De Gids. Jaargang 59

[p. 219]

Bibliographie.

Georges Eekhoud. Mes Communions. Bruxelles, Henry Kistemaeckers. 1895.

Hij is niet keurig in de keus van zijn vrienden, de schrijver van deze novellen, en zijn sympathieën, zijn ‘communions’ zijn niet met ‘fils de famille’ - zoo geheeten waarschijnlijk omdat bij de anderen de familie niet meerekent - niet met de ‘nette menschen’, de braven en rechtvaardigen naar de wereld. Chardonnerette, Appol en Brouscard, uit de naar hen genoemde novellen, Daniel Thévenot uit Une mauvaise rencontre behooren tot de laagst gezonkene en meest gedepraveerde schepselen, tot die welke de buitenwijken en verloren uithoeken van de groote steden onveilig plegen te maken. Tot de braveren behooren Rik uit Le coq rouge, een straatarme wees, de schrik van zijn dorp, en Burch Mitsu, een jonge Oostender visscher, die als aanvoerder van een oproer den dood vindt. Maar van wat voor gehalte zijn kennissen ook wezen mogen, deze Samaritain des lettres, zooals zijn vriend, een Antwerpsch koopman, hem pleegt te noemen, voelt diep voor al de maatschappelijk misdeelden, voor al de ellendigen, voor al de ‘las-d'aller’ van de stad en van het land zonder onderscheid, en wanneer hij zich met hen inlaat, dan is het niet om met een zeker medelijden hen uit de hoogte te beklagen en hunne handelingen te vergoelijken, maar om met hen mee te leven en zoo de verklaring, haast de verheerlijking, te vinden van al de daden van deze paria's der samenleving.

Hoe groote artistieke eigenschappen de Belgische novellist in dezen bundel moge ontwikkelen, de onpartijdigheid, de kalmte van den kunstenaar, die boven zijn onderwerp staat, moet men hier niet zoeken. Georges Eekhoud staat midden in zijn onderwerp; hij trilt van verontwaardiging over de maatschappelijke onrechtvaardigheid waarvan hij in de onderste lagen der samenleving - daar, waar de eigenlijke samenleving ophoudt - overal de slachtoffers meent te vinden, en zijn pen trilt mede in zijn hand.

Al beletten deze opwinding, deze in ons oog vaak onverdedigbare sympathieën zijne vertellingen niet van een eigenaardige, zeer oorspronkelijke schoonheid te zijn, het hoogst staat Eekhoud waar hij, in de grootste zijner novellen, Burch Mitsu, een geval van sociaal onrecht behandelt, waarvoor wij allen medegevoelen kunnen. In deze novelle, die, als tegenhanger van Loti's beroemd boek, Pêcheurs d'Ostende tot titel zou kunnen hebben, wordt de strijd van de Oostender visschers tegen de rijke reeders en groote vischhandelaars, die hen exploiteeren, en tegen de Engelsche visschers, die hun het karig brood voor den mond komen weghalen, in al zijn hevigheid maar toch met groote soberheid geteekend. De schrijver laat zich het goedkoop effekt ontgaan van de tegenstelling tusschen de rijke badgasten in hun vadsige weelde en de arme, zich voor hen afslovende visschers, die nauwelijks

[p. 220]

te eten hebben. Die elegante wereld van de druk bezochte badplaats zien wij alleen op den achtergrond met enkele flauwe lijnen geschetst. Daarentegen valt al het licht op Burch Mitsu, een jong, frisch en krachtig visscherstype, eerlijk en flink, een dulder zoolang het mogelijk is, maar die wanneer de nood te hoog stijgt, niet schroomt de leiding van de beweging op zich te nemen, en ten slotte door een kogel van de tot rustbewaring gerequireerde burgerwacht den dood vindt.

Een aangrijpend drama, dat in deze bladzijden wordt afgespeeld, aangrijpend ook daardoor omdat het door Eekhoud in zijn kleurige, ongemeene, en toch niet gezochte, taal met groote plastische kracht wordt voorgesteld, maar tevens met dat diep en warm gevoel voor de armen en zwakken, voor die ‘las-d'aller’ - welk een wereld in dat woord! - dat aan den geheelen bundel, ook waar des schrijvers eenzijdige, geëxalteerde voorstelling tot tegenspraak lokt, een groote aantrekkelijkheid geeft.

Lilith von Marcellus Emants. Aus dem Holländischen übertragen von Anna Crous. Berlin. 1895.

Marcellus Emants. Tot. Zwei Novellen. Autorisirte Uebersetzung von Anna Crous. Mit einem Vorwort von Dr. Paul Raché. Berlin 1894.

Beter dan door ‘inleidingen’ in onze literatuur, geschreven door personen die zelf maar half op de hoogte zijn en dientengevolge namen en personen verwarren, zal onze nieuwere letterkunde in het buitenland bekend worden door met zorg gekozen en met talent bewerkte vertalingen, gelijk die waaraan juffrouw Crous hare krachten besteedde.

Geen geringe taak is het, die de begaafde vertaalster van Vosmaer's Nanno hier op zich nam. Met een grondige kennis van de talen, waarin en waaruit men vertaalt, gesteund door een goed woordenboek, kan men voor zulken arbeid niet volstaan; men moet de te vertalen werken in zich hebben opgenomen en bovendien dichterlijk gevoel en dichterlijken ‘Formsinn’ genoeg bezitten om te kunnen doen wat in menig opzicht van opnieuw-scheppen niet veraf staat.

Het komt ons voor, dat Mej. Anna Crous met een en ander voldoende is toegerust. Waarom zij op de eerste bladzijde van Tot ‘verlammende overtuiging’ door ‘feste Ueberzeugung’, en in den tweeden zang van Lilith ‘violierenbed’ door ‘Hyacinthenbeet’ vertaalt, moge zij met den, heer Emants uitmaken. Onze algemeene indruk is, dat haar arbeid goed geslaagd is, en wel het best in Lilith, waarvan vorm en inhoud zich voor een vertaling in het Duitsch bijzonder goed leenen. De Novellen zouden wellicht in een Fransche vertaling beter tot haar recht komen.