De Gids. Jaargang 123

[p. 66]

Nieuwe boeken

Europese toenadering. Een bundel opstellen betreffende de Europese integratie. Onder redactie van prof. mr. B.V.A. Röling. Volksuniversiteitsbibliotheek, tweede reeks, no. 63. - De Erven F. Bohn N.V., Haarlem, 1959. 296 blz.

Nu de Europese integratie het onderwerp van de dag vormt, biedt deze welverzorgde bundel ons op dit terrein een uiterst waardevolle voorlichting. Schrijvers van naam, met een erkende autoriteit, geven ons hier hun visie op een tiental aspecten van deze toenadering: prof. Röling (die ook een algemene inleiding voor zijn rekening nam) schreef over de juridische vormen en over de plaats van Europa in de wereld; prof. dr. C.D.J. Brandt behandelt het historisch aspect; dr. H. Verwey-Jonker het sociologische; dr. J.C. Brandt Corstius het culturele; mr. J.H. Beyen het politieke; luit.-gen. Mathon het militaire; prof. dr. G.M. Verrijn Stuart het economische aspect; voorts bespreekt ir. W.A. de Haas de energievoorzieningen, terwijl prof. dr. J. Tinbergen aangeeft wat de economische taak van Europa in de wereld zal zijn.

Alle bijdragen zijn helder en boeiend geschreven. De schrijvers laten ons, ieder op eigen terrein, duidelijk zien welke moeilijkheden het vraagstuk van de Europese integratie met zich meebrengt en ook welke mogelijkheden het biedt; daarbij wijzen zij allen op de onvermijdelijkheid, de noodzaak van deze voortschrijdende toenadering. Ons wordt duidelijk gemaakt dat het hier niet gaat om een hobby van enkele idealisten, van politici en theoretici, maar dat het ‘tua res agitur’ hier in feite ons allen aanspreekt.

Uiteraard is het niet mogelijk een overzicht van al deze opstellen te geven. Het maken van kritische kanttekeningen moeten wij overlaten aan ter zake deskundigen. Ook is het ene opstel meer algemeen van aard, terwijl het andere zich meer tot specialisten richt: zo bij voorbeeld de opstellen over de militaire samenwerking en over de energievoorzieningen. Voor de ‘general reader’ verdienen in de eerste plaats de beschouwingen van prof. Röling de aandacht. In het inleidende hoofdstuk geeft hij kort aan hoe Europa van een wereldbeheersend continent vervallen is tot een hulpbehoevend werelddeel, ingeklemd tussen Rusland en Amerika; maar tevens hoe juist in het huidige wereldbestel Europa nog een eigen taak en roeping heeft, welke alleen in regionale samenwerking vervuld zal kunnen worden. Typerend is hier de opmerking waarmee hij (in een noot op blz. 11) een korte kritiek op het reeds in 1836 verschenen boek van de Tocqueville (over de groei van Amerika en Rusland) besluit: ‘Dit inzicht van de Tocqueville moge hier vermeld worden, om het aan de verbeelding over te laten, wat Europa zou hebben kunnen bereiken, indien enghartig conservatisme en traditioneel-nationale kortzichtigheid niet hadden gepraevaleerd.’ Hij eindigt dit eerste hoofdstuk met de inhoudsrijke zin: ‘De eerbied voor de menselijke persoonlijkheid leidt Europa tot nieuwe plaatsbepaling van de nationale staat en tot erkenning van een nieuwe positie van de enkeling. Door de wervingskracht van zijn voorbeeld is Europa geroepen hier een rol in de wereld te spelen.’

Deze opmerking wijst op een ruimer verband dan Europa alleen. Het is zeker typisch dat zulk een visie in deze bundel telkens weer doorbreekt. Het is ook begrijpelijk. Ook hier leren wij dat er geen afgesloten Europese problemen meer bestaan; elk probleem - politiek, economisch financieel, militair, ook cultureel - blijkt dra in wezen een ‘mundiaal’ probleem te zijn. Zo laat ook deze bundel, zeker gedeeltelijk

[p. 67]

onbewust en onbedoeld, ons zien dat Europese integratie alleen zal kunnen bestaan en functioneren dank zij wereldintegratie. Europees federalisme is prachtig; maar men zie dit niet los van wereldfederatie. Dat klinkt ook door in de slotalinea van dit boek, waar sprake is van een Europees uitzicht vol beloften, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan: ‘de voorwaarde dat Europa een nieuwe houding weet op te brengen tegenover de nieuw aangetreden wereld’, en verder: ‘dat wij leren te leven in een wereld van volken, die in souvereine gelijkheid deel uitmaken van de organisatie der Verenigde Naties’, en ten slotte: ‘het heeft een gouden tijd voor zich, als het grondig afleert zich te gedragen alsof het slechts een groot verleden heeft en niet een grote toekomst’.

C.P. Gunning

C. Nicolaï, We gaan naar ballet, vanavond. Kern-pockets voor de jeugd, 11. - De Kern, Amsterdam, 1959. 144 blz. + 32 blz. ill., en ill. tussen de tekst.

In de reeks uitstekend verzorgde pockets voor de jeugd maakt de uitgeverij De Kern met dit aantrekkelijke werkje een goede beurt. Want de belangstelling voor de balletkunst is in het algemeen sterk toegenomen, maar in het bijzonder bij de jeugd. De voorstellingen van een balletgroep worden altijd met opwinding en geestdrift ontvangen. Van ballet houden en er de wordingsgeschiedenis en de techniek van begrijpen zijn echter twee verschillende dingen.

Nu is dit boekje speciaal voor jongens en meisjes boven de twaalf geschreven. Maar hoeveel volwassenen kennen de geschiedenis van de balletkunst? Het werk, dat Nicolaï met veel entrain en deskundigheid heeft geschreven, is, dunkt mij, voor ieder die van deze danskunst houdt, van groot belang. Wij gaan begrijpen, hoe een ballet ontstaat, uit welke bewegingen en passen het is samengesteld, en wat choreografie eigenlijk betekent. Wij leren de verschillen in dansstijl uit allerlei landen onderscheiden, de vormen tussen pantomime en de pure dans vinden hun eigen danszetting. En, verduidelijkt met tekeningetjes, zien wij het academisch ballet gekenmerkt door beweging vanuit vijf vastgestelde uitgangsstanden, die de houding van armen, benen en lichaam precies vastleggen, de ‘vijf posities’.

Ten slotte geeft de auteur een overzicht van hetgeen in ons land op het gebied van ballet is gepresteerd en wat er nog in wording is. In een naschrift wordt een lijst van aanbevolen boeken gegeven, een verklarende woordenlijst, en een opsomming van de talrijke foto's die het boekje verluchten. Alleen al om de schitterende foto's zou men dit boekje willen hebben, maar vooral toch om de luchtige, plezierige verteltrant van de auteur, die het ballet, waaraan hij zijn hart heeft verpand, in alle fases voor de lezer oproept. Op de door de uitgever gestelde vraag: ‘Lijkt het u verantwoord, om dit boekje ook buiten de jeugdserie te doen verschijnen als inleiding voor volwassen balletliefhebbers?’ kan ik volmondig ja zeggen. Want bij de volwassen lezers zijn er ongetwijfeld ook vele, die niets of bijna niets van deze verrukkelijke kunstuiting weten, en verheugd zullen zijn over deze eenvoudige manier om, à raison van f 1.50, hieromtrent kennis te verwerven ons bijgebracht op een charmante wijze, die tot een beter gefundeerd begrip van het medium ballet voert.

E.v.L.