Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

[p. *39]

Die Prenter totten goetwillighen Leser.

HOe wel datter van ons in veel manieren groote naersticheyt ghedaen is om dit werck seer correctelijc te drucken, nochtans sijnder sommighe faulten gheuallen, midts dat het exemplier donckerlijck ghescreuen was ende quaet om lesen, ende te veel plaetsen seer ghecorrigeert ende verandert vanden commissarissen des wercs visenteerders, waerom dat die selue hebben ooc dit werc ghedruct, doen wederom confereren ende corrigeren teghen den Latijnschen text, ende die faulten achter doen stellen, die wij hopen te verbeteren by alsoo wij tselue werck noch eens herdrucken moghen. Die faulten suldi aldus vinden.

Het ierste ghetal is tcapittel des boecs die voor ghescreuen staet, Die letter daer nae is die cant letter des capittels, ende tghetal daer nae is den reghel nae die letter volghende, daer die faulte in is. Item alser voor die letter gheen ghetal en staet, soo is die faulte int selue capittel daer die naeste voorghaende faulte in is. Item alser gheen ghetal nae die letter en staet, soo is die faulte inden seluen reghel daer die letter aen staet. Item alser eenich woort ghebreect, oft dat die woorden verstelt zijn in eenighe sentencie soo wort hier ghestelt die sentencie alsoo die behoort te sijne. Maer alser eenich woort te vele is, datmen wt doen moet, soo stellen wij daer aen, is te vele, Ander cleyn faulten van tversetten oft ghebreck der letteren die gheen ander woort oft sin en maken. Item daer somtijts hem, voor, hen, oft Godt, voor, die Heere, oft contrarie staet, want daer gheen merckelijcke dolinghe aff en coemt inden sin, ende want een verstandich leser dat wel bemercken mach ende corrigeren, soo en hebben wij dese onder die faulten niet ghestelt.

§ Int boeck Genesi. vij C x wijfken van alle vleesch ghelijck. viij B i veertich iaren, leest veertich daghen. ix C iij des verbons, leest mijns verbonts. B xviij comen, nae dat toegheseyt was. xxij A vi suldi my dien offeren, my, is te veel. E xv luttelken waters te drincken. xxv D v Esau was tsestich, leest Isaac was. xxvij D xv ende olie, tis te vele. G xiiij van daer herwaerts doen halen C xix hebbe alle dat. xxx F viij roeykens, leest groen roeykens xxxi A xvi seuen reysen, leest thien reysen. xxxij F v groot water, leest gront water oft ondiep water. xxxiij C viij beurucht sijn met my ende. xxxiiij D ij hebben Simeon, leest hebben Jacobs twee sonen Simeon. xliij B xiij en brenghe, ende weder en leuere. xliiij D xiiij riem der is te vele, leest den schoenriem. § Exodus. ij D vi gheaert, leest gebaert. iij D vi Gods offerande, leest Gode offerande xij B v ghy dat eten sult, leest si dat eten sullen. xv C ij tot dat door, leest tot dat v volck door. xvi E i hadde, leest vont. xix D xv dat hy die niet en verstae. xxi G vij dooden osse, leest leuenden osse xxiij D vij mijnder offeranden, leest uwer offeranden. xxiiij A v leest het volc sal met hem niet opclimmen xxvi A x oock litskens maken van xxvij B vi ghetweernt lijnen garen. xxviij C v ghescict sullen worden. D xxi costelijck, leest constelijck. xxix D xviij hem te deel, leest v te deele xxx A xxi dan sal hy den eewighen ruecoffer xxxv C x gout is te vele, Item. xij. gout is ooc te vele. D xix gheuerwet ende van fijn lijnen draet. xxxviij D ij suytsel, leest suuytsel § Leuiticus. iiij G xi affdoen, leest affdoende. xiij B vi soo sal hem, tot den vierden reghel daer nae aen, soo sal, is te vele, een sentencie tweemael ghestelt. D xij ghewasschen, leest ghewassen. xix F v ghy en sult v daer gheen. F iij daghen lanc den Heere. xxvi C xx gheen oegst, leest gheen oeft. F xij sullen sij ghepijnicht. xxviij D xiij oogst der boomen, leest oeft der boomen. § Numerus. ij C ij Aminadabs, leest Ammiuds. iij C xiiij ten tweesten, leest ten westen. C xviij leest, soo moet v dgie. vi C i heylinghe, leest heylighinghe. C viij voor my, leest teghen my. xiiij C xiiij O Heere lijdsamich, leest, Die Heere is lijdsamich. G xv Maer sij zijn heel verduystert opghetrocken. xv A xiij ende wijn tot dranc offeranden. C xij by v lieden, leest by henlieden. xxi F viij heeft verslonden Ar der. xxij B vander Moabiten lant leest des lants der kinderen van Ammon. xxij E viij Ende hy sloechse wederom. xxiij B viij Iacobs gheslachte, leest Israels gheslachte. E ij Achiram waer aff is die. xxxiij G v ghy voor v lieden metten lote. § Deuteronomium. i B iij Tis v lieden ghenoech. B xi Abraham ende Isaac ende. ij B v Esaus kinderen die in Seir woonen. B xi ic heb dat, leest, ic heb Ar. C ix ouerganc der beken van Zared. F vij Godt die Heere, leest Die Heere v Godt. xiiij B ix den swaen, ende den Ibin ende dat. B x den eselscryere, ende den Caradriun. xxv D xi leest bedwanck ghebrocht int lant dat hy v beloeft heeft soo suldi. § Iosue. vi B xiij rontsomme die stadt ghegaen. D i hebt Iosue, leest heeft Iosue. D xiij leest die ghemeyn vrouwe. viij C ij die westsijde, leest noortsijde. C xv Maer die van Hai. E xviij leest, Maer Iosue en heeft sijn hant niet wederom ghetrocken. xix E xiij Iebnael tot Iecum. xxi C xi Borsam, leest Bosram. xxij D xiiij uwen Godt, leest onsen Godt. § Iudicum. iij A iij niet ghesien leest niet ghekent. § Int ierste boeck der Coninghen. ij G v leest, daer en sal gheen oudt man wesen. ix A iiij leest, wtuercoren ende goet. xv G vi leest, Sceydt die bitter doot alsoo? § Int tweede boec der Coninghen. ij C iij Isboseth Sauls soons knechten. iij A xv Abner die sone van Ner dat huys. C ij Dauid heeft gheseyt, Seer wel. Ick sal. F vi haren broeder Asahel verslaghen hadde. vi G xvi scutters, leest smitters. xi C xxiij datmen van bouen van den muer. xij B iij Ende Dauid wtermaten seer gram sijnde. xix E xvi leest, mijnen heere den Coninc. xxi A xiiij Gabaoniten seyden hem. xxij D xiiij der aerden, leest der straten. § In den derden boec der Coninghen. i F xvi leest, hy heeft met hem ghesonden. C vij arcke van des Heeren verbont. iiij C ix ghemeste, is te vele. viij C xvij leest, voor mijn aensicht. x A

[p. *40]

Coninghen, leest Coninghinne. C ix leest, ende doen hy verslaghen hadde. xij F xiij in sijn heere, leest in zijn herte. D xix die Heere uwe Godt v gheboden. xx A iiij boden wtsendende. E xxi ende daer is eenen muer gheuallen. xxi B x ick en sal v mijnen wijngaert. § Iuden vierden boec der Coninghen. iiij F iij leest, gheleyt op des kints mont. v A ij ghetert, leest gheeert vi G ix leest, men mijn hooft afslaen. vij A iij gulden, leest ghelden. C xx leest, die in die stadt bleuen zijn. viij Amrams is te vele. xi A ij doot was is opghestaen ende heeft. xxiij C vij setel, leest camer. § In dierste boec Paralipomenon. vij C ij Ende Sepham ooc ende Hapham die sonen. viij C i leest, ende Heber ende Eliel, ende Adoon, ende Zechri, ende Hanan, ende Hanania, ende Elam. xiiij C ij ghesceyt, leest, gheseyt. § Int tweede boec Paralipomenon. ij D viij vloten door de zee. C viij groot gheleyt, leest groot gheluyt. ix D ix van tsestich, leest van seshondert. xxi D xi leest, was hy doen hy. § Den iersten boec Esdre. viij B iiij met hem achtentwintich. G xiij den drossaten die van des conincs. ix C iij beuelinghen, leest bleuelinghen. § Int tweede Esdre. A xix mijnder vaderen, leest mijns vaders, iiij D xv sijnen knecht int midden van Ierusalem. § Int derde Esdre. iiij E xiiij mijn macht, leest mijn maghe. ix C vij vanden priester, leest vanden priesters. § Int vierde Esdre. iiij D ij leest aldus, haer seluen. Ende ic heb gheseyt, sij en mach dat niet doen Heere. xi B xl verwaerde, leest veruaerde. A xxvij weerste, leest wterste. § In Tobias. vij B ij ende Sara hen dochter. viij B ij ende alle uwe creatueren. § In Iudith. ij B vij heyrwaert, leest heyruaert. D viij veertich leest dertich. viij D xiiij poor, leest poorte. § In Esther. ij C xij ander maen, leest ander maenden. viij D xiiij In allen landen, leest in alle volcken. ix A vij leest, in alle cleyn ende groote steden. G xi vijuentseuentich, leest seuenentwintich. xiij A Iudeen, leest Indien. A ij vijventseuentich, leest seuenentwintich. § Iob. xij A v sijnen viant, leest sijnen vrint. xxviij A Tiluer, leest Tsiluer. xlij B leest, Sophar die Naamathiter. § Den Psalter Dauid. Hier en zijn gheen letteren aenden cant, aldus merct hier twee ghetalen, dierste is tghetal vanden Psalm, dander vanden reghel des Psalms. vi x ghesont, leest salich. vi xvij leest, onder alle mijn vianden. xij xiij leest, Mijn herte sal hem verhueghen. xiij v leest, wtghesien vanden hemel op. xiij xiij tonghen, leest lippen. xvij lxxxiiij Die mijn voeten volmaect heeft. xx ix ghestelt een croone van. xxvij vij op, leest tot. xxvij xviij in die wercken sijnder handen, ghy sultse verderuen. xxxi xxxi bermhertich, leest bermherticheyt. xxxviij xv Maer nochtans sijnt al te samen ydelheyt. xlviij iij ghy ende, leest ende ghy. xlix xlviij ooghen, leest aenschijn. lxiij vi gheopenbaert gheweest in die heylighe plaetse. lxiiij xv verre in die zee. lxvij lvij dat die Heere Godt daer in woont. lxxvi xxviij leest, in allen uwe wercken. lxxvij vi ghesien, leest ghekent. lxxxiiij iij verheuen, leest vergheuen. lxxxv xiij aenmerct die stemme van mijn. c.xviij. in Phe leest, my uwe rechtuerdichmakinghe. c.xli. xx Leyde mijn ziele wt. § Prouerbiorum. i B xij leest, Ende gheheel als nederdalende. ij A iij verstandicheyt, Want ist dat ghy die wijsheyt aenroepet, ende v herte booghet tot die verstandicheyt, eest. iij B i soo sij sal, leest, soo sal sij. B ij ouerdencken, leest ouerdecken. iiij D ix leest, Die te rechter sijden sijn. xiij A x leest, die ongoddelijc bescaemt, ende sal bescaemt worden. xvij D x dwasen, leest voorsichtighen. A x wt te nemen int ordeel en is. D ix vrucht, leest vruecht. § Ecclesiastes. iij B xiij leest, dat is Godts gaue. § Den boec der wijsheyt. v C ix leest, rooc die vanden winde verstroeyt. xiij A xv leest, moeten sij van die verstaen. xv A xi gheest, leest gheeft. xvi C xiij broot, leest spijse. § Ecclesiasticus. v A i leest, Ick heb ghenoech om op te leuen. vij C xvij hy sal, leest sij sal. D xx leest, inder eewicheyt en sult ghy niet sondighen. xviij D iiij mijs leest wijs. xix C ij heeft hijt gheseyt. xxij D v oghen, leest opgaen. xxv C x hy sal haer, leest sij sal haer. xliiij A ij met zijn grootdadicheyt. i A xi leest, den inganc des huys. § Isaias. iij B xij sal hem antwoorden, leest, heeft hem gheantwoort. v A iij hoeck, leest horn. ix D xxvi die rechte hant, leest, slincke hant. xxi B vij sij, leest sie. xli B ghemaect, leest ghenaect. xlviij C xi leest, Ic, ic hebt ghesproken. i D viij hy leue, leest, hy leue, oft stuene. § Ieremias. v C iij want die man sal metter vrouwen. vij F vi leest, woorden, ende sij en sullen v niet hooren, ende ghy sultse roepen, ende sij. viij F x leest, Siet die stemme der roepender dochter mijns volcs. xxiij F xiiij stellen, leest stelen. xxix G vi Sendt alle tot, leest, Sendt tot alle. xxxiiij D i beweeninghe, leest beweghinghe. xxxviij C xij tot Ieremiam inden put met zeelkens. xlix A xij met hairen cleederen, weent ende gaet. D x onuersienlijck hem tot haer doen loopen. G xx want ick sal hem haestelijc. li A Siet ick sal verwecken. C xviij ende ic sal v affwentelen. lij B xxvij vierde maent, leest vijfste maent. F xij drijendertich, leest, tweendertich. §Ieremias beclaghinghen. G xiij voor my, leest voor v. iiij B iiij ghestort, leest ontsteken. § Ezechiel. iiij C i ende boonen ende linsen, ende milien saet. v B vij ghewandelt en hebt, ende mijn rechten niet ghedaen en hebt ende nae die. G xiiij seyt die Heere Godt. xxiiij D ix door een plaghe. xxxvij G die heylichmaker van Israel ben. § Daniel. iiij E viij des conincs van Babilonien. § Oseas. xij A vi sijn wonden, leest vonden. § Amos. iij A dat ick ghesproken hebbe, leest, dat die Heere ghesproken heeft. iiij A ij leest, met appelen. Ende hy heeft gheseyt. Wat siet ghy Amos? Ende ick heb gheseyt, een corfken met appelen. Ende. § Abdias. i G iij dlantscap van Ephraim, ende dlantscap van Samarien. § Micheas. iij A v van haren vleesch, leest, van haren beenderen. § Nahum. iij D iij die hem betrouwen, leest, die tsamen sitten. D xv ghedaen, leest ghegaen. §Aggeus. i A xij Dit seyt die Heere tot Aggei segghende, vier reghelen sijn te vele tweemael ghestelt. § Zacharias. xiij C vij slaet op mijnen herder. iij D xv bekeert v, leest,

[p. *41]

ghy sult bekeert worden. § i. Machabeen. i A ix ende hy heeft alle hen stercten ghenomen. ij G xvij vols, leest volcs. iij A vij met sijn orloochsche wapenen. ix G vij Daren, leest Odaren. xiij A viij leest, voor die wetten, ende voor die heylighe plaetsen. E xij vrint, ende den ouderen, ende. § In Matheo. iiij A iiij siet, is te vele. B ix leest, ende hy heeft hem gheseyt. v E iij keertse wt, leest, trectse wt. vij A v ooghen, leest ooghe. xi A viij gheantwoort, leest gheseyt. xvi D xi dat, leest die. xvij D xxij leest, tot dat hy. xxi D xx gheseyt, leest ghesciet. xxv B xx ouer vele stellen, gaet in ws Heeren blijscap. xxvi B vi gheboden, leest toegheseyt. E xxiij leest, Sijdi als tot eenen moordenaer. xxvij D ij hem ontcleedende hebben si. § In Marco. ij D x ende sijn knechten, leest, ende die met hem waren. xvi D vij die rechte hant Godts. Ende dese wechghereyst. § In Luca. iiij D ij van alle die in die synagoge waren. xi A ix quijtscelden alle onse. xiiij C xi leest, aldus, Als dese dinghen ghehoort heeft een vanden ghenen die daer mede ter maeltijt saten, soo heeft die tot hem gheseyt. xix C heeft hy hen thien. G xi segghende tot hen xxij B ix voor ons, is te vele. F xvij Est, leest Ende. § Ioannes. ij A vi Wat leyt my aen v vrouwe? iiij E x Ick hebt, leest, Ick hebbe. vi B xv begrijpen, leest te grijpen. ix A viij tot dat dach is, leest, soo langhe alst dach is. x F x Iesus heeft hen gheantwoort. xiiij D xx Voorwaer, voorwaer. xix A xi dienaers hem ghesien. E hadde sijn moeder. § Die wercken der Apostelen. i D xij ontfanghen in die plaetse. D xvi die twaelf, leest die elf. vi C xij Aldus hebben sij het volck ende. vij D xlix Desen, is te veel. viij F xv als hy, leest als sij. ix F vij maect, leest, make. G x heeft hy haer die hant. xi D xv in Ierusalem, leest in Iudeen. xij B cousen, leest, schoenen. xiij G iij ghescreuen, leest, gheseydt. xiiij B xiiij priesters, leest, priester. xvij B xiij leest, sijn ghegaen inder Ioden synagoge. G vi verweckende die, leest dien xviij G viij vernaent, leest vermaent. xix D xiij die niet cleyn en was. xxi B ij Maer wij doen wij, is te vele. xxvij C i comen die, leest comende. xxviij. G vij leest, hooren ende metter herten. § In sinte Pauwels Epistel totten Romeynen. i D xvi leest, laesteraers, van Godt ghehaedt, scimpers. D xviij leest, onuerstandich, onghescict, onvrindelijck. ij D ij die wet niet hebbende. iij G x daer isser, leest, daer en isser. C xxiij leest, die wet des gheloofs. x A viij ter salicheyt, leest ter rechtuerdicheyt. C xij die natuerlijcke tacken. ix verliesen, leest verderuen. xvi D i alle die kercke groet v lieden. § i. Totten Corinthien. iiij A ix dats God leest dats die Heere. B xiij Wat, leest, Want. C vi maect, leest, naect. v C in die, is te vele. vij F iiij dat wesen, leest die figuer. viij B niemant Godt, leest gheen Godt. xi C ij leest aldus, die man en is sonder die vrouwe niet, noch die vrouwe sonder den man. xiiij F ten minscen, leest ten meesten. xv A xi Daer nae is hy ghesien. G xi steecsel, leest anghel. xvi D iij Pruscila, leest Priscilla. D vi Die groote met mijnder. § ij. Corinthien. i A iij kercken Gods die. v C vreese Godts. C vij machtich, leest matich. vij C leest, daer toe oock verbolghentheyt, daer toe oock vreese. viij C vi veruullinghe sijn mach op datter een ghelijcheyt worde. § Totten Gallatianen. iij A x ende werct die crachtighe wercken. § Totten Ephesien. i B xi die in die hemelen, ende. v E vi haren man, leest haren mannen. § Totten Philippensen. i C vi ghelijck altijts soo sal Christus. iij B v ons Heeren, leest mijns Heeren. § i. Totten Thessalonicensen. ij C xvi die gramscap, leest Godts gramscap. iij C ghelijck wij. § Tot Thimotheum. i. I A iij den beminden, leest mijnen beminden. iij D xi in die hemelen, leest, in die glorie. § Tot Titum. i A ix den beminden, leest mijnen beminden. § Totten Hebreen. i D ij sullen sij, leest suldi. ij C viij leest, sijn alle wt eenen. D x voor Godt, leest tot Godt. vij C vi Iudas gheslachte, leest Iuda gheboren. x C xij mijn wet, leest mijn wetten. D ix des gheests, leest des gheloofs. F ij lijden sal, leest verdienen sal. § In sint Iacobs Epistel. iij D vi Maer die wijsheyt. § In sinte Peeters ierste epistel. i B leest, beteekenen soude te voren vercondighende dat selue lijden dat in Christo is ende die naecomende. v D iij die in Babilonien vergadert is. § In sint Ians ierste epistel. i C iiij lieghen wij ende wij en doen. iij C Ende waerom heeft hy hem. § In sint Iudas epistel. i A xiij onser Gods, leest ons Gods. § In Apocalipsi. ix D i ghinck, leest gaet. xiiij C iiij vanden segghende hemel, leest, vanden hemel segghende. xvi C x leest, ende datmen sijn leelijcheyt niet en sie. xix A vi heylighen, leest dienaren. xxi E iiij Ende hy heeft haren. xxij A xv Ende hy sal, leest, Ende sij sullen.