De Gids. Jaargang 87

[p. 333]

Buitenlandsch overzicht.

28 Jan. 1923.
De Roer.

Ongetwijfeld is het een geluk dat het zoover kwam. Onder Lloyd George zou het niet gebeurd zijn. Hoeveel hij in de politiek der geallieerden sedert 1919 heeft beteekend, wordt nu pas openbaar. Hij vond altijd op het laatste oogenblik een uitweg - naar een terrein waaruit men zes weken later opnieuw een uitweg trachtte te zoeken. Voor het oogenblik scheen dan telkens het ergste voorkomen. Op den duur heeft die politiek van kunstmiddeltjes geen succes gehad. Men is in een kring rondgeleid, en thans ongeveer aan het punt van uitgang terug.

Begaan de Franschen rechtsschennis? Neen, als het tractaat van Versailles recht is. Achter een rechtstitel kunnen de misdadigste overmoed en de ergerlijkste kortzichtigheid schuilen. Men heeft de moeiten van het wereldherstel, dat slechts slagen kan bij samenwerking van allen, aan één volk opgelegd, en beproeft nu dwangmiddelen om iets te bereiken dat in zichzelf onmogelijk is.

Heeft men zelf niet aanhoudend premiën op het lijdelijk verzet van het Duitsche volk betaald? Stap voor stap is men van het tractaat van Versailles afgeweken; steeds heeft men zijn eischen lager gesteld, en evenwel blijven zij niet te vervullen voor een natie wier bestaan men begonnen is met te ontredderen, en wier eergevoel men eerst door overmaat van smaad en onbillijkheid diep gewond heeft. Men heeft Duitschland èn naar zijn economische èn naar zijn zedelijke weerstandskracht gestaan, en nu zou men er zich over verwonderen, dat het geworden is wat het is?

Duitschland had, in alle billijkheid, aan het herstel zijn aandeel, zijn zeer ruim aandeel, moeten dragen. Er is een tijd

[p. 334]

geweest waarin het zich hiervan doordrongen voelde en er naar wilde handelen. Hoe heeft men de tegenvoorstellen van Brockdorff-Rantzau bejegend? In 1922 reeds zou men zich zeer tevreden hebben getoond met eenig gegrond uitzicht op de 100 milliard die in 1919 niet in aanmerking werden genomen. Ook voor het moratorium heeft Frankrijk, in de Commissie van Herstel, ten slotte voorwaarden genoemd, voor Duitschland minder bezwarend dan die het eenmaal zelf ter sprake had gebracht.

Toen echter die voorwaarden genoemd werden, waren zij reeds eene farce geworden: een tot mislukking gedoemde poging, om in Europa een goede pers te verkrijgen. Immers reeds op de (geringe) tekortkomingen in andere leveringen dan die in contanten was toen eene straf voltrokken, die men door Duitschland met opzegging van alle medewerking tot afdoening zijner schuld in eenigerlei vorm zag beantwoorden: van het gansche moratorium kon in deze omstandigheden geen sprake meer zijn, en men is nu tot het ultimatum van Londen van 1921 teruggekeerd, - tot een eisch m.a.w., dien men reeds binnen het jaar had ingezien, in de bestaande omstandigheden niet langer te kunnen handhaven.

Is dit eene manoeuvre, alleen bestemd, om Duitschland te spoediger ook ten aanzien der contantenlevering in gebreke te kunnen stellen, ten einde vervolgens tot zeer drastische maatregelen over te gaan?

Alsof het, om aan Duitschland geweld te plegen, reeds thans, vóór 31 Januari, aan eenig voorwendsel ontbreekt! Een door militairen beschermde inlegering van ingenieurs, bestemd er voor te waken, dat Frankrijk verder geen ton kolen te kort komt, wordt met de aanzegging beantwoord: ‘gij zult, zoolang gij aan de Roer staat, in het geheel geen kolen ontvangen’, en Frankrijk steekt dit op! Het eerste gevolg der bezetting is geenszins dat onbezet Duitschland in kolennood gaat verkeeren, maar dat de hoogovens in Lotharingen moeten worden gedoofd.

Tot in de kleinste bijzonderheden heette het succes der onderneming berekend en verzekerd. Het blijkt voor het minst, dat dit ijdele grootspraak is geweest; de reis van Le Trocquer en Weygand had men zich dan immers kunnen sparen. De Duitschers hebben geweten, dat de invallers zich

[p. 335]

niet van de middelen hadden voorzien, den arbeid der mijnwerkers hetzij te betalen hetzij te vervangen, en zij hebben naar deze wetenschap durven handelen. Als de Franschen niet verder gaan dan zij tot dusver gedaan hebben, zal het fiasco der onderneming zelfs voor het Fransche publiek geen week langer zijn te bemantelen.

En als zij wèl verder gaan? Als de Roer economisch van Duitschland wordt afgesneden? het passeeren van kolentreinen over een in te stellen douanegrens met geweld belet? Dan zal Frankrijk het gansche leven en bedrijf eener industrieele bevolking van vier millioen zielen moeten organiseeren en financieren, en, bij onwil, de mijnarbeiders door eigen volk moeten kunnen vervangen. Men denke daarover waarlijk niet licht; - Frankrijk, met geen andere hulp dan die van den satelliet België, zal die taak nauwelijks kunnen beproeven, zonder zijn eigen economisch bestaan te ontwrichten.

Want het blijft niet bij de vier millioen inwoners van het Roergebied alleen. Ook de linker Rijnoever zou door de nieuwe economische grens worden ingesloten, en ook daar is in de bevolking een geest gevaren dien Frankrijk er tot dusver niet gekend heeft. Van medewerking der bevolking is ook daar niets meer te verwachten.

Als Frankrijk doorzet gaat het vermoedelijk een mislukking tegemoet, en als het niet doorzet heeft het zich mede groot nadeel berokkend.

Wat helpt het, te betoogen dat in '71 en vervolgens in de bezette departementen de Duitschers strenger zijn opgetreden dan thans de Franschen aan de Roer? Duitschland had toen een bereikbaar doel, het had dit onverbloemd aangewezen, het beheerschte de middelen die het in dienst van dit doel aanwendde. Frankrijk wist waarmede het met den vrede van Frankfort af was. Die wetenschap heeft Duitschland sedert den vrede van Versailles ontbroken, en dat zij haar ontbroken heeft, is de schuld der geallieerden zelven geweest, niet het minst die van Frankrijk, dat, vol arrière-pensées als het in '19 was, auteur is van de meeste dubbelzinnigheden van het tractaat. Men leze er het boek van Tardieu maar op na. De geallieerden hebben hun noodzakelijke oneenigheid toen met een statigen mantel omhangen, die thans tot flarden toe is verscheurd.

[p. 336]

Europa ziet thans eigen naaktheid aan. Het staat aan het begin òf van een ramp, òf van bezinning. Alleen de vereeniging van aller kracht kan nog iets bereiken. Er is zóóveel gewonnen, dat Europa thans zal moeten uitmaken of het van de Volkenbondsorganisatie partij kan en wil trekken tot hooger dan werken van schijn. Een Volkenbond die van het tractaat van Versailles en zijne onmiddellijke gevolgen moest afblijven, was zijn geld niet waard. Het herstel moet van geallieerden-zaak, gemeenschappelijke zaak van ex-geallieerden, ex-Centralen, ex-neutralen worden. Allen zullen offers moeten brengen aan de redelijkheid, op straffe, van er zwaardere te blijven brengen aan den waanzin. Een wereld-probleem wordt niet opgelost door eenzijdig-patriotsche kabinetspolitiek à la Poincaré, en Frankrijk zal tot het inzicht moeten komen dat het, met die op te geven, zijn eigen herstel het best verzekert. Hoe jammerlijk, immers zonder werkelijk geloof en werkelijke kracht, speelt het den wereldmeester!

Ook voor de gezondwording van Duitschland is het dringend noodig dat dit met Europa te maken krijgt. Eene algemeenheid, waartoe het zelf wordt toegelaten, is de eenige macht, die het zedelijk zal buigen. Het heeft zich tot nog toe verweerd tegen belagers, zooals het maar kon; de middelen waartoe het zijn toevlucht moest nemen, hebben het zelf niet beter gemaakt. Het behoort den dans niet te ontspringen, doch mag verlangen, dat die anders zal worden gepepen.

Voor een aanzienlijk deel is het komende vraagstuk dat van de rentrée van Engeland, en, in ruimeren zin, van de Angelsaksische wereld, in de behandeling van problemen, die zonder haar medewerking onoplosbaar blijven. De wijze waarop die rentrée zal plaats hebben is van zóóveel gewicht, dat men het volkomen begrijpt en goedkeurt, zoo Law niets overhaast, en onderwijl eigen overeenstemming met de Vereenigde Staten zoekt te volmaken. De Franschen alléén, dit is het begin en het eind van het lied, kunnen het nimmer af. Om alleen de zaken van het continent te leiden, behoeft Frankrijk Napoleonswil en Napoleonskracht, en het kwam reeds te smadelijk aan het licht, dat aan de scharrelaars met treinenloop en bankdeposito's in het Roergebied beide ontbreken.

C.