De Gids. Jaargang 63

[p. 467]

Ook met het oog op Indië.

De oorlog van 1894 tusschen China en Japan, en die van 1898 tusschen Spanje en Noord-Amerika hebben aan de geschiedenis der wereld eene wending gegeven, welker gevolgen in hun geheel nog niet zijn te overzien.

Intusschen staat het thans reeds vast dat de kustlanden van den Stillen Oceaan, met name de westelijke rijken van Zuid-Afrika, de republieken van Midden-Amerika, de Vereenigde Staten, Britsch Amerika, Oostelijk Siberië, Japan, China, de Philippijnen, Indo-China, Siam, Nederlandsch-Indië en Australië op staatkundig en economisch gebied eene geheel nieuwe beteekenis hebben erlangd.

De regeering welke deze gewijzigde toestanden, dadelijk toen zij geboren werden, het best heeft bevroed, is de Russische. Haar aandeel in de tot dusver door het Westen in dit gedeelte van Azië geplukte vruchten is dan ook grooter en meer belovend - vooral op staatkundig gebied - dan dat van eenige andere mogendheid.

Doch toen het bleek met welk een helder doorzicht, met welk eene breed opgevatte stelselmatigheid, de Russische Aziatische politiek reeds sedert tal van jaren wordt geleid, hoe St. Petersburg op het juiste oogenblik heeft weten te handelen om zijn overwicht in het noorden van Azië voor goed te vestigen, toen zijn ook andere Staten wakker geworden en hebben zich, meer in het bijzonder in China, zoo krachtig mogelijk geweerd.

Het jongste Blauwboek over de zaken in China legt hiervan getuigenis af.

[p. 468]

Uit No. 459 van dat parlementair stuk licht ik de volgende gegevens, vreezende dat zij ten onzent niet genoeg bekend, niet voldoende in de gedachte gegrift zijn. Zij hebben slechts betrekking op het spoorwegwezen en gaan niet verder dan tot het einde van 1898.

Spoorwegconcessies in China werden gegeven aan:

(Nationaliteit der concessionnarissen)	(Aantal concessies)	(lengte der lijnen in Engelsche mijlen)
Britsche	9	2800
Russische	3	1530
Duitsche	2	720
Belgische	1	650
Fransche	3	420
Amerikaansche	1	300

Voor verdere bijzonderheden zij het vergund te verwijzen naar den inhoud van opgemeld stuk.

En veel meer dan het verwerven dezer concessies is op economisch gebied in het algemeen, in China gedaan door Engeland, Rusland, Duitschland, België, Frankrijk en de Vereenigde Staten, alsmede door Japan, Denemarken, Italië, Oostenrijk, Hongarije, Zweden, Noorwegen en Zwitserland.

Maar tot het gering aantal beschaafde Staten, die thans nog - vier jaren nà het verdrag van Shimonoseki - doen alsof zij zich geen rekenschap geven van hetgeen er eigenlijk in het Oosten van Azië is gebeurd en van hetgeen er zich op het oogenblik ontwikkelt, moet Nederland worden gerekend.

Het is alsof het ons ontgaat dat Japan sedert de laatste jaren tot eene hoogte is gekomen, welke in de nieuwere geschiedenis door geene Aziatische mogendheid is bereikt; Japan: het eenige rijk, waarvan het Hoofd een kleurling is, met den eisch en met de macht om te eischen dat het Westen het zal beschouwen met al den ernst, welken zijne vloot, zijn leger, zijn streven naar hooger afdwingen.

Wij schijnen niet te hebben gehoord dat de trein thans reeds uit Moskou in één week te Irkoetsk aankomt, en spoedig binnen tien dagen uit Europa zal stilstaan te Vladivostok en te Taliënwan.

Wij houden ons alsof ons niet aangaan de lotgevallen van Korea, dat strijdperk van verschillende natiën, alwaar de

[p. 469]

bodem, ofschoon bevrijd, nog verduisterd wordt door de schaduwen van China, doch waar Russische assimilatiegeest den bewoner tracht op te heffen, en waar ook reeds de bergtoppen verguld worden door de stralen der Rijzende Zon.

Siam staat hooger dan Korea. Onder de Aziatische Rijken bekleedt het in een commercieel opzicht de derde plaats. Onze belangen zijn er niet gering; doch is de aandacht, welke wij aan dat land schenken in evenredigheid daarmede en met de betrekkingen welke wij er kunnen aanknoopen?

En welke belangstelling toonen wij voor Chili, Peru, Ecuador, Columbia, Centraal Amerika, voor de westkust van Noord-Amerika: die overzijde van den Stillen Oceaan?

Een kanaal zal in Midden-Amerika, ondanks alle zwarigheden, worden gegraven. Bereidt Nederland zijn West, zijn Oost, zich zelven ernstig voor op die hoogst gewichtige gebeurtenis?

Te oordeelen naar de tot dusver door onsin China betoonde geestkracht, schijnt twijfel dienaangaande geoorloofd. Want China is in den tegenwoordigen tijd het allerbelangrijkste gedeelte van het kustgebied van dien Stillen Oceaan.

Wat is van Nederlandsche zijde verricht in China sedert 1894?

Strikt genomen weinig; in vergelijking met andere natiën, en daaronder noem ik België, Denemarken, Zweden en Noorwegen: niets.

Er is geen stoomvaartlijn onder onze driekleur van Java op Oost-Azië in stand gebleven; goederen uit Nederland worden vervoerd naar het verre Oosten onder vreemde vlaggen; de petroleum, éénmaal buiten onzen archipel gekomen, laat haar gouden bezinksel achter in buitenlandsche schatkameren; onze algemeene handel op China en Japan breidt zich weinig uit; geen vaderlandsche bankinstelling vindt het dan ook der moeite waard één of meer harer loten naar den Oost-Aziatischen bodem over te planten; de tabaksbouw op Sumatra hangt nog steeds af van het welgevallen van schrandere in China gevestigde vreemdelingen; onze suiker brengt in China welvaart aan anderen; de geestkracht onzer weinig talrijke baanbrekers in deze landen wordt gebreideld door het gevoel van gemis aan steun zoowel uit het vaderland als uit de koloniën; de Nederlandsche speculatiegeest, anders vrij ge-

[p. 470]

voelig voor elk lichtend puntje, schijnt blind voor den straal die uit China komt; en waar andere natiën aan het Hemelsche Rijk onderdanen hebben afgestaan voor den dienst der telegrafie, post, douane-administratie, spoorwegwezen, leger, vloot, onderwijs, zeewezen, werken van waterstaat en van technischen aard in het algemeen, daar heeft Nederland gewacht, geaarzeld, geschroomd, zich onthouden en is gekomen tot..... tot wat? Men vulle zelf het antwoord in!

Is die onthouding gewenscht, raadzaam, noodig? Wordt zij door den aard der dingen geboden?

Deze vraag kan niet anders dan ontkennend worden beantwoord. Een blik toch op de kaart toont dat de zuidwestelijke hoek van het bekken des Stillen Oceaans gevormd wordt door onze bezittingen.

Van uit een staatkundig en van uit een handelsoogpunt zijn langs die wereldzee geen kusten te vinden waaraan grooter gewicht te hechten is.

Andere volken, niet in het gelukkig bezit van een zoo uitmuntenden schakel in den keten, welke den Stillen Oceaan omgeeft, hebben zich in de laatste jaren gehaast met aan dien omtrek een zoo gunstig mogelijk steunpunt te verwerven, des noods met geweld; terwijl wij enkel toeschouwers zijn gebleven van de gebeurtenissen op staatkundig terrein, welke gedurende den allerjongsten tijd in Oost-Azië zijn voorgevallen. Wij hebben niet getracht eene andere dan lijdelijke rol te spelen.

De vraag rijst echter of wij ons bij voortduring mogen laten wegcijferen; of wij, in het bezit van den tropischen schat, het hoofd in den schoot mogen leggen; of wij ons in het bekken van den Stillen Oceaan als eene minimum kleinheid mogen voordoen; of wij ons wel bewust zijn dat wij het beginsel van bevordering van ons zedelijk overwicht, - terecht zóó hoog gehouden in Indie zelf - verzaken zoodra wij de Straat van Malakka oversteken.

Zij die ons benijden om onze koloniën, zullen - men kan er op aan - ons voor nòg kleiner houden, ons tegenover anderen nòg onbeduidender maken dan wij het onszelven doen.

[p. 471]

Er is reden voor het opwerpen der stelling: dat Nederland staat of valt met het behoud of verlies van Indië. Rijk zijn wij niet meer, althans anderen zijn naar verhouding veel rijker geworden dan wij. Waar moeten wij een afzet vinden voor de voortbrengselen onzer nijverheid als Indië ons ontvalt? waar moeten onze zonen heen? welke zal de stelling van Nederland in het algemeen zijn als het de kaart verliest op welke als het ware zijn geheele fortuin is geplaatst? Zonder Indië kunnen wij dus niet zijn, maar bezwaarlijk kan het voortdurend bezit der kolonie ons gewaarborgd wezen, tenzij wij haar kunnen verdedigen; het opbrengen der voor die verdediging noodige middelen zal ons misschien niet al te zwaar vallen, doch eischt noodzakelijk toeneming onzer welvaart. En laatstbedoelde voorwaarde is thans afhankelijk geworden van het aandeel hetwelk Nederland zal nemen in het verkeer op het pas ontgonnen handelsterrein van den Stillen Oceaan; in engeren zin: van China, Siam en Korea.

Het ontsluiten der kustlanden van genoemden Oceaan beteekent het voorzien in de behoeften van, en het ruilen van voortbrengselen met de halve bevolking der aarde.

In dertig jaren heeft Japan zijne tegenwoordige plaats veroverd; terwijl de Japanner van huis uit geen handelsman is, verdubbelde toch zijn omzet van 1891 tot 1897. Wat zal China omzetten met zijne voor handel zoo geschikte bevolking van honderde millioenen, wanneer onder druk of leiding van Westersche Mogendheden den inboorling rechtszekerheid zal gewaarborgd worden?

Bevoegde personen voorspellen dat de waarde van den omzet van China binnen dertig jaren twee milliard dollars zal bedragen.

Er is ruimte voor speling: bij dergelijke cijfers komt het op een millioen of wat niet aan. Intusschen mag veilig worden aangenomen dat de handel van het tegenwoordig China dien van alle andere Aziatische volken en dien van vele Westersche natiën binnen een betrekkelijk korten tijd zal overvleugelen.

Daarom is China op het oogenblik, meer dan elk ander land, de twistappel der Westersche Mogendheden.

[p. 472]

Al konden wij ook ons mengen in dien staatkundigen strijd, wij zouden het niet behoeven te doen, want men heeft niet te vreezen dat die strijd zal leiden tot invoering van beschermende stelsels; dat onze handel dus zoude buitengesloten worden. Wie in het Oosten protectionist is op commerciëel gebied, moet verliezen; de vrijhandel heeft tot dusver te schoone vruchten doen plukken, dan dat diens voortbestaan niet gewaarborgd zoude zijn. De schoonste ‘sfeer van-invloed’ is dan ook in ons bezit, en de taak welke wij dáár te vervullen hebben, is reeds zwaar genoeg dan dat wij ons niet moeten hoeden voor ondernemingen welke ouze krachten te boven zouden gaan.

Maar des te meer is het onze dure plicht er voor te zorgen dat de handelsbetrekkingen van Nederlandsch Indië en van Nederland met China zich uitbreiden; dat wij, vooral tot steun van onze Indische economische belangen, in Oost-Azië met eigen menschen, eigen kantoren oprichten. Onze marinevlag en onze handelsvlag mogen in den Stillen Oceaan niet langer door afwezigheid schitteren; wij zijn gedwongen tot het veroveren van een aandeel in de ontwikkeling van het zich in die zee op ongekende wijze uitbreidend verkeer.

Zoodoende zullen wij het ongestoord bezit van onze nooit volprezen kolonie bevestigen, handelen in overeenstemming met de waarde van die bezitting, met de daarvoor gebrachte offers, bevorderen de zoo hoogst wenschelijke instandhouding van het politiek evenwicht in den Stillen Oceaan en handhaven de traditiën welke ons verbond met Insulinde heiligen.

In China arbeiden, meer in het bijzonder omdat Indië ons kleinood is, ziedaar de leus welke in de tegenwoordige tijdsomstandigheden zich opdringt; want in die werkzaamheid ligt het middel tot behoud, en daarentegen in de tot dusver aan den dag gelegde koelheid: de kiem tot verderf.

Peking, Mei 1899.

K.