De Gids. Jaargang 97

[p. 385]

Buitenlandsch overzicht

Nationalisme troef
19 Augustus 1933

Amerika doet alles om de werkloosheid te doen verminderen. Ook bedenkelijke dingen. Bij voorbeeld, voor 235 millioen dollar 37 nieuwe oorlogsbodems op stapel zetten. Dit is hetzelfde Amerika dat Europa de les placht te lezen omdat het zijn geld aan krijgstoerustingen verdeed. Het houdt zich niet tevreden eer het de uiterste limiet van wat de overeenkomst van Londen van 1930 het toestond, 204000 scheepstonnen, bereikt heeft. Zonder de conclusiën af te wachten der ontwapeningsconferentie die 16 October haar arbeid hervatten zal, en bij welke, in een vroeger stadium, het hoofd der Amerikaansche delegatie, Norman Davis, zoo gevoelvol voor reductie pleitte, haalt Amerika nog even uit de overeenkomst van Londen al wat het halen kan. Japan wordt er zenuwachtig onder en wil nu ook tot de uiterste limiet der tractaten gaan; ja feitelijk beweert het aan die uiterste limiet te weinig te hebben en wil de tractaten (van Washington, 1922, en Londen, 1930) in dier voege doen herzien, dat het in plaats van de verhouding 3:5 de volstrekte gelijkheid met Engeland en de Vereenigde Staten verkrijgt. Het kan het tractaat van Londen in 1935 opzeggen en schijnt voornemens dit te doen, wanneer Engeland en de Staten bezwaar maken de absolute gelijkheid toe te staan. Daar zij dit ongetwijfeld doen zullen, kan de wedloop in bewapening ter zee op het liefelijkst weder beginnen. Welk gehoor zullen Engeland en Amerika vinden bij eventueele verdere vertoogen tot vermindering der land- en luchtmacht van de continentale staten van Europa? Zullen die niet beantwoord worden met een medice, cura te ipsum?

[p. 386]

Men herinnert zich, welke versregels van Schiller Dollfuss te Londen aanhaalde. Nog altijd kan Oostenrijk niet ‘in vrede leven’ en gedraagt zich zijn nabuur dubbelzinnig en angstwekkend. Frankrijk en Engeland hebben te Berlijn gereclameerd maar ten antwoord gekregen dat het zoo erg niet was en dat men immers Mussolini hier reeds van had overtuigd. Intusschen herhalen zich verontrustende incidenten.

Nationalisme troef over de heele wereld. Genève lijkt een ding van gisteren geworden.

Waartoe hebben Wilson's leuzen: democratie contra autocratie, zelfbeschikking der bevrijde natiën, ons geleid? Die bevrijde natiën zouden de natuurlijke aandrift gevoelen in een Wereldbond elkander te ontmoeten en te verstaan. De proef is genomen en mislukt; aan deze bedroevende gevolgtrekking is niet te ontkomen. De kaders van de Wilson-wereld bestaan nog wel, maar wat speelt zich daarbinnen af? Men roept nog hooge beginselen aan zonder er zelf meer in te gelooven, en met het angstig voorgevoel dat de toehoorders het vermoedelijk ook niet meer doen.

Ziet men dan de teekenen niet die de tijd aan de wand schrijft? Wilson's natie zelve, de Vereenigde Staten van Noord-Amerika, zijn in de zonde en blindheid van de extreme nationale zelfgenoegzaamheid het verst gegaan. ‘I would vote for a 300 per cent. increase as cheerfully as for a 50 per cent. increase,’ zei in 1922 senator Aldrich voor een ‘Tariff Committee’. Deze menschen hebben hun zin gehad, en Roosevelt mag nu goochelen met de gevolgen. ‘Enlightened selfishness’ noemde men in Amerika het systeem dat nu ad absurdum is gevoerd. Men vergat dat zelfzucht blind, en het een groot zelfbedrog is, aan den naam dezer passie het woord verlichting te verbinden.

C.