De Gids. Jaargang 95

[p. 130]

In memoriam ‘Vlaamsche arbeid’

Eenige maanden geleden heeft het letterkundig tijdschrift Vlaamsche Arbeid den geest gegeven, na kort te voren zijn vijf-en-twintig jarig jubileum te hebben gevierd. Aan de lezers van den Gids moeten wij het verleden van dat tijdschrift zeker niet openbaren? Het wil nogal wat zeggen, een litterair maandschrift dat in Vlaanderen gedurende een kwart eeuws blijft leven. Leven, niet vegeteeren, want aan Vlaamsche Arbeid hebben zonder onderbreking een eindelooze rij van (meestal jongere) letterkundigen ijverig gewerkt. Wanneer men bedenkt dat het destijds grootsch aangelegde Vlaanderen, in financieel veel gunstiger tijden, en bestuurd door de meest gezaghebbende schrijvers, slechts vijf jaar bestaan heeft, en dat de meeste van onze kleinere tijdschriften, - De Boomgaard, De Tijd, Het Roode Zeil, 't Fonteintje (uitzondering maken wij voor Ontwaking, Jong Dietschland) - het slechts met moeite gebracht hebben tot een leven van een paar jaar, dan mogen wij werkelijk den hoed afnemen voor Vlaamsche Arbeid, die heengegaan is als een veteraan, en daarbij zonder zichzelf te over-leven! Wie de Inhoudstafel, in 1930 opgesteld door Dr. R. Roemans, doorbladert, krijgt een imponeerenden indruk door de massa geschriften door V.A. uitgegeven: verzen, zéér veel verzen, waarvan veel door den tijdstroom zal weggespoeld worden, proza, tooneel (in bescheidener maat) en een massa degelijke critische bijdragen. Onder de medewerkers treffen wij niet alleen jongeren, doch ook de stevigst gevestigde namen, Aug. Vermeylen, Karel van de Woestijne, Stijn Streuvels, Emmanuel De Bom, Maurits Sabbe, Dr. Schamelhout, Felix Timmermans, Gustaaf Vermeersch, Lode Baekelmans, Lodewijk Ontrop, Firmin van

[p. 131]

Hecke, Toussaint van Boelaere, tot zelfs Noord-Nederlanders zooals Frederik van Eeden en Lodewijk van Deyssel! En hoeveel jongeren werden er, ofschoon niet zonder oordeel, met open armen ontvangen, en hebben er de vleiende voldoening leeren kennen hun geschriften en hun naam zwart op wit te zien verschijnen! Onder de meest onvermoeibare medewerkers rekenen wij Karel van den Oever, Paul van Ostayen, Karel Elebaars, Victor Brunclair, en ten laatste, doch niet den minste, Mr. Jozef Muls. Hij was de spil van het tijdschrift, hoofdredacteur, regelmatig kronijker van de Beeldende Kunst, van de Nederlandsche Letterkunde, en op den koop toe redactie-secretaris! Wij zullen wel niet hoeven te zeggen hoeveel toewijding, energie, werklust en geduld er noodig is om een tijdschrift gedurende vijf-en-twintig jaar recht te houden. (Dit wil natuurlijk niet zeggen dat het tijdschrift een diep-ingaanden invloed gehad heeft op het verloop onzer letteren. Dàt is een andere kwestie. Vergeten wij niet dat de eerste reeks van Van Nu en Straks - een mijlpaal van belang - tien afleveringen geteld heeft!) En daarbij komt dan nog dat Mr. Muls bij manier van spreken, nog wel andere nonnen te geeselen had. Hij was bijna al die jaren een werkzaam lid der Antwerpsche Balie, en is sedert 1925 verbonden aan het Koninklijk Museum van Antwerpen. Wel zijn er van 1905 tot 1930 enkele wisselingen geweest in het secretariaat, waaraan dan onvermijdelijk kleine kibbelarijtjes verbonden waren; doch het staat vast, dat Mr. Jozef Muls de ziel geweest is van Vlaamsche Arbeid, die er in geslaagd is, zelfs in de moeilijkste oogenblikken de medewerkers bij elkaar te houden, en het tijdschrift met onafgebroken regelmatigheid te doen verschijnen. Nu zou het een dwaling zijn te denken dat Mr. Jozef Muls thans is gaan ‘rusten op zijn welverdiende lauweren’. Integendeel: indien hij de deur van Vlaamsche Arbeid gesloten heeft, dan is het om met dezelfde toewijding en neerstigheid de zorg op zich te nemen van het secretariaat van het nog jonge tijdschrift De Kunst der Nederlanden. Wij vertrouwen dat Mr. Jozef Muls ook dáár met even veel gezag de regisseur zal blijven van veel medewerkers.

Het moet ons van het hart, dat Vlaamsche Arbeid geen

[p. 132]

begrafenis gehad heeft van eerste klasse. Het tijdschrift is verdwenen met antiek stoïcisme. Geen redevoeringen, geen kransen. Er zijn echter genootschappen in ons land die hier een mooie kans verkeken hebben om ware het slechts een bescheiden hulde te brengen aan de oud-opstellers en vooral aan hunnen vertegenwoordiger, den moedigen hoofdredacteur (die daarbij nog lid is van de Koninklijke Vlaamsche Academie!) en om hem namens de Vlaamsche letteren te danken voor zijn belangloozen en vruchtbaren letterkundigen arbeid. Dat ware misschien iets geweest voor de Vereeniging van Letterkundigen of voor den P.E.N. Club, waarbij Mr. Muls ook aangesloten is? Maar wat wilt gij? In deze zoete tijden is het voorzichtig niet te veel op dankbaarheid en hartelijke waardeering te rekenen.

A.H. Cornette