms is dat gelukt - zoals in Nigeria -, soms ook mislukt - zoals in West-Indië en Centraal Afrika -, en de zogenaamde Maleise Federatie schijnt geen overdreven levenskansen te hebben. De enige samenhang van haar gebieden bestaat hierin, dat zij alle onder Brits bestuur hebben gestaan.

Afgezien daarvan ziet Indonesië met lede ogen, dat twee stukken van Borneo, bewoond door Dajaks en andere stammen, die men ook in Indonesisch Borneo vindt, worden opgeslorpt door een Maleis-Chinese combinatie. De mogelijkheid van hun latere vereniging met het eilandenrijk van Soekarno wordt er zeer gering door, zo meent men in Djakarta. En in deze stad spreekt men nu veel over ‘Brits imperialisme’, men bedreigt Engelse onderdanen en stelt Britse bedrijven onder beheer. Intussen woedt de strijd in werkelijkheid niet tussen Engeland en Indonesië, maar tussen de Aziatische leiders van twee onafhankelijk geworden staten, die allebei zeer uiteenlopende volken omvatten. En men kan niet anders dan denken aan de periode dat ook in Europa de staten werden gevormd uit kleinere vorstendommen, gewesten en provincies. Hoeveel gebieden heb-

[p. 178]

ben die toenmaals ‘jonge staten’ elkander betwist! Hoeveel bleef ‘irredenta’, ‘onbevrijd’ in de ogen van de landen die begeerden wat zij misten en van hun ‘vijfde colonnes’. En nu hebben tientallen jonge staten hun Elzas-Lotharingen, hun Sleeswijk-Holstein, hun Dantzig, Tirol, Triëst, Fiume, Gibraltar, Cyprus enzovoort. Hebben wij met onze ‘Europeïsering’ de wereld zo besmet? Of... is niets menselijks vreemd aan elke ‘homo politicus’, waar ook ter wereld?

Grootheid

De Franse regering heeft een diplomatiek offensief geopend om de zogenaamde ‘derde wereld’ ervan te overtuigen, dat Frankrijk niet alleen economisch en politiek, maar ook cultureel haar beste bondgenoot is. Indien deze ‘neutrale’ macht, tussen de Sowjet-Unie en de Verenigde Staten in, haar belang goed begrijpt, moet zij zich tot generaal de Gaulle wenden. Diens bewonderaar en cultuur-minister Malraux, een ongetwijfeld origineel man, reist door de wereld om de Franse grootheid te verkondigen. Het is daarom wel een bittere teleurstelling te vernemen - en nog wel uit de rechtse Paris-Presse - dat in de tweede helft van september de ‘ongeloofwaardige terugkeer der schoolklassen de leerplicht tot een wassen neus heeft gemaakt’. De minister van Onderwijs Fouchet zei, dat hij overrompeld was door de gevolgen van de geboorte-aanwas en door de democratisering van het onderwijs, waaronder dan wordt verstaan, dat meer kinderen uit de arbeidersklasse middelbaar onderwijs ontvangen. Afgezien van de studenten der universiteiten kwamen er drie miljoen leerlingen naar inrichtingen voor middelbaar onderwijs en 7.400.000 scholieren naar kleuter- en lagere scholen. Dat waren er 200.000 meer dan een jaar tevoren. En ondanks het Franse rationalisme en de statistische bureaus had het regime daar niet op gerekend.

[p. 179]

Het gevolg was, dat duizenden kinderen naar huis teruggestuurd werden. In klassen, bestemd voor 35 kinderen, werden er 50 tot 60 geborgen. In banken voor twee leerlingen zaten er drie. Op speelplaatsen werden in aller ijl houten keten opgetrokken. Een directrice van een volksschool zeide dat zij in bepaalde klassen maar één leerboek had op zes kinderen. Het aantal onbevoegde leerkrachten, vooral van onderwijzers die nog lang niet aan een diploma toe waren, was ontstellend geworden. ‘Moeilijke omstandigheden,’ zegt de Franse regering. Maar...

Maar ja, men moet een atoombom duur betalen. Zelfs een heel kleintje...

a.l.c.