De Gids. Jaargang 99

[p. 109]

Buitenlandsch overzicht

Abessynië. - Japan. - Nieuwe regeeringen in Frankrijk en Engeland. - Vlootbesprekingen.
24 Juni 1935

Inzake Abessynië zullen de scheidsrechters nu morgen in Den Haag bijeenkomen, na een maand die vol dreigementen van Mussolini geweest is, en van coquetterieën zijnerzijds, om, nu Engeland zoo lastig is, het dan maar liever met Duitschland te probeeren; guiterijen waaronder Engeland koel blijft. ‘Niemand,’ aldus de Duce in de Italiaansche Kamer op 25 Mei, ‘mag zich overgeven aan den waan, dat men uit Abessynië in geval van Europeesche moeilijkheden een bedreiging tegen Italië zou kunnen smeden. Wij zijn bereid elke verantwoordelijkheid op ons te nemen.’ Zoo spreekt men voor de galerij. De Europeesche moeilijkheden rekenen in de eerste plaats anderen tot hun jachtveld; zij boden aan zich met Mussolini te verstaan; deze scheen daartoe aanvankelijk bereid, maar wierp bijna aanstonds roet in het eten door te eischen dat die anderen hem nu in een avontuur steunen zouden dat met Europeesche moeilijkheden niets hoegenaamd te maken heeft. Van tijd tot tijd doet Mussolini of hij een Europeesch staatsman is en het lukt hem dan waarlijk bijna als zoodanig figuur te maken, maar het is altijd maar voor kort. Hij schudt den Italiaan en zijn ‘sacro egoismo’ niet uit.

De Japansche militaire bedrijvigheid in Noord-China is de afgeloopen maand groot geweest. De Daily Telegraph meende reeds te mogen aankondigen dat Japan voorhad eerlang een protectoraat over Noord-China te proclameeren, Peking en Tientsin inbegrepen. De gedemilitariseerde zône langs de grens van

[p. 110]

Mantsjoekwo zou worden uitgebreid tot het geheele gebied ten Noorden van de Gele Rivier, zoodat Peking en Tientsin bij eventueele moeilijkheden door Japansche troepen zouden moeten worden ‘beschermd’. Klachten van den Chineeschen gezant te Tokio werden met het antwoord bejegend, dat China direct bij de Japansche legerautoriteiten in Kwantoeng moet onderhandelen. Het effectief der Japansche troepen in Noord-China werd verdubbeld. De Japansche minister-president wees in een kabinetszitting ‘op de volledige overeenstemming van opvatting tusschen de autoriteiten van oorlog, vloot en buitenlandsche zaken’ (zoo intimiteert men een toch al angstig en onzeker buitenland). De Toestand-schrijver der Nieuwe Rotterdamsche Courant (avondblad van 12 Juni) vertroost ons met de opmerking ‘dat een imperialistisch Japan, dat in China de diepste verbittering weet te wekken, veel minder gevaarlijk is dan een imperialistisch Japan, dat de vriendschap der Chineezen weet te winnen.’ Hoe zulk een Japan er uit zou moeten zien is voorloopig nog een raadsel; geen enkele der gedaanten waarin Japan ons voor en na verschenen is schijnt aan den eisch te voldoen.

Tot nu toe is de voorspelling van de Daily Telegraph niet in vervulling gegaan, maar wat niet is kan komen. De richting der Japansche politiek in Noord-China is door het blad ongetwijfeld volkomen juist gekenschetst.

Frankrijk heeft zich de weelde van eenige ministerieele crisissen veroorloofd. De groote kunst schijnt daar nu te zijn zich achteraf te houden zoolang de onderlinge strijd moordend is en dan het juiste oogenblik te kiezen, waarop men vermoedelijk een zóóveelsten ‘redder’ zal laten begaan. Ditmaal heeft Laval den prijs getrokken. Het parlement is naar huis, en nu loopen de zaken weer voor een poosje en vraagt men zich af, wáárover ook weer al het misbaar is geweest....

In Engeland een in kalmte voltrokken regeeringswisseling waarvan niemand heeft opgezien. Baldwin premier, en Sir John Simon aan buitenlandsche zaken vervangen door Sir Samuel Hoare, met Eden naast zich als ‘reisminister’. Hij is die functie met een reis naar Parijs begonnen, waar Laval gelegenheid moest worden gegeven stoom af te laten wegens het feit dat Engeland,

[p. 111]

zonder Frankrijk erin te kennen, tot afbraak der maritieme bepalingen van Versailles heeft medegewerkt.

‘Ernstiger en belangrijker dan al onze interne aangelegenheden,’ aldus Baldwin in eene radiorede op 8 Juni, ‘is het probleem van de nationale veiligheid en den wereldvrede. Een nieuwe oorlog zou heel Europa in een toestand van chaos en ruine dompelen, waaruit het zich nooit meer zou kunnen verheffen.... De nieuwe regeering wil komen tot collectieve zekerheid voor allen.’

Duitschland heeft het van belang geacht te onderzoeken in hoeverre de status dien het zichzelf 18 Maart heeft toegekend door anderen aanvaard wordt ondanks de resolutie van Genève, en is daartoe met Engeland, en met de vlootsterkte, begonnen.

De vloot waarover Duitschland onderhandeling aanbiedt bestaat nog niet; het leger waarover Duitschland niet onderhandelen wil bestaat wèl. Er was dus nog een elasticiteit, een mogelijkheid van geven en nemen, die veroorzaakt heeft dat men het inderdaad eens is geworden op den grondslag dat aan Duitschland 35% van de tonnenmaat der ‘British Commonwealth of Nations’ wrordt toegestaan. De verhouding zal gelden voor elke categorie op zichzelf, doch voor duikbooten zal het verhoudingscijfer 45% zijn, zonder dat de geheele tonnenmaat daardoor boven 35% stijgt.

Men zou niet weten te zeggen of de Fransche pers meer terughoudend was dan spijtig. ‘Men zal nu misschien vernemen’, zeide zuurzoet de Temps, ‘hoe de Engelsche regeering zich voorstelt de politiek der collectieve veiligheid, waaraan zij verklaard heeft altijd trouw te willen blijven, overeen te kunnen brengen met de methoden die zij met dit Duitsch - Engelsch accoord heeft ingeleid.’ Na afloop der eerste onderhandeling tusschen Eden en Laval, op den 21sten Juni gevoerd, bepaalde Laval zich tot de verzekering, ‘dat hij het Fransche voorbehoud had herhaald’; den volgenden dag zeide hij: ‘Eden en ik zijn overeengekomen in nauwe samenwerking den vrede op te zullen bouwen door bevordering der collectieve veiligheid.’ Hebben die twee dus de solidariteit hersteld? Nu is Eden naar Rome, waar vermoedelijk op herstel der eensgezindheid een zwaarder wijs zal gaan.... En dan keert Eden bij Laval terug, 't geen doet vermoeden dat de eendracht te Parijs nog wat moet worden bij-

[p. 112]

geschaafd. Stresa schijnt in de Europeesche politiek niet het laatste woord te zullen mogen blijven.

26 Juni.

- Rome zegt na Eden's bezoek, ‘dat er slechts twee oplossingen mogelijk zijn: òf Abessynië verklaart zich accoord met een mandaat of een protectoraat, òf Italië onderneemt een veroveringsveldtocht.’

Zou zóóveel zijn toegestaan om Italië aan de Engelsche zijde te krijgen in het geschil met Parijs? Eerder is te gelooven dat, zooals de Times schrijft, ‘Eden bepaalde voorstellen heeft gedaan die door Mussolini onaannemelijk zijn geacht’.

En de Fransche kamercommissie voor marine die constateert dat, na het Duitsch-Engelsch vlootaccoord, het verdrag van Washington niet meer van kracht is.

Eden is een bekwaam man, maar deze ééne reis heeft Engeland stellig niet gebracht waar het wezen wilde.

C.