De Gids. Jaargang 54

[p. 175]

Bibliographie.

François Coppée. Touteune jeunesse, Paris. Lemerre. 1890.

Om de fabel behoeft men dezen roman van den geliefden dichter niet ter hand te nemen; de eigenlijke ‘geschiedenis’ verheft zich, als geheel, niet boven het gewone, en bevat bovendien eenige zinnelijk-realistische bijzonderheden, welke het boek ongeschikt maken om in handen te worden gegeven van jonge meisjes, anders de trouwste clientèle van François Coppée. Wel weet de schrijver gelegenheid te vinden in zijn roman menig tafereeltje te teekenen uit den kleinen burgerstand, uit het kommervol leven van den kleinen ambtenaar, van de onbemiddelde weduwe, ‘intérieurs’ vol van die melancholieke poëzie, den dichter van Les Humbles eigen, maar deze alleen zouden Tout une jeunesse niet boven tal van andere Fransche romans onderscheiden.

Wat de eigenaardigheid uitmaakt van deze half-autobiographische bladzijden - ‘Amédée Violette (zegt Coppée van zijn held) voelt het leven, zooals ik het voelde toen ik kind en jonkman was’ - is, dat er telkens een toon in wordt aangeslagen, welke voor Coppées intieme vrienden geen onbekende toon is, maar dien men in andere van zijne werken slechts nu en dan vernam: de ironie. Het zijn de kostelijkste gedeelten van den roman, waarin Coppée met onmeedoogenden spot en groote virtuositeit de ijdelheid van zijn landgenooten, hun chauvinisme en hun pocherijen, het schijnleven van wat men ‘de uitgaande wereld’ noemt, de politieke tinnegieterij, zooals zij in de laatste jaren van het keizerrijk in het Café de Séville (lees: de Madrid) werd uitgeoefend, de letterkundige kuiperijen, de druktemakerij van den komiek Joquelet (lees: Coquelin), en nog heel watmeer aan den kaak stelt.

‘C'est le caractère du Français, né malin, mais léger et bavard, de conspirer dans des endroits publics,’ zegt Coppée, en dan vertelt hij, hoe daar in het Café de Séville de kunst om barrikaden maken geleerd werd door middel van... dominosteenen. ‘Als er een met een stentorstem vijf om vijf!’ riep, dan was het of hij een uitval kommandeerde, en ‘ik pas klonk vaak als de wanhoopskreet van een strijder die zijn laatste kruit verschoten heeft.’ Vermakelijk is ook de humor, waarmee Coppée zijn landgenooten inwijdt in de kunst om in het bezit te raken van familieportretten, een galerij van voorouders. ‘Men moet daarbij niet overdrijven’ - leert hij - ‘niet al te hoog opklimmen; geen ridders in ijzeren harnas. Stel u tevreden met een chef de dynastie’ uit den tijd van Henri IV, wiens grijze baard op een geplooiden halskraag valt. Zoo'n voorvader kan men, met wat afdingen, voor 'n frank of vijftien krijgen. Wat ook niet kwaad staat in een rij familieportretten, is een handvol pastels. Wat dunkt u

[p. 176]

‘d'un abbé aux yeux à fleur de tête, d'une vieille dame indécemment décolletée, d'un capitaine de dragon coiffé du casque à peau de tigre (c'est dix francs de plus s'il a la croix de Saint-Louis)?’

In dien trant komen er, vooral in het eerste gedeelte van den roman, heel wat geestige bladzijden voor, en menigeen, ook in ons land, zal zeker gaarne met deze nieuwe zijde van Coppée's talent kennis maken.

H.L. Berckenhoff. Anton Mauve. Etsen van Ph. Zilcken. 1e en 2e afl. Amsterdam, J.M. Schalekamp.

Er komt leven in ‘het land van Rembrandt’. Tentoonstellingen van belangrijke kunstwerken volgen elkander op; er wordt meer dan vroeger over beeldende kunst gesproken, en vooral beter over beeldende kunst geschreven. Er zijn er die beweren, dat al dat praten en dat schrijven niets geeft, en dat men er niet wijzer door wordt. Ten onrechte, dunkt ons. Zooals men muziek moet leeren hooren, moet men ook schilderijen leeren zien, en wie zullen ons daarbij beter ter zijde staan, dan zij die zelf veel gezien hebben en veel over het geziene hebben nagedacht?

Zoo werden reeds vaak onze oogen geopend en onze blikken gescherpt door den smaakvollen kunstcriticus, die ons thans weder in het Werk van Anton Mauve zal inleiden-beter nog: inwijden. De eerste twee afleveringen van de belangrijke, op acht afleveringen berekende, uitgaaf liggen voor ons, met fijngetoetste etsen en voortreffelijke photogravuren, reproductiën van schetsen, krijtstudies, enz. De heer Berckenhoff heeft daarbij een levendige en fijngevoelde schets gevoegd van Mauve's ‘Lehr- und Wanderjahre’; in enkele trekken geeft hij duidelijk aan wat Mauve's kunst van die van anderen onderscheidt. Hij verhaalt, hoe Mauve en Willem Maris vrienden werden, en hoe zij elkander gelijken in de eerlijkheid, de zuiverheid waarmede zij de natuur wedergeven. ‘Maar’ - vervolgt hij - ‘aan den anderen kant zijn Mauve en Willem Maris tegenvoeters. Op hunne wandelingen - in de omstreken van den Haag - gebeurde het, dat ze beiden op hetzelfde oogenblik in vervoering stilstonden om een mooi mcment in de natuur waar te nemen. Maar dan keken ze ieder hun eigen kant uit: de een zag zijn moment tegen de zon in, de ander van de zon af. Dit kenschetst het verschil van beider werk en de rol die het licht er in speelt, dat bij Mauve gelijkmatig uitgegoten over het schilderij, tot die rustige eenheid van toon leidt, welke lang aangehouden, in oneindigheid vervloeit. Bij Maris is het licht bruyanter en schalt uit zijn schilderijen als fanfares.’

Aan zulke trekjes herkent men den man die weet te zien en te laten zien.