De Gids. Jaargang 95

[p. 425]

Buitenlandsch overzicht

Afwachting.
25 Nov. 1931

Afwachting; ieder begrijpt dat men belangrijke beslissingen tegemoet gaat, maar niemand die al ziet hoe zij uit zullen vallen. Een niet onbedenkelijke, de zenuwen prikkelende toestand. Een goede wil die niet weet waar hij de zaken aan moet pakken, en dus in ongunstige positie raakt tegenover de machten van vrees, van sleur, van domheid en van eigenbaat.

Uit de Amerikaansche reis van Laval is dan nu de voorbereiding voortgevloeid van een onderzoek naar de Duitsche betalingscapaciteit, in te stellen op de wijze voorzien bij het plan-Young. Het is niet twijfelachtig of Duitschland zal de noodzaak van een nieuwe opschorting der herstelbetalingen kunnen motiveeren. Heeft Duitschland, afgezien van de leveringen in natura en van de saldi hier en daar die de geallieerden konden aanslaan onmiddellijk na den oorlog, eigenlijk ooit al eens iets betaald? Naar den schijn wel, maar het was geld dat dewereld aanstonds weder in een of anderen vorm aan Duitschland uitleenen moest, om te voorkomen dat de economie van dit land ineen zou zakken en daarmede de kans op verdere nakoming zijner verplichtingen geheel verdwijnen. Aan den draad der ‘Stillhalte’ blijft nu Duitschland boven den afgrond hangen. Deze toestand kan niet duren; van zulk een schuldenaar beleven de schuldeischers niets dan verdriet en gevaar. Amerika en Frankrijk waren aangewezen om het remedie-ingrooten-stijl voor den dag te halen waarom de situatie vraagt; zij moesten elk een aanzienlijk offer brengen en zijn er beiden voor teruggedeinsd. Nu laat zich niets voorzien dan een nieuw provisorium waarbij iets maar niet genoeg wordt opge-

[p. 426]

offerd en dat dus de oorzaak van het kwaad niet uitsnijdt. De wereld wordt van de vrees voor een groote catastrophe niet verlost en ieder draagt zorg in eene positie te gaan staan die nog eenige dekking biedt. Engeland heeft de constructie van zulk een nooddak aan de conservatieve partij toevertrouwd die zich bezint op middelen om de betalingsbalans in evenwicht te krijgen, en zelfs een in normale omstandigheden zoozeer bij een onbelemmerd ruilverkeer belang hebbend land als Nederland moet op dien weg mee. Het is hier en ginder niet meer de vraag wat redelijk is, maar hoe men door de bui heen kan komen. Uit wat voor lappen de deken is samengesteld wordt onverschillig, mits hij voor het oogenblik dekt.

Eenmaal zal de bui zijn afgedreven en de wereld hare gewone bedrijfsbetrekkingen moeten hervatten. Met dit groote onderscheid vergeleken met de boom-jaren voor 1929, dat de fictieve koopkracht vervluchtigd zal zijn en alleen de reëele overblijft. Groot kan die in een wereld die het oorlogsgevolg nog maar voor een klein deel afgeschreven heeft, niet wezen, en men heeft dus genoegen te nemen met een lager levenspeil. Voor Nederland is dit wel héél duidelijk: zijn inkomen uit scheepvaartdiensten, indische en buitenlandsche beleggingen zal het peil der jaren voor '29 onmogelijk weer kunnen bereiken; zijn productiekosten moeten zóó laag worden dat het ook naar een verarmde wereld kan blijven exporteeren. Het verontrustende voor Nederland is niet zoozeer dat het er voor het oogenblik zoo slecht voorstaat - den winter komen wij wel door - als dat het peil zijner productiekosten zoo (vergelijkenderwijs) vèr naar beneden moet, en dat dit nog zoo weinig wordt beseft.

Dingen van belang die in gewonen tijd de aandacht strak gespannen zouden houden laat men thans vrijwel onbesproken passeeren. Het tenietloopen b.v. der ronde tafel-conferentie door de oneenigheid van Hindoe's en Mohammedanen. Indië blijkt ter verwezenlijking van het Federatie-denkbeeld - verwezenlijking, die alleen nog van Indië zelf afhangt - de noodige kracht niet te kunnen ontwikkelen en moet gedoogen dat in de praktijk Engeland de dingen blijft regelen, waarover Indië het met zichzelf niet eens kan worden. In het te voorschijn

[p. 427]

brengen van vruchtbare, oorspronkelijke formules ter oplossing van Indië's fundamenteele moeilijkheden schieten de extreme nationalisten te eenen male tekort. Als Gandhi, straks in Indië terug, daar nu weder op de oude voois van ‘civil disobedience’ gaat zingen zal het gedeelte der wereld dat te voren met hem placht te sympathiseeren, niet meer met het oude welgevallen naar hem kunnen luisteren. Hij is nu in Londen geweest om begaapt te worden; - en het moois is er gauw afgekeken. Hij had moeten handelen, en zoo hem hiertoe volmacht ontbrak, had hij niet moeten gaan.

Het Chineesch-Japansch conflict komt niet van de plaats. Japan ontruimt niets omdat de veiligheid niet gewaarborgd, China waarborgt niets omdat er niet ontruimd is, en de Volkenbond, op een afstand, schudt het hoofd.

‘De tallooze incidenten’, schrijft vanavond mijn krant, ‘die de brandstof hebben opgehoopt waaruit thans de vlammen slaan, waren in hoofdzaak van voor Mantsjoerije normalen aard.’

Deze gelaten woorden wijzen de eigenlijke moeilijkheid van het geval aan: men kan water op die vlammen spuiten, maar het eigenlijke werk zou zijn, de incidenten te doen ophouden, opdat zich niet wederom brandstof ophoope. Wil men niet toelaten dat daartoe Japan Mantsjoerije occupeert, dan moet een ander het occupeeren: òf de Volkenbond - maar die is daar niet op ingericht; òf eene Chineesche regeering die zich weet te doen eerbiedigen - maar die is er niet; òf een te vormen Mantsjoe-regeering - maar die zou alleen uit een revolutie kunnen voortkomen, een revolutie zoowel anti-Japansch als anti-Chineesch van strekking, en ook anti-Volkenbondsch, want de Volkenbond kan kwalijk anders dan zich voor herstel der ‘gevestigde orde’ verklaren, ook als die gevestigde orde inderdaad een wanorde was. De Volkenbond is geen operateur, maar een apotheker of drogist, met een zeker assortiment van verdoovende middelen, waartegen het leed van Mantsjoerije tot dusver bestand blijkt. Zoodat men reeds hoort opperen, of het nu maar geen zaak is, de negen onderteekenaars van het verdrag van 1922 te Washington bijeen te roepen, die immers beloofd hebben elkander te zullen raad-

[p. 428]

plegen over maatregelen die de toestand van China zou kunnen vereischen. De leiding van het reddingswerk ware daarmede aan de Vereenigde Staten opgedragen, die naar zulk een opdracht nog niet begeerig schijnen.

Of zou - Sovjetrusland zich, zonder opdracht, van de taak kunnen gaan kwijten? Sze gebruikt dit te Parijs als een boeman: ‘als gij ons niet helpt,’ betoogt hij onder de hand, ‘krijgt de Sovjet een kans.’ Ik voor mij geloof niet hard dat Sovjetrusland lust gevoelt zich bloot te stellen in een land waar tsaristisch Rusland, van hetzelfde Japan dat nu zou moeten worden getrotseerd, zijn grooten klap heeft opgeloopen.

Men zou willen dat er een eind aan kwam. Het eind komt niet. Men wacht af....

C.