De Gids. Jaargang 79

[p. 429]

Buitenlandsch overzicht.

26 Jan. 1915.

In Polen is het inderdaad tot een positie-oorlog gekomen zoo goed als aan het Westelijk front. De Duitschers zijn aan de Bzoera en Rawka nog geen stap teruggedreven; evenmin echter zijn zij, na hunne groote overwinning, verder voortgerukt. Warschau is tot dusver niet ernstig bedreigd. Noch tegen Oost-Pruisen, noch naar de zijde van Krakau en Przemysl maken de Russen vorderingen van eenige beteekenis. Wel daarentegen in de Boekowina, en uit staatkundig oogpunt is dit van belang, omdat het voor Roemenië het uitzicht opent op een gemakkelijke verovering van Zevenburgen, wanneer het besluiten mocht aan de zijde van Rusland ten oorlog te trekken. Eind Februari, heet het, zal het daartoe gereed zijn. De Russen zullen zeker al het mogelijke doen om zich tot zoolang in de Boekowina te handhaven. Zij trachten zich daartoe te verzekeren van de passen die naar Hongarije voeren, en doen dit aanvankelijk niet zonder succes.

Omtrent de binnenlandsche toestanden der Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie verneemt men weinig zekers. Hoe de verhouding der regeering thans is tot de Slavische bevolking, met name tot de Kroaten, moet van gewicht zijn voor de einduitkomst van den oorlog. Aan berichten daarover van de zijde van Oostenrijks vijanden ontbreekt het niet, doch het is niet uit te maken in hoeverre zij geloof verdienen.

Graaf Berchtold, wiens wensch het nimmer geweest was

[p. 430]

de hooge waardigheid te bekleeden waarin hij Aehrenthal is opgevolgd, is in de afgeloopen maand ter zijde gesteld als niet geheel tegen de moeilijkheden van het oogenblik opgewassen. Hij is vervangen door baron Burian, creatuur van graaf Tisza, den Hongaarschen premier, thans den invloedrijksten man der gansche monarchie. Over het algemeen schijnt het Hongaarsche volk zich het krachtigst te weer te stellen en in vele opzichten de leiding te nemen, hetgeen wellicht niet bevorderlijk zijn zal aan de goede stemming onder de Kroaten en Zevenburgers.

Dat de Turken een nederlaag moeten hebben geleden in Kaukasië blijkt genoegzaam hieruit, dat van hun verder doordringen op Russisch gebied geen sprake meer is. Dat de nederlaag zóó geweldig zou zijn geweest als de Russen hebben opgegeven is echter te betwijfelen: immers in dat geval zou hun opmarsch naar Erzeroem weinig belemmering meer kunnen ondervinden.

De Engelschen zijn niet van de Perzische Golf verjaagd, doch hebben evenmin reeds een groot stuk van Mesopotamië kunnen bezetten. Dit is voorloopig minder gewichtig dan dat zij aan den riviermond zijn, zonder er, blijkens de uitkomst, door de beschikbare Turksche troepen weer vandaan te kunnen worden gedreven. Van een ernstige bedreiging van het Suezkanaal is tot dusver evenmin sprake; en de beroering onder de Mohammedanen buiten het Turksche Rijk neemt niet de verhoudingen aan die Duitschland er van schijnt te hebben verwacht. In Marokko is vermoedelijk wel iets gaande, maar de Franschen zeggen niet, wat; - en de Turksche berichten daaromtrent luiden te fantastisch om, zonder bevestiging van elders, voor juist te worden gehouden.

Het heet dat nu ‘Kitchener's leger’ langzaam aan in de termen valt van naar Frankrijk te worden overgebracht. De geschiedenis der laatste maand heeft bewezen dat de Franschen aan versterking nog altijd behoefte hebben. Door Joffre is (naar luid van een op Fransche officieren gevonden, door de Duitschers gepubliceerde en sedert door de Franschen niet geloochende dagorder), den 17^den December een groot offensief aangekondigd, waarvan de resultaten stellig beneden zijn verwachting moeten zijn gebleven. Wèl is

[p. 431]

hier en daar, bij Nieuwpoort, Perthes, in de buurt van Verdun en in den Boven-Elzas, iets gewonnen, maar bij meters; hoogstens (in den Elzas) bij dorpen. Zal ooit de oorlog naar Duitschland worden verplaatst, dan moet het heel anders gaan. En tegenover de Fransche terreinwinst stond ook eenig Fransch terreinverlies; het gevoeligst bij Soissons, waar, tengevolge van het buiten de oevers treden der Aisne en de vernieling der bruggen door het wassende rivierwater, een deel van het Fransche front van het achterliggend gebied werd afgesneden en dus met groote overmacht kon worden aangevallen, zonder mogelijkheid van tijdigen toevoer van versterkingen. Het is den Franschen sedert niet gelukt het verlorene te herwinnen, doch evenmin is het den Duitschers ge ukt de Aisne over te steken, zoodat de geheele gebeurtenis slechts een plaatselijk belang behoudt en geenszins het begin is geworden van een nieuwe bedreiging van Parijs. De Duitsche staf, in het begin van den oorlog zoo sober in zijn stijl, is zich nu te buiten gegaan aan eene vergelijking van de gevechten voor Soissons met den slag bij Gravelotte, die slechts heeft kunnen doen meesmuilen. Gravelotte bracht een beslissing, en deze gevechten deden het niet.

Onder bescherming van den winternevel zijn Duitsche kruisers voor Scarborough, Whitby en Hartlepool verschenen, hebben daar eenige gebouwen in puin geschoten en eenige burgers gedood, en zijn, steeds onder begunstiging van den mist, ijlings weder ontsnapt naar de Duitsche Bocht. Vervolgens zijn boven een gedeelte van Engeland hunne luchtschepen verschenen en hebben bommen geworpen met weinig andere uitwerking dan dat een gering aantal menschen zijn gedood. Dergelijke tochten werken op de verbeelding; ernstige militaire beteekenis hebben zij niet. Zij zullen nadenkende Engelschen niet doen twijfelen aan Engelands beheersching der zee, noch nadenkende Duitschers het gevoel bijbrengen dat de Duitsche handel voortaan van kluisters bevrijd is. Eene poging tot herhaling van den tocht naar de Engelsche Noordzeekust is zooeven door een Britsch eskader verhinderd, en bij de ontmoeting is de kruiser Blüchet in den grond geboord.

[p. 432]

Overigens maken de Engelschen nog geen aanstalten hoegenaamd, de Duitsche vloot in hare door mijnen beveiligde wijkplaats op te zoeken om ze te vernietigen. Zij zouden daar ook zelf zware verliezen bij lijden, en het groote doel, den Duitschen handel van de zee te vegen, wordt ook zóó bereikt. Eene landing in Noordduitschland neemt men zich blijkbaar niet of nog niet voor; zelfs de geruchten omtrent eene landing bij Oostende of Zeebrugge zijn verstomd.

Zoowel in Polen als in Frankrijk en België is een toestand van (betrekkelijke) rust ingetreden; eene rust die evenwel dagelijks honderden menschenlevens kost, want het geschut zwijgt nooit. Men kan zeggen dat de bondgenooten de vesting Duitschland, met hare Belgisch-Fransche, Poolsche en Hongaarsche buitenwerken belegeren; doch die buitenwerken blijken zóó sterk, dat aaneen storm tegen de hoofdvesting nog niet, en misschien nooit, te denken is. Intusschen hopen de Engelschen op den langen duur de vesting te kunnen uithongeren. Duitschland verzekert het te kunnen uithouden tot zijn graanoogst van 1915 gerijpt is. Die van Roemenië staat in 1915 misschien niet meer ter beschikking; - in 1914 was dit wèl het geval.

Er beginnen wilde vredesgeruchten te loopen, maar eenig houvast bieden zij nog niet. De neutrale wereld zal het veiligst gaan, als zij op een nog zeer langen duur van dezen oorlog rekent. Engeland is innig overtuigd dat de tijd op zijn hand is; even overtuigd doet zich nog Duitschland voor, dat de berekening zijner vijanden ijdel zal blijken.

De omstandigheid dat de telegrafische wereldverbindingen door Engeland worden beheerscht, is oorzaak dat men omtrent de toestanden en stemmingen in sommige buiten-Europeesche landen niets verneemt dan wat Engeland wil dat wij hooren zullen. Hoe reageeren b.v. de Europeesche gebeurtenissen op Japan? Hoe de Engelsche wapenbroederschap met Japan op Canada en Australië? Wij kunnen slechts gissen. Dit is zeker dat Engeland geen voordeel ziet in Japansche hulp aan het Europeesche front; ze zou te duur in prijs komen, en niet wegens de enorme kosten van het vervoer alleen. Engeland mag niet de kans loopen dat het Amerika van zich vervreemdt, 't welk meer verdient aan de bondgenooten dan aan Duitschland, en bij zijne voor zichzelf

[p. 433]

en voor Engeland gelijkelijk voordeelige neutraliteit zeker volharden zal, indien Engeland voorkomt dat Japan billijke aanspraak zou verkrijgen op concessiën die niet met Amerika's belang zouden strooken. De vraag is echter of Engeland, met in die mate bij Amerika in de schuld te komen als thans, voor de ontzaglijke leveringen van oorlogstuig, het geval is, ter wille van zijn onmiddellijke belangen zijne toekomstige niet in zeker opzicht in gevaar brengt. Maar het heeft eenvoudig geen keus.

C.