De Gids. Jaargang 96

[p. 372]

Buitenlandsch overzicht

Vraagteeken
27 Mei 1932

De eisch van Amerika komt ons er aan herinneren dat er zoo iets als een moratorium-Hoover bestaat, in 1931 voor één jaar toegestaan, en op voorwaarden. Het aan de schuldenaars voor dat jaar kwijtgescholden bedrag zou later in termijnen moeten worden ingehaald, vermeerderd met 3% rente.

Die voorwaarde was toen ‘le moindre de nos soucis’. Het jaar respijt werd immers gegeven om daarin een definitieve oplossing van heel het reparatie- en intergeallieerde schuldenvraagstuk tot stand te kunnen brengen. Eerst een moratorium, welja; - spoedig zouden wij over heel wat anders praten.

Laval heeft dan ook gepraat, eerst te Berlijn en toen te Washington. Men had van die besprekingen vrijwat verwachting; zij is geheel beschaamd. Brüning kondigde aan dat Duitschland geen cent meer opbrengen zal, wat Amerika ook moge verlangen of niet verlangen. Amerika kondigde aan dat het geen cent laat vallen, tenzij Europa door opruiming van heel het reparatievraagstuk en regeling zijner ontwapening zijn koopkracht herstelt.

Vóór de opening der ontwapeningsconferentie het herstelvraagstuk de wereld uit te helpen bleek onmogelijk; Lausanne zou dus, in Juni, op Genève moeten volgen, dat van Februari tot en met Mei, en dus vier maanden tijd kreeg om de ontwapening tot stand te brengen.

Laval was intusschen vervangen door Tardieu. Dezen moet men de eer laten, volkomen duidelijk te hebben gemaakt wat Frankrijk met de ontwapening beoogde. Te Lausanne zou

[p. 373]

Frankrijk met zich laten praten, indien Genève eerst door aanneming van Tardieu's voorstellen de Fransche hegemonie bevestigd had en ook Frankrijks plan eener Donaufederatie was aanvaard. Frankrijk wil van het reparatiegeld niet afzien dan tegen hechte verzekering van politieke voordeelen.

Het is eene staatkunde die met den nood der wereld spot; maar het is althans eene staatkunde. Duitschland heeft er ook eene, die op volstrekte afwijzing der Fransche voorstellen neerkomt en door Brüning te standvastiger wordt voorgestaan daar hij zeker is dat elke aarzeling hem aanstonds het Rijkskanselierschap kosten zal. Engeland raakt tot een insulair bestaan beperkt en schijnt van de medeleiding der continentale aangelegenheden geheel af te zien; het heeft, tusschen die van Duitschland en Frankrijk in, geen eigen formule weten te stellen.

Zoo liep Genève vast, en breekt de tijd voor Lausanne aan eer inzake de ontwapening eenige stellige uitkomst welke dan ook bereikt is. En nu komt Amerika met zijn rekeningetje, waarin het onderwijl een opslag heeft aangebracht: de vermorste tijd zal in plaats van met 3, met 4% moeten worden betaald....

Men greep elkander te Genève niet goed aan, o.a. omdat de naaste politieke toekomst der protagonisten zoo onzeker was. Misschien zouden eerlang Tardieu en Brüning verdwijnen....

Brüning zit vooralsnog, al zal hij alleen bij overeenkomst met de nationaal-socialisten veilig kunnen blijven zitten. Wat men van den nieuwen Pruisischen landdag te wachten heeft, blijkt uit de verkiezing van het bureau. President een Hitlerman met 262 stemmen: die van de eigen partij plus die van het centrum. Eerste vice-president een sociaal-democraat met 167 stemmen: de Hitler-partij laat hem, door zich buiten stemming te houden, de meerderheid boven den communist behalen. Derde vice-president een centrum-, vierde een Hitlerman. En daarop een lustige vechtpartij tusschen communisten en nationaal-socialisten, die elkander met meubelen, inktkokers en kandelaars gaten in het hoofd slaan.

Ook Tardieu zit vooralsnog, maar zal niet blijven zitten.

[p. 374]

De verkiezingen hebben de radicalen zulk een toewas bezorgd, dat hun leider er aanspraak op maken mag aan het hoofd te worden gesteld der ‘republikeinsche regeering’. De socialisten willen niet zelf in het kabinet, maar hebben machts genoeg er Tardieu uit te verwijderen. Deze heeft de consequentie getrokken en onmiddellijk den nieuwen president Lebrun het ontslag van het kabinet aangeboden, waarop, naar de traditie, evenwel niet zal worden beschikt eer de nieuwe Kamer geconstitueerd is en de Kamergroepen zich gevormd hebben. Dan zal men Herriot als minister-president zien optreden. Men behoeft niet te denken dat deze een aan die van Tardieu diametraal tegenovergestelde buitenlandsche staatkunde zal volgen; - alleen zal het hem gemakkelijker vallen dan Tardieu zelf, sommige van diens voorstellen onder de bank te laten glijden.

Vlak vóór den dag der herstemmingen werd Paul Doumer vermoord. Bij sommige gelegenheden ziet men den president der Fransche Republiek met veel beschermende praal omringd, maar lang niet altijd; bij deze weldadigheids-boekenschouw ging het huiselijk toe en was het een der geëxalteerden waarvan Parijs er altijd te veel heeft, wel zeer gemakkelijk een moordwerktuig op hem te richten. Een respectabel man is om koud en onmiddellijk door een gelijkwaardige figuur vervangen. Tegen zulke beproeving die het den waanzin vrij staat het Fransche régime ieder oogenblik te doen ondergaan, blijkt dit volkomen bestand.

En nu Lausanne? Het eenige vaste punt schijnt wel dit, dat Duitschland niet anders dan weigeren kan.

C.