Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

Dat ierste Capittel.

1

⁺ENDE tis gheschiet, nae dat Alexander Philippus sone van Macedonien die dierste in griecken lant regneerde wtghegaen sijnde wt den lande van Cethim gheslaghen heeft Darium der Persen ende der Meden coninc

+ A

2

dat hy veel oorloghen opghestelt heeft, ende hy heeft veel stercten ghewonnen, ende hy heeft die coninghen des lants ghedoodt,

3

ende hy is voorts door ghetrocken tot die eynden der eerden ende heeft die roouen van die menichte der Heydenen ghenomen, ende dlant heeft stil gheweest voor sijn aensicht.

4

Ende hy heeft vergadert een macht, ende een wtermaten sterck heyr, ende sijn herte is verhauen, ende verhoouerdicht,

5

ende hy heeft ghewonnen die lantscappen der Heydenen, ende die princen ende sij sijn gheworden hem onder tribuyt.

6

Ende hier nae is hy te bedde neder gheuallen, ende hy heeft bekent dat hi steruen soude.

7

Ende hy heeft sijn edele dienaren gheroepen, die met hem opgheuoet waren van die ioncheyt op, ende hy heeft dien sijn rijck ghedeylt, doen hi noch leefde.

8

Ende Alexander heeft gheleeft twaelf iaren, ende hy is ghestoruen.

9

Ende sijn edele knechten hebben het rijck vercreghen een ieghelijck in sijn plaetse,

10

⁺ende si hebben allegader hen seluen croonementen opt hooft ghestelt nae zijn doot, ende hen kinderen nae hen tot veel iaren, ende die quaetheden werden vermenichfuldicht op deerde.

+ B

11

Ende wt henlieden is ghesproten die sondighe wortele Antiochus die heerlijcke. Antiochus des conincs sone, die te Roome ghijsel gheweest hadde, ende hy heeft gheregneert int honderste ende seuenendertichste iaer, vander griecken rijcke.

12

In die daghen sijnder boose kinderen wt Israel ghegaen, ende sij hebbender vele gheraden segghende. Laet ons gaen ende een verbont maken met die Heydenen, die omtrent ons sijn, want van dat wi van hen ghesceyden sijn hebben ons veel quade dinghen gheuonden.

13

Ende het woort heeft hen goet ghedocht in hen ooghen.

14

Ende sommighe vanden volcke hebben wtghesonden, ende si sijn wech ghegaen totten coninc ende hy heeft hen macht ghegheuen dat si der Heydenen recht doen souden.

15

Ende si hebben een scerm schole ghetimmert in Ierusalem, nae der Heydenen wetten,

16

ende si hebben hen seluen ouerslofkens ghemaect, ende si sijn affgheghaen van dat heylich verbont, ende si zijn versaemt met die Heydenen, ende si zijn vercocht gheweest dat si quaet doen souden.

17

Ende het rijck is bereydt gheweest voor Antiochus aensicht, ende hy heeft begonst te regneren int lant van Egipten, ⁺dat hy op twee rijcken regneren soude.

+ C

18

Ende hy is in Egipten ghecomen met een swaer menichte, met waghenen, ende elephanten, ende peerde volck, ende met een seer groote menichte van scepen,

19

ende hy heeft een orloghe op ghestelt teghen Ptolomeum den coninck van Egipten, ende Ptolomeus is veruaert gheweest voor sijn aensicht ende is gheuloden, ende daer isser veel ghewont doot bleuen.

20

Ende hy heeft die vaste steden inghenomen int lant van Egipten, ende hy heeft die roouen des lants van Egipten ghenomen.

21

Ende Antiochus is weder om ghekeert, nae dat hy Egipten gheslaghen hadde, int honderste ende drijenueertichste iaer, ende hy is op ghetrocken nae Israel,

22

ende hy is opwaerts ghereyst tot Ierusalem, met een swaer menichte.

23

Ende hy is in die gheheylichde plaetse ghegaen met hoouerdie, ende hy heeft den gulden outaer ghenomen, ende den candelaer des lichts, ende alle sijn ghereetscappen, ende die tafel der voorlegghinghe, ende die proefnappen, ende die scalen, ende die gulden mortierkens, ende dat voorhancsel, ende die croonen, ende dat gulden cieraet dat voor daensicht des tempels was, ende hy heuet al in stucken ghebroken.

24

Ende hy heeft ghenomen tgout ende tsiluer, ende die lustighe vaten, ende heeft ghenomen die verborghen scatten die hy gheuonden heeft, ende dit al wech ghenomen hebbende is hi wech ghereyst in sijn lant

25

Ende hy heeft een moort van menschen ghedaen, ende heeft ghesproken met groote hoouerdie.

26

⁺Ende daer is een groot ghescrey gheschiet in Israel, ende in allen hen steden,

+ D

27

ende die princen ende die ouderen hebben ghesucht, ende die ionghelinghen, ende maechden sijn cranck gheworden, ende die schoonheyt der vrouwen is verandert gheweest.

28

Alle ghehoudt man nam een beclaghinghe aen, ende die vrouwen die int houwelijck bedde saten weenden,

29

ende die eerde is beroert gheweest ouer die ghene die daer in woonden, ende tgheheel huys van Iacob heeft bescaemtheyt aen ghedaen.

30

Ende nae twee iaren der daghen heeft die coninck den prince der tribuyten ghesonden in die steden van Iuda, ende is te Ierusalem ghecomen met een groot heyr.

31

Ende hy heeft tot hen vredelijcke woorden ghesproken met bedroch, ende sij hebben hem ghelooft.

32

Ende hy heeft die stadt haestelijck oueruallen, ende hy heeftse gheslaghen met eenen grooten slach, ende hy heeft veel volcs ghedoodt van Israel.

33

Ende hy heeft die roouen der stadt ghenomen, ende hy heeft die metten vier ontsteken, ende haer huysen verdoruen, ende haer mueren rontsomme,

34

ende sij hebben die vrouwen ende kinderen gheuanghen wech gheleydt, ende dat vee hebben sij beseten.

35

Ende sij hebben Dauids stadt ghetimmert met eenen grooten ende vasten muer, ende met vaste torren, ende die is hen gheworden tot een borcht

36

ende sij hebben daer ghestelt een sondich volck, boose mannen, ende sij sijn daer in machtich gheworden, ⁺ende sij hebben daer wapenen ende victalie ghestelt, ende sij hebben die roouen van Ierusalem verghadert,

+ E

37

ende aldaer te bewaren op gheleydt, ende sij sijn tot eenen grooten strick gheworden.

38

Ende dits gheschiet tot laghen der gheheylichder plaetsen, ende tot eenen quaden duyuel in Israel.

39

Ende sij hebben het onnoosel bloet ghestort rontsomme die gheheylichde plaetse, ende sij hebben die gheheylichde plaetse besmedt.

40

Ende die bewoonders van Ierusalem zijn gheuloden om haerlieden wille, ende het is een wooninghe der vreemder gheworden, ende sij is vreemt gheworden van haren sade, ende haer in gheborene hebben haer verlaten.

41

Haer heylighe plaetse is verwoest, als een wildernisse, haer feestdaghen sijn verkeert tot een beweeninghe, haer Sabbathen ter versmaetheyt, haer eeren

[p. *720]

tot niete.

42

Naer haer glorie is haer scande vermenichfuldicht, ende haer hoocheyt is in weeninghe verkeert.

43

Ende die coninck Antiochus heeft ghescreuen alle sijnen rijcke, dattet al een volck sijn soude, ende dat een ieghelijck sijn wet soude laten.

44

Ende alle die Heydenen hebben gheconsenteert te doen nae des conincs Antiochus woert,

45

ende vele van Israel hebben consent ghegheuen tot sijnen dienste, ende sij hebben den affgoden sacrificie ghedaen, ende den Sabboth besmet.

46

Ende die coninck heeft boecken ghesonden doer der boden hant in Ierusalem, ende in alle die steden van Iuda, dat sij die wetten des landts van die Heydenen volghen souden,

47

⁺ende dat sij verbieden souden sacrificien ende heel brantofferanden, ende soenofferanden te doen in Gods tempel,

+ F

48

ende dat sij verbieden souden den Sabboth te vieren, ende die groote feestdagen,

49

ende hy heeft gheboden datmen die heylighe plaetsen ontsuyueren soude, ende het heylich volck van Israel.

50

Ende hy heeft gheboden datmen outaren oprichten soude, ende tempelen ende affgoden, ende offeren vercken vleesch, ende ghemeyn beesten,

51

ende datmen die kinderen soude onbesneden laten, ende datmen hen zielen besmetten soude in alle onreynicheden, ende affgrijselijcheden, alsoo dat sij die wet vergheten souden, ende veranderen alle Godts rechtuerdichmakinghen.

52

Ende dat sij alle die niet en deden nae des conincs Antiochus woert, steruen souden.

53

Nae alle dese woerden heeft hy alle sijnen rijcke ghescreuen, ende hy heeft princen ouer tvolck ghestelt, die dwinghen soude datmen dese dinghen dade.

54

Ende sij hebben den steden van Iuda gheboden, dat sij sacrificie doen souden.

55

Ende daer isser veel vanden volcke tot hen vergadert, die des Heeren wet verlaten hadden, ende sij hebben quaetheden ghedaen opt lant.

56

Ende sij hebben tvolck van Israel in verborghen plaetsen veriaecht, ende in die heymelijcke plaetsen der vluchtigher.

57

Opden vijfthiensten dach der maent Casleu, int hondertste ende vijuenveertichste iaer heeft Antiochus die coninck op ghericht eenen affgrijselijcken affgodt der verwoestinghen op Godts outaer, ⁺ende doer alle die steden van Iuda rontsomme hebben sij outaren opghericht,

+ G

58

ende voer die doren der huysen, ende op die straten ontstaken sij wieroock, ende deden sacrificie,

59

ende die boecken vander wet Godts hebben sij metten vier verbrant, die in sticken snijdende,

60

ende by wien datmen die boecken van des Heeren verbont vondt, ende soo wie des Heeren wet onderhiel dien sloeghen si doot, na tghebodt des conincs.

61

In hen macht deden sij dese dinghen den volcke van Israel datter gheuonden worde tot elcker maent ende maent, in die steden.

62

Ende opden vijuentwintichsten dach der maent deden sij sacrificie op den outaer, die daer was teghen den outaer.

63

Ende die vrouwen, die hen kinderen besneden, werden ghedoodt nae tghebodt des conincs Antiochus,

64

ende sij hinghen die kinderen by die halsen, aen allen hen huysen, ende die ghene diese besneden hadden die doodden sij.

65

Ende veel vanden volcke van Israel hebben by hen seluen vast propoost ghemaect, dat sij gheen onsuyuer dinghen eten en souden, ende sij hebben lieuer ghecoren te steruen, dan met onsuyuer spijsen besmet te sijn,

66

ende sij en hebben niet willen breken die heylighe wet Gods, ende sij sijn doot gheslaghen,

67

ende daer is een seer groote gramscap ghesciedt ouer tvolck.