De Gids. Jaargang 75

[p. 362]

Buitenlandsch overzicht.

Tripoli. - China. - Marokko. - Nederland en de vraag van President Taft.
25 October 1911.

Zijn al de mogendheden, die vrede in den mond voeren, en thans Italië niet straffen omdat het den vrede gebroken heeft, huichelaars?

Er zijn pacifisten die doen alsof zij meenen van ja. Welnu, dan zijn het onnoozele pacifisten.

De wereld zou er geen zier beter van worden, als een der grooten op eigen hand de wrekende Gerechtigheid ging spelen. Dat zou het begin zijn van nog veel grooter brand.

Juist zij die het vurigst de versterking der wereldorganisatie wenschen, zien heel goed in, dat die niet vóór den tijd beladen mag worden met eene taak boven hare krachten; - ook is het eene wereldorganisatie waarvan zij verbetering wachten, en vooral niet van het eigenmachtig optreden van dezen of genen sterken Staat.

Wat in Tripoli voorvalt, is een klaar bewijs hoe noodlottig nationale ontwapening op het oogenblik nog zijn zou voor de belangen van den wereldvrede.

Die in deze wereld, waarin de rol van het geweld nog lang niet is uitgespeeld, zich niet voldoende tegen geweld gewapend houdt, verzaakt een plicht niet alleen tegenover zichzelf maar tegenover alle anderen.

Wilde Turkije, gelegen als het is, Tripoli, waarmede het geene gemeenschap heeft dan over zee, behouden, dan moest het zeemogendheid blijven; dan moest het zijne communicatie ten allen tijde kunnen verdedigen. Het was dit verplicht aan zichzelf, aan Italië - en aan Tripoli.

Het was nog veel meer aan Tripoli verplicht. Niet wij die kanonnen en pantsers ooit voor uitsluitende rechtstitels zullen

[p. 363]

verklaren. Maar weerloosheid is het zeker nog minder. Kanonnen en pantsers ter verdediging van een bezit behooren de uitdrukking te zijn van de waarde die men aan dat bezit hecht, van de mate waarin het u aan het hart is gegroeid; - maar zij behooren ook onmiddellijk de herinnering te kunnen oproepen aan de verdiensten die gij uzelven reeds ten aanzien der bezitting verwierft. Zijn die afwezig, dan is uw rechtstitel voor de geschiedenis nul en komt zij vroeg of laat te schand, - met of zonder kanonnen.

Stelt men zich soms de komende wereldorganisatie zóó voor, dat deze al het op zeker oogenblik bestaande zal consolideeren en garandeeren, onverschillig of het slecht is of goed? Dan ware zij gelijkbeduidend met wereldversteening, en de grootste ramp die onze beschaving zou kunnen treffen.

Rechten groeien met de behartiging van plichten, en worden eerst dan eerbiedwaardig, wanneer tusschen beide een volstrekt evenwicht is bereikt.

Dat het de Turksche overweldigers ergens en ooit gelukt is dit evenwicht geheel te bereiken kan moeilijk worden volgehouden. Ziehier een volk dat na eeuwen nog niet is samengegroeid met één bepaald land op zulk eene wijze, dat land en volk slechts één begrip meer uitmaken. De nazaten van Willem den Veroveraar en de zijnen zijn geen Normandiërs gebleven maar Engelschen geworden. Niemand die veroveraars nog kan onderscheiden van veroverden. De Turken, waar zij zijn, zijn altijd nog herkenbaar als de nakomelingen eener veroverende horde met uitsluitend militairen rechtstitel.

Dezen titel - hun eenigen - invalideeren zij van het oogenblik af, dat zij hem niet langer met militaire middelen overeind kunnen houden.

De Turksche titel in Tripoli dateert van 1835 en berust op enkel overrompeling en geweld. Hij is sedert door geen enkelen titel van anderen aard versterkt.

De Italiaansche titel zal dateeren van 1911 en berusten op overrompeling en geweld. Zal ook hij na tachtig jaar door geen enkelen titel van anderen aard versterkt zijn, en weet bovendien dan nog de houder het geweld niet eens op zijne zijde te houden, dan zal hij evenzeer geinvalideerd zijn als thans de Turksche.

[p. 364]

Overigens is de Italiaansch-Turksche schijnoorlog een bemoedigend bewijs hoe moeilijk het geworden is, in Europa oorlog te voeren.

De Turken kunnen de Italianen niet uit Tripoli houden; dit staat vast. Maar de Italianen kunnen de Turken er moeilijk toe noodzaken Tripoli ook in rechten af te staan, zonder hun Europeesch gebied aan te tasten, en dit verbiedt hun het belang van gansch Europa. De Turken, tot het uiterste gedreven, mochten eens compensatiën zoeken ten koste van Griekenland en Montenegro, en de Balkanbrand ware licht niet meer te blusschen.

Doch hoe nu de zaak tot een besluit te brengen? Wanneer Turkije blijft weigeren eene vergoeding in geld aan te nemen, en Europa blijft weigeren een Italiaanschen aanval op Turkije te gedoogen, is niet te zien hoe de oorlogstoestand een einde zal kunnen nemen, en zijn voortbestaan is altijd eene anomalie in den tegenwoordigen toestand der Europeesche maatschappij en zal door allerlei belanghebbenden als zoodanig worden gevoeld. Na eenigen tijd zal dan ook het voortduren van dezen toestand in de oogen van Europa wel het grootste kwaad zijn geworden, en zal dus nieuw geweld worden toegelaten in zoodanige beperking als wel voldoen kan om de Turken het vuur nader aan de schenen te brengen, maar niet het noodzakelijk gevolg behoeft te hebben dat het evenwicht op den Balkan wordt verstoord. Een aanval op de Klein-Aziatische kust van Turkije, gepaard met eene bezetting van eenige daarvoor gelegen eilanden (Samos, Mytilene) schijnt daartoe het aangewezen middel. Blijkbaar wordt hierover in de Europeesche kabinetten al beraadslaagd, zonder dat het vooruitzicht van een Europeesch fiat reeds zoo vast is geworden dat Italië aanstonds zijn gang durft gaan.

Zoo zal dit vermoedelijk een zeer curieuse oorlog worden, door Europeesch opzicht ten nauwste gecontroleerd. Mij dunkt dat er, tenzij dan tusschen twee groote mogendheden of combinaties van groote mogendheden zelve, in Europa geen andere meer zijn te wachten. Er is alleen nog mogelijk òf een zeer beperkte geweldpleging tot een zeer precies omschreven doel, òf een wereldbrand. Oorlogen in den ouden stijl, waarin ééne bepaalde natie aan ééne bepaalde

[p. 365]

andere al het kwaad tracht toe te brengen dat zij bedenken kan, zijn reeds nu onmogelijk. Het Europeesche marktplein staat er te vol voor van lieden die niet gestoord wenschen te worden in hunne zaken.

De berichten uit China zijn ver van helder. Nog steeds is de hoofdbeslissing niet gevallen, maar de vooruitzichten voor de opstandelingen schijnen niet gunstig, nu de Noordelijke troepen zich niet bij hen hebben aangesloten.

Doch ook al wordt de opstand bedwongen, het begin van een nieuwe periode in China beteekent hij voorzeker. De trouw der Noordelijke legers schijnt toch alleen het gevolg te zijn der terugroeping van Joeantsikai, en deze zal dus voor het vervolg in de positie zijn aan de Mantsjoe-regeering zijne voorwaarden op te leggen.

Ook is het nog mogelijk dat de opstandelingen, nu de regeering blijkbaar draalt hun den genadeslag toe te brengen, den tijd vinden zich met andere Zuidelijke steden in verbinding te stellen en vandaar versterkingen ontvangen. Dat zij evenwel van hun aanvankelijk overwicht geen gebruik hebben gemaakt om den spoorweg Peking-Hankou te vernielen, geeft geen hoog denkbeeld van de kracht hunner militaire leiding. Ook moet men tegen het getal inwoners der opgestane stad - 800.000 - niet te hoog opzien. Hoeveel geschoolde militairen zijn er onder? En het gepeupel beteekent buiten de stad niets, en in de stad alleen wat, zoolang zij niet onder geweervuur zijn genomen.

De elkander onophoudelijk tegensprekende berichten, ook uit Europeesche bron, geven wel een denkbeeld van de ontzettende moeite die het in heeft, de verhoudingen in dit reusachtige en voor westersche zintuigen altijd nog zoo vreemde land met eenige zekerheid te overzien.

Vóór 3 of 4 November, heet het, zal de Marokko-overeenkomst geteekend zijn. Het wordt tijd om aan het Fransche budget te beginnen, en de regeering wenscht gedane zaak te maken éér de kamer bijeenkomt, wier vergadering reeds ongewoon lang werd uitgesteld.

De pangermanisten zullen wel niet heel tevreden zijn met den einduitslag, die Duitschland vermoedelijk wel zal

[p. 366]

toestaan tot aan den Congo te reiken, maar slechts op enkele punten, en ook een gebiedsafstand aan Frankrijk schijnt te zullen inhouden, in de buurt van den eendensnavel.

Daarentegen schijnt de Duitsche regeering vrij goeden moed te hebben op de kracht der waarborgen voor Duitsche economische belangen in Marokko zelf, welke het haar gelukt is te verkrijgen, zij het niet in den eerst begeerden vorm van uitzonderingsmaatregelen ten behoeve van Duitschland alléén.

De vraag, in het Aprilnummer van den loopenden jaargang van dit tijdschrift gesteld, of President Taft zich in het laatst van 1910 omtrent het internationale politie-vraagstuk ook tot Nederland gewend had, kan thans in bevestigenden zin worden beantwoord. Niet, zooals men misschien had mogen verwachtén, uit een oranjeboek onzer regeering (zij blijkt het onderwerp in quaestie nog niet tot dezulke te rekenen, waarvan zij vóór de jaarlijksche behandeling der begrooting van buitenlandsche zaken mededeeling te doen heeft aan parlement en natie), - maar uit eene verklaring van den secretaris van President Taft, den heer Ch.D. Hilles, aan een lid der Fransche Kamer van Afgevaardigden, opgenomen in de Correspondance bi-mensuelle du bureau international permanent de la paix à Berne, nummer van 25 Juni 1911, bl. 112, en daaruit overgedrukt in de Revue générale de Droit international public, 1911, bl. 455. President Taft blijkt zijn vraag te hebben voorgelegd aan de volgende Staten Duitschland, Oostenrijk-Hongarije, België, Frankrijk, Groot Britannië, Italië, Japan, Nederland, Rusland en Turkije. In het algemeen dus niet aan de kleine Staten, maar wèl aan ons.

Omtrent de ontvangen antwoorden deelt de secretaris van President Taft het volgende mede: ‘Les réponses ont témoigné d'un certain intérêt, mais en même temps, pour des raisons diverses, ont montré l'hésitation de ces Etats à participer à l'initiative américaine. Tandis que quelques-uns se sont déclarés disposés à prendre en considération des propositions définies que les Etats Unis pourraient leur soumettre comme résultat des recherches de la commission américaine (het antwoord van Sir Edward Grey, naar men reeds wist), d'autres ont estimé qu'il n'y avait actuellement pas lieu

[p. 367]

d'entreprendre une action internationale telle que la résolution du Congrès l'avait prévue et ont été d'avis qu'il serait inopportun de se livrer pour le moment à l'étude de la question.’

Dit antwoord was te verwachten op een voorslag die ‘limiting the armaments by international agreement’ vooropzette en van de internationale politie slechts melding maakte als iets bijkomstigs, en dus gevolg en oorzaak verwarde.

Dezerzijds is de meening verdedigd dat er voor Nederland aanleiding bestond, zich wèl tot de studie van het onderwerp geneigd te verklaren en daarmede de in de maak zijnde Nederlandsche commissie van voorbereiding voor de derde vredesconferentie te belasten.

Dubbel was dit, naar mijn inzien, Nederlands plicht geweest nu het niet enkel voor zich zelven op te treden had, maar, met België, in de rij kwam als éénige uitverkorene eener gansche reeks kleine staten, die er alle een levensbelang bij hebben dat ten aanzien van het alles beheerschende, centrale vraagstuk der internationale politiezorg, van den eersten aanvang af, niets hoegenaamd geschiede buiten hen om. Juist nu de zaak nog in haar geheel is, is het tijd te zorgen dat men er niet buiten gerake. Heeft men zich, voor het minst, met België ten aanzien van het gegeven antwoord verstaan?

Als het vraagstuk eenmaal in daadwerkelijke behandeling komt, is het, voor de kleine staten, voor het innemen eener zelfstandige, wel overwogen positie, waarvan alle gevolgen berekend zijn, licht te laat. Men bedenke dit wel, en gebruike den tijd nu hij nog gegeven is. Men dient ten eerste zelf te weten wat men wil, ten tweede wat de andere kleine staten willen, en ten derde òf en hoe men met eenige kans van slagen eene gemeenschappelijk aan te nemen houding ten opzichte van dit centrale vraagstuk der toekomst kan beramen en verzekeren.

Studie van dit alles moet voorafgaan. Men gunt er zich wèl den tijd mee. Waar blijft de reeds een jaar geleden door den minister van buitenlandsche zaken als aanstaande aangekondigde Nederlandsche commissie voor de derde vredesconferentie?

C.