De Gids. Jaargang 75

[p. 583]

Buitenlandsch overzicht

Rusland-China. - Jemen. - Canada. - De Keizer en Rome.
22 Februari.

De gevolgen van het Russisch-Japansche verdrag worden openbaar.

Eerst nam Japan Korea; thans gaat Rusland op zijn buit af.

Een ultimatum wil het zijn dreig-stuk niet genoemd hebben, daar het geen fatalen termein stelt. De vorm eener oorlogsverklaring zal zeker worden vermeden; Rusland heeft andere middelen bij de hand. Onder schijn van handhaving der bij het verdrag van 1881 toegestane rechten zal het, wanneer China niet toegeeft, het Ili-gebied bezetten, en er is geen mogelijkheid dat China op het oogenblik dit gewapenderhand verhinderen kan.

Doel der Russen bij deze beweging schijnt vooral te zijn, te voorkomen dat China het commercieel overwicht in Mongolië terugwint. De herleving van China, in het bijzonder de uitbreiding van het Chineesche spoorwegnet, bedreigt de door de Russen in Mongolië verworven positie. Het is niet onmogelijk, ja zelfs zeer waarschijnlijk, dat, wat de rechtsvraag betreft, Rusland op vrij wat punten gelijk heeft. Men heeft hier evenwel met recht te doen van een alleronzuiverst gehalte; met een tractaat dat door een overmachtige, in zijn uitsluitend belang, in 1881 aan een toen nog half onmondige is opgelegd.

Geeft dan ook China voor het oogenblik veel toe, het zal nimmer zijn om op de zaak niet meer terug te komen.

[p. 584]

Het blijvend eerbiedigen der regeling van 1881 moet op het verlies van Mongolië aan Rusland, eindelijk ook in staatkundigen zin, uitloopen, en het is ondenkbaar dat het China van thans, ondenkbaarder nog dat het China van aanstonds, Mongolië zonder oorlog opofferen zal. Zijn jongste gedrag tegenover Thibet, zijn gansche houding in economische en nationale vraagstukken in de laatste jaren, doen het wel anders voorspellen.

Het is zeer bedenkelijk en zeer verwerpelijk wat daar ginds gaat geschieden. Slaagt Rusland er in, China voor het oogenblik te vernederen (en hoe zou het er niet in slagen, nu eene mobilisatie een enorme verbreiding zou geven aan de pest, en zoolang tevens de gisting aanhoudt, waarin de nog onopgeloste constitutioneele quaestie het volk gebracht heeft), het zaait onheil voor het vervolg.

De Temps gaf te verstaan, dat de toestemming tot het optreden tegen China te Potsdam zou zijn gehaald. Het lijkt niet heel waarschijnlijk dat over deze zaak te Potsdam zou zijn gesproken, maar het is niet meer dan natuurlijk, dat elke verbetering in de verhouding tot zijn westelijken nabuur Rusland vrijer laat in het gebruik van zijn troepen in Azië, en dat die verbetering met name ook hierom door Rusland op dit oogenblik is begeerd en bewerkt. Dit beteekent echter nog geen moreele medeplichtigheid der Duitsche regeering. Voor zoover van moreele medeplichtigheid sprake is, komt die voor rekening van Japan, dat zonder eenigen twijfel wèl met Rusland over Mongolië gesproken heeft bij het verdrag van verleden jaar.

De onvermijdelijke gevolgen der te straffe centralisatie die de Jong-Turken hebben ingevoerd, doen zich voor in een gevaarlijken opstand in Jemen.

De regeering besloot tot een militaire krachtsinspanning op zulk eene schaal, dat demping van den opstand mag worden verwacht.

Dan begint echter het moeilijkste: de werkelijke bevrediging van de Arabische onderdanen van den Grooten Heer. Een probleem dat de Jong-Turken, in hun verblinding, tot dusver nauwelijks als probleem wilden erkennen.

De Arabieren zijn een krachtig, een edel ras. En zij tellen

[p. 585]

vijftien millioen. De natuurlijke geschapenheid van het reusachtig schiereiland, dat zij bewonen, legt echter aan het ontstaan van een nationalen Arabischen staat onoverkomelijke moeilijkheden in den weg: het midden is woestijn en de bevolkingscentra aan den rand liggen tamelijk geïsoleerd en zijn, een voor een, tegen het modern bewapende Turksche leger lang niet opgewassen. Zonder ruime autonomie der onderdeelen is echter op den duur in Arabië geen vrede mogelijk. Mochten de opstanden daar chronisch blijven (hetgeen stellig gebeuren moet als Konstantinopel niet van politiek verandert), dan zal de regeering in Albanië en Macedonië er licht den zeer gevaarlijken terugslag van ondervinden. Een zoo aanzienlijk gedeelte der Turksche krijgsmacht als thans naar Jemen is geëxpedieerd kan niet blijvend in Arabië worden vastgehouden zonder dat de rust in het Balkan-schiereiland zelve gevaar loopt.

De verandering in de Amerikaansche tariefpolitiek, die een zoo dringende eisch des tijds is geworden, vangt aan met een reciprociteitsverdrag tusschen de Vereenigde Staten en Canada.

Het tractaat dat Taft gesloten heeft en met een onverwacht groote meerderheid zag aannemen, was reeds door Mac Kinley aanbevolen, zij het als een toekomstige maatregel, passende bij omstandigheden die hijzelf nog niet aanwezig achtte, maar komen zag.

De Amerikaansche industrie is thans zoo welgevestigd, dat verzekering van haar afzetgebied buitenslands door reciprociteits-verdragen de voorkeur verdient boven voortgezette bescherming ter wille van de - immers nu een feit geworden - verovering der binnenlandsche markt. De nadeelen der protectie beginnen ver te overwegen.

Ook in de geschiedenis der Amerikaansch-Canadeesche betrekkingen kan het verdrag een dagteekening worden. Zoo ergens, dan scheen een vriendnabuurlijke verhouding tusschen de Staten en Canada mogelijk; - maar er was in het Amerikaansche jingoïsme een neiging op te merken om de Canadeezen te straffen voor het feit dat zij Canadeezen willen blijven. Die tergende houding is thans verlaten en zeker wel voor goed. Zij behoorde tot de vlegeljaren, maar Amerika is thans immers volwassen?

[p. 586]

Keizer Wilhelm zal eene ernstige fout begaan, als hij zich laat overreden dit jaar uit Rome weg te blijven, waar het jubileerende Italiaansche volk zijn bondgenoot verwacht. Fallières, heet het, komt er wèl.

Consideratie voor het Duitsche Centrum is bezig de Duitsche politiek ten opzichte van Italië grondig te bederven. Italië wil, uit verstandelijke overweging meer dan uit gemoedelijke neiging, gaarne in het Drievoudig Verbond blijven, mits de regeering het volk aantoonen kan, dat dit bondgenootschap Italië in de oogen der wereld materieel en moreel versterkt. Het heeft dit vroeger gedaan; het zal ophouden dit te doen, wanneer beide bondgenooten (ook de protestantsche) zich buigen voor eene beslissing van den Paus, wien het beliefd heeft het jubeljaar der Italiaansche natie voor een treurjaar der Roomsche Kerk te verklaren.

Als het nog eene herdenking van 1870 gold! Maar men herdenkt 1861, en 's Keizers onthouding is dus niet te construeeren als een daad van menschelijk medegevoel voor den Paus, maar zal in Italië worden gevoeld als eene op verzoek van een derde begane beleediging der verbonden natie.

En zal deze opzienbarende houding de positie der Duitsche regeering in haar eigen land versterken? Men is er de Borromeus-encycliek nog niet vergeten, en de modernisteneed beweegt er heftig de gemoederen. Licht krijgt een het Centrum believende regeering bij de Rijksdagsverkiezingen haar trekken thuis.

C.