De Gids. Jaargang 78

[p. 567]

Dramatisch overzicht.

N.V. Het Tooneel: - Geleerde Vrouwen, Blijspel in 5 bedrijven van Molière. Vertaling W.J. Wendel.

Ein bischen Molière das macht sich ja wunderschön. Tot dit besef zijn onze tooneelgezelschappen eerst laat gekomen. Maar al heeft de Fransche blijspeldichter nog geen vaste plaats op de repertoires van onze schouwburgen - van tijd tot tijd zien zij den Oude graag.

En zoo heeft dan ook de heer Royaards, die in dit seizoen nog maar weinig belangrijks vertoonde, weinig van het gehalte dat in vorige jaren het meer beschaafd en geletterd publiek naar het Paleis voor Volksvlijt dreef, na vroeger Molière's Misanthroop gespeeld te hebben, thans ook Les femmes savantes onder den titel Geleerde Vrouwen te zien gegeven.

Dat de bekwame vertaler, de heer Wendel, luisterend naar een opmerking door den Molière-kenner A.G. van Hamel indertijd gemaakt, Les femmes savantes als Geleerde Dames vertaalde, heeft den heer Royaards niet weerhouden, den titel in Geleerde Vrouwen te veranderen, - een gemis aan deferentie voor den man, wiens arbeid hij gebruikte, en voor de autoriteit van Van Hamel, dat mij voorkomt, niet zonder bedenking te zijn.

Wat de directie van ‘Het Tooneel’ bewoog om, bij de bezetting der rollen in Molière's beroemd blijspel, de eerste krachten van het gezelschap thuis te laten, weet ik niet. Zoowel bij de eerste voorstellingen in Maart 1673, waarbij Molière zelf Chrysale speelde en de overige rollen aan de voornaamste leden van zijn troep waren toebedeeld, als bij

[p. 568]

de voorstellingen die in de latere eeuwen plaats vonden, waren het de eerste tooneelspelers van het ‘Huis van Molière’, die de groote rollen vervulden. Ik noem in de 19^de eeuw M^lle Mars als Henriette en Provost als Chrysale, Got en Coquelin als Trissotin en Vadius, Madeleine Brohan als Philaminte, Delaunay als Clitandre, Jeanne Samary als Martine.

Verwacht had mogen worden, dat Royaards Chrysale voor zich had genomen en dat Musch als Trissotin of als Vadius, mevr. Royaards als Henriette, Sophie de Vries als Philaminte waren opgetreden. De thans gekozen bezetting beschouw ik meer als een experiment, dat, dank zij de beproefde leiding van Musch, niet ongelukkig geslaagd is, maar dat ook minder goed had kunnen afloopen.

De invloed van den heer Musch, die de door hem zelf gecreëerde typen zeer scherp omlijnt, was vooral merkbaar bij Caroline van Dommelen (Philaminte), bij Henriette Demmink (een bevallige Henriette), bij mevr. Faassen-Heyblom (Bélise), bij Van Praag (een vermakelijke Tissotin) en bij Ko Arnoldi (een frissche, sympathieke Clitandre). Op een geroutineerd tooneelspeler uit de oude school als Faassen, die het in-verzen-spreken waarschijnlijk zelden bij de hand heeft gehad - zij die de tooneelschool hebben doorloopen zijn in dat opzicht in gunstiger conditie - kon Musch, uit den aard der zaak, niet veel invloed oefenen, en zoo viel deze Chrysale, wat er ook in zijn spel te prijzen was, te veel uit den toon van het geheel. Sara Heyblom (Armande) profiteerde blijkbaar weinig van de lessen van den heer Musch: het zenuwachtig trekken met de schouders en den rechterarm moet voor haar even vermoeiend zijn geweest als het voor de toeschouwers was om te zien. Over den Vadius van Van Ollefen, wiens lamentabel geluid hier lamentabeler was dan ooit, is het best te zwijgen.

Ofschoon het stuk bijna drie en een halve eeuw oud is en doelt op de gedragingen van een bepaalde coterie, die in de 17e eeuw sommige salons onveilig maakte, bleef het van een frischheid en van een gezonden geest, waardoor het, zelfs bij een niet vlekkelooze vertolking, nog op den huidigen dag van het begin tot het eind tot luisteren dwingt en amuseert.

[p. 569]

Het publiek, niet talrijk, maar van de goede soort, vermaakte zich blijkbaar kostelijk.

De eerbied voor Molière, waarmede deze vertooning was voorbereid, was ook merkbaar in het fraaie décor van Lensvelt en de, op een enkele te kleurige uitzondering na, zeer smaakvolle costumes van Nell Bronger.

En intusschen blijven de schrijvers van Lentewolken en van Pro Domo hoogtij vieren...

Louis Bouwmeester, die liever avond aan avond zijn groot talent en zijn bewonderenswaardige levenskracht versnippert in de oppervlakkige rol van den Graaf de Grancé, dan zich aan een prachtrol als Saul te wagen, en die daardoor eene vertooning zooals Querido zich die moet hebben voorgesteld, onmogelijk heeft gemaakt, vindt ongetwijfeld in Pro Domo niet de beste voorbereiding voor zijn aanstaand optreden bij ‘Het Nederlandsch Tooneel’. Maar directeur Heyermans heeft zeker goede redenen om, tusschen twee K's geplaatst, aan Kas de voorkeur te geven boven Kunst.

J.N. van Hall.