De Gids. Jaargang 117

[p. 107]

Victor E. van Vriesland
De bevrijding van Dalfsen

fragment

cassandra

Libertas adest.

agamemno

Secura vive.

cassandra

Mihi mori est securitas.

agamemno

Nullum est periculum tibimet.

cassandra

At magnum tibi.

agamemno

Victor temere quid potest?

cassandra

Quod non timet.

Seneca, agamemno 796-800

Even onbevangen liep ik als kind
In een paradijs van zon en wind
Naast Nina (die hebben ze doodgemaakt,
Gejaagd, gemarteld en weggehaald).
Kennelijk te vroeg uit mijn slaap gehaald
Dwaal ik onzeker den polder in.
Ook met haar liep ik langs dit water.
Het is nu misschien eeuwen later.
Of is dit nog toen en is dit nog daar
En is het nog eigenlijk allemaal waar?
Want eerst wanneer stilstaat het verstand
Gaat het innerlijk licht ineens open....
Maar toen wist ik me alweer langs het korenland
Gewoon buiten Dalfsen loopen
In het heden en in het hier.
Ver weg zwijgt nu de mortier.
De schrale rogge staat al te beven....
Of was het toch vijf jaar Mei gebleven?
Kwam ik uit een droom tot leven
- Uit een koortsbeeld van een minuut of vijf -
Op den ouden dorpsweg? en was mijn
Tijd daartusschen maar een schijn?....
Neen: ik ben weer vol realiteit geloopen;
'k Vind mij weer gewoon door de Hoofdstraat loopend:
Mijn keel en mijn hart hebben te veel dorst;
Van de werkelijkheid komt niemand los.
Hier loop ik, twee-en-vijftig jaar oud;
Ieder is weg van wie ik houd.
Een engel met tergende stem
Gaat in mij en gaat met mij mede.⁺

+ Mr Dr V.H. Rutgers hoogleraar † 5 Februari 1945

[p. 108]

 

- Ja jij bent het nog, zegt hij met klem;

 

Schrik niet, vandaag komt er een vrede

 

Die alles anders maakt.

 

- Te lang is die vrede verzaakt,

 

Antwoord ik, en de wereld vergaan

 

Tot een hoop onkruid. Te laat,

 

Te laat komt de vrede, te laat

 

Want vrijheid is: het gevoel

 

Dat wij allen tezamenleven.

 

Maar nu is dit kapot voorgoed.

 

Laat mij los.

 

En toen ging ik even

 

Mijn haar laten knippen bij Tricht.

 

In het gelig licht keek zijn beenig gezicht

 

Onmenschelijk bot en bruut en vol list.

 

Vliegen in stank van eau végétale

 

Pointilleerden 't behang, dat was rose en vaal.

 

- Weet u het laatste bericht,

 

Zei hij vadsig en opgeblazen,

 

De brug is al opgeblazen,

 

Ze schieten nog achter den Hessenweg,

 

De laatste Grünen die zijn al weg,

 

Het moeten de Canadeezen wezen,

 

Over een uurtje zijn ze hier echt,

 

Wij hebben hier verder niets meer te vreezen.

 

Ik weet niet wat ik terug heb gezegd.

 

Iets scheurde in mijn borst en ik liep weg

 

Met groote stappen, mijn haar nog lang

 

Aan één kant, aan één kant nog schuim op mijn wang.

 

Ik ging zitten op een bank aan de Vecht

 

In een storm van blijdschap en van verdriet:

 

De vrijheid voor mij alleen wil ik niet,

 

Al mijn liefsten van vroeger, ze zijn er niet.

 

Mijn mond proefde bitter, ik wist het niet.

 

Ik heb mijn hoofd in mijn handen gelegd.

 

Mijn hoofd was heet en mijn handen koud.

 

Mijn oogen waren droog en oud.

 

Mijn adem ging schokkend en benauwd.

 

Ik hoorde mijzelve zuchten

 

En had wel weg willen vluchten,

 

Want reeds klonk er feestgejoel.

 

Mijn engel is van mij heengegaan,

 

Die koos zich een ander tot doel,

 

Die dacht aan een vrij en een nieuw bestaan.

 

Ik bleef alleen met mijn dooden,⁺

+ J.P. Bos metaalimporteur † 6 Februari 1945

[p. 109]

 

Met de heele wereld vol dooden.

 

Het leven gaat door, maar zij, alleen zij

 

Zijn goed ontkomen en waarlijk vrij.