Logo DBNL
Gezelliana. Jaargang 13 (1984)

Gezelliana. Jaargang 13

(1984)– [tijdschrift] Gezelliana (1970-1986)–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

J. Boets
Bij een gedicht van de 22-jarige Gezelle

In zijn eerste dichtbundel Vlaemsche dichtoefeningen van 1858 heeft Gezelle op blz. 123 vv. een gedicht opgenomen dat hij geschreven had ter gelegenheid van de intrede of professie van een religieuze (D, 36); hij noemt het daar Bruiloftlied en het is een vrij retorisch geheel van 16 maal 6 regels. In de bundel wordt dit gedicht gevolgd door Gezelles bekende vertaling van het vijfde hoofdstuk uit Longfellows The song of Hiawatha, nl. Hiawadha's vasten, dat hij Mondamin betitelt. Daarna komt dan De kloostermaagd, dat, zoals we zullen zien, de gedachtengang van het Bruiloftlied weer opneemt.

In de Jubileumuitgave van Dichtoefeningen (1930) vermoedt F. Baur dat er van het Bruiloftlied, - duidelijk een gelegenheidsgedicht -, een afzonderlijke druk zal bestaan hebben. Hij vond er echter geen exemplaar van terug, kon ook niet achterhalen voor wie het gedicht werd geschreven en waagt zich derhalve niet aan een datering. Ook in de eerste uitgave van zijn dundruk blijft de datering achterwege. Maar vanaf de tweede druk ervan wordt onder de tekst, weliswaar met een vraagteken, het jaartal 1856 toegevoegd. Ook in onze uitgave werd die datering van Baur overgenomen. Ten onrechte zoals zal blijken.

In de aanzienlijke hoeveelheid handschriften die in 1980 aan het Gezelle-archief zijn toegevoegd en die we, om redenen die we elders hebben uiteengezet, enigszins tegendraads, maar wel verhelderend, ‘Viaene 1980’ hebben genoemd(1), is ook van dit gedicht het boeiende eerste handschrift te vinden. We gaan er hier uitvoerig op in, niet omdat we

menen dat er poëtisch zoveel in te ontdekken valt, maar wel omdat het in belangrijke mate zou kunnen bijdragen om, vanuit de poëtische activiteit van de maker, wat licht te laten vallen op de vrij duistere periode van Gezelles jonge-mannenjaren. Het gedicht blijkt inderdaad niet door een zesentwintigjarige, maar door een tweeëntwintigjarige Gezelle te zijn geschreven, op aanvraag van een klasgenoot van hem, Désiré Pattyn, en nog wel voor de zuster van deze laatste.

Ook wie belangstelling heeft voor de ontstaansgeschiedenis van (Gezelles) gedichten, zal zich in het document met veel voldoening kunnen verdiepen. We geven het in zijn geheel met varianten en al, voor zover althans het handschrift te ontcijferen is.

Gezelle heeft zelf de strofen van een volgnummer voorzien. Wij nummerden de regels per strofe; dit nummer brachten we aan bij de versie van de regel die bij de redactie wel de eerste zal geweest zijn. Dit wil zeggen dat we, bij de lezing, van die regel moeten uitgaan en hem al dan niet aanvullen met of vervangen door wat erboven staat. We moeten uiteraard rekening houden met de open varianten. Haast alles wat we nu als resultaat van het achteraf-bezig-zijn met de tekst, dus als variante, correctie enz. moeten beschouwen, heeft ook de dichter boven de (door ons) genummerde regel aangebracht; wanneer dit niet het geval is, hebben we de toestand tussen rechte haakjes beschreven. Door een lichtjes vergrote regelafstand werd getracht visueel duidelijk te maken wat allemaal tot dezelfde regel behoort. De geschrapte woorden werden door ons gecursiveerd en uit de toegevoegde vraagtekens blijkt verder dat de ontcijfering een aantal keren niet tot een goed einde kon gebracht worden(2).

Geestelijk bruiloftlied

 
't zy voor
 
Zou ik.. voor de geile
 
+ Neen, voor geen dertle dierenlust,
 
+ Die door den dood alleen gebluscht
 
+ Wordt in haer giftig blaken;
 
of 't Zy voor (een)
 
+ Zelf voor geen wereldsch minnevuer,
 
onschuldig
 
+ Al waer' 't ook edel en van duer,
 
Zou
 
+ Zal ik de snaer genaken!

2

 
Neen zy die my nu trillen doet
 
+ Maer, 'k zing de liefde, sterk en zoet,
 
betrappelt 't aerdsche
 
+ Die 't aerdsche trappelt met den voet
 
Z is
 
+ Aen 't zelfgevoel ontheven,
 
Die liefde en kent maer éénen wensch:
 
+ Ten hemel heen schiet, op den wensch
 
Dat zy voor God en evenmensch
 
+ Voor God en voor den evenmensch
 
Of sterven moog of
 
+ te derven zelfs het leven.

[Verdere pogingen voor str. 2:]

 
Neen maer is zy haer zelfs ontbloot
 
is zy nog sterker dan de dood
 
dan dient de stem verheven
 
dan wyd ik haer
 
Neen waer ze zy
 
Zy weze nog heur zelv' ontbloot
 
Zy weze al aerdsche lusten dood
 
En haer
 
Voor God aleen in 't leven
 
En voor den even mensch dan moet
 
ook myn
 
hoe flauw dan zy die dichter gloed
 
de stemme zou versteven
 
gewekt het flauwe
 
gewekt het stramme dichterbloed
 
en 't vlaemsche lied geheven

[Nog andere pogingen voor 1 en 2 aan het einde]

3

 
gy
 
+ Komt Godvergeetnen die benydt
 
+ Dat elk niet is zooals gy zyt
 
+ Van 't hertvenyn doordrongen!
 
deugdeloozen gy
 
+ Gy ondeugdzamen die houdt staen
 
en moed   zyn
 
+ Dat deugdzaemheid niets is als waen
 
+ 'T zy 't uwer spyt gezongen!

4

 
heden       't
 
+ 'T is bruiloft.... Zie voor Gods altaer,
 
+ Stort eene jonge maegdenschaer
 
heur biddende
 
+ In beden en gezangen,
 
+ Rondom één' maegd, op wier gelaet
 
er
 
+ De blyde hoop te blinken staet
 
[bevend] ziel
 
+ en 't bevende verlangen...

5

 
+ Naer hem gewis, die op zyn' trouw
 
liefde
 
+ Zyn' herte schonk der zwakke vrouw,
 
+ Zyn' hulp der teedre moeder;
 
Naer          zy
 
+ Van 't jeugdig kroost, dat hy verhoopt
 
+ Van Dezen die hunn' herten knoopt
 
+ Van God den Albehoeder?

6

 
+ Doch neen, geen man op aerde is haer
 
+ Verbonden tot een wederpaer;
 
+ 'T is Jesus, de gekruiste,
 
+ Aen wien ze om leven en om dood
 
+ Haer echtelijke banden sloot:
 
en
 
+ De krachtigste, de kuischte!

7

 
Haer
 
+ Zy wacht geen' ryke woonsteê, neen:
 
in
 
+ Een celleken van 't ruwste steen
 
van
 
+ In 't kloosterslot vergeten:
 
+ Want liefde breekt door wand en muer
 
[vliegt op] 't jagend liefdevuer
 
op haer vleugelen van vuer
 
+ En vliegt op vlogelen van vuer
 
Weerhoudt haer slot noch keten!     [onder de regel]
 
+ Steeds vry van slot & keten!

8

 
gewaed
 
Waer is de pracht van 't huwlyks kleed?
 
't Dat
 
+ Het kleed dat om haer lenden weegt
 
zwart   rouwkleed
 
+ Is mat[?] als 't gene dat men pleegt
 
een
 
+ te spreiden op den doode:
 
Dat   wordt
 
+ Heur hoofd nu zonder hairsieraed,
 
begraeft men
 
+ Verbergt zy in een lykgewaed:
 
(Liefd)' is
 
+ Liefde heeft geen' pracht van noode!

9

 
+ Wat is heur perelsnoer?... een krans
 
+ Van houten peerlen zonder glans
 
van goud en
 
+ Waer zyn heur diamanten?
 
Met     Kristus-beeld is heel[?]
 
[En] 't       thans geheel
 
+ Een kop'ren kruis is gansch en g'heel
 
borst[sieraed]   hals[juweel]
 
+ Heur halssieraed en heur juweel,
 
goud heur
 
+ Heur zyde heur tuil, heur kanten

10

 
Noch          kindren ooit
 
+ Hoopt zy van teedre wichtjes eens
 
nooit... [onder de regel]
 
+ Te hooren staem'len: Moeder!... neen's/neen'z'
 
moet/zal het heur zyn gegeven
 
nooit is het heur gegeven [onder de regel]
 
+ Zy heeft het op gegeven
 
te voelen
 
+ Aen Jesus, 't geen een' Moeder voelt
 
+ Wanneer zy 't op haer' boezem woelt
 
dat
 
+ Heur kind: heur bloed, heur leven!

11

 
die
 
+ 'T is zy niet, als de wiege zwingt
 
+ Die 't vlaemsche lied aen 't knaepke zingt
 
wyl/en het met engellonken
 
+ En in zyn tooverlonken
 
een hemel van genuchten drinkt
 
Zyns [moeder]s lieve
 
+ Haer moederlyke stem bezielt
 
Die als          zinkt
 
+ En toen het slaept, er neffens knielt
 
+ En 't kust van liefde dronken!

12

 
Neen maer zy knielt by 't yzren
 
+ Haer wieg is 't yzren gasthuisbed
 
kranke   en
 
+ Waer de arme zieke ligt besmet
 
stervend ligt neêr
 
+ En moedloos vast gebonden
 
giet troost
 
[Haer zang] ... haer zoete stem baert
 
en zingt zy 't lied van raed en troost
 
lied
 
+ Haer zang ... 't is enkel bede en troost
 
[Voorstel in hs. van Pattyn (?):]
 
Haer zang!.. de zoete stem die troost
 
Die giet aen t' herte van Jesu kroost
 
In 't bloedend   haer Jesus
 
+ Aen   't herte van Jesus zieke kroost;
 
zorgt § kust zy wonden [onder de regel]
 
hunne
 
+ Dàer kust zy niets dan wonden!

13

 
vruchten heurer
 
+ Ziedàèr.... de kindren van haer trouw
 
boosewicht
 
+ De bleeke wees, de schaemle vrouw.
 
schandelykste plagen
 
+ De lieveling, de vyand,
 
+ Den booze zelf, die Jesus Maegd
 
+ Een doodgezworen zielwrok draegt
 
durft heuren bystand vragen       [alle correcties onder regel 6]
 
schoeit   nu heuren
 
heul
 
Dien schenkt zy liefde en bystand!
 
+ Dien laeft zy met haer bystand

14

 
ook          fluistert
 
+ Ja/Zo, by dien booze lispelt zy
 
zucht
 
+ haer' bede en voegt een woordje erby
 
Dat de/zyn ziel   zoeken. [onder het woord vinden]
 
+ Om weg naer 't hert te vinden.
 
+ Zy waekt hem overnacht en dag,
 
by
 
+ Zy weeklaegt op zyn weegeklach
 
Doch   by
 
+ en siddert op zyn' vloeken!...

15

 
+ Wien vloekt hy? u, gewyde maegd!
 
+ Want u die Jesus trouwring draegt
 
+ Moet Jesus Kruis weêrvaren!
 
+ Voor teedre min, schonk men hem gal
 
Des doods! de wereld zal
 
denzelven beker zal
 
D'ondankbaerheid u/be sparen
 
De ondankbare u besparen
 
+ Des doods.... gelyken beker zal
 
wereld u [onder ondank] niet sparen
 
+ De ondankba besparen!

16

 
zy
 
+ Laet ons, roept men, op 't kloostergruis
 
+ Verheffen 't nyvrig stoomwerkhuis
 
+ en 't maegdendom vernieten!
 
goed:
 
+ Wat roem, wat deugd, wat nut doen zy
 
+ Aen zich of aen de maetschappy?
 
Wie mensch is moet genieten [naast regel 6 geschreven]
 
+ De/Het mensch die moet genieten!

17

 
Zelfs     de [laster]ende
 
+ Men schryft met lastervolle hand
 
+ En wil des kloosters witten wand
 
+ Met gruwelen bezwaddren!
 
+ Al lyden voor uw sterk're ziel ...
 
+ Doch niemand zal de blanke wiel
 
+ Des maegdendoms bekladdren

[De hele strofe werd hernomen naast de eerste versie:]

 
+ Zelfs wil menig lastervolle hand
 
+ betracht den witten kloosterwand
 
+ Met gruwlen te bezwadd'ren
 
Dat[?]     zyner
 
+ De gruw'len van hun' eigen' ziel
 
...[?] kan   iemand
 
+ Doch niemand zal de blanke wiel
 
+ Des maegdendoms bekladd'ren?

18

 
En   zy niet der
 
+ Zy slacht der zuivre leliebloem
 
+ Die ongekend en zonder roem,
 
[door]e[n]- - -
 
+ Bloeit in de doornenstruiken;
 
+ Tot dat heur deugdenrijke kelk
 
+ Eens op dees dorre hei verwelk'
 
om prachtiger her/weêr 't ontluiken [onder de regel]
 
+ Om prachtig[er] t' ontluiken!

19

 
+ 'T ontluiken.... in een ander oord
 
+ Waer geene klachte meer behoort
 
+ En waer al de aerdsche tranen
 
in
 
+ Als peerlen glanzen aen de kroon
 
+ Die altyd groen en altyd schoon
 
en nooit
 
+ Door niets meer is te tanen

20

 
haer
 
+ Geniet ze eens, die zaligheid
 
Des          bereid
 
+ Uws[?] bruidegoms, u toegezeid
 
onder 't heilig
 
+ Bij d' huwelyken zegen
 
+ En moge op u 't onweegbaer wigt
 
+ Der heerlykheid van Godes licht
 
+ Voor eeuwig nederwegen.

D[eo]G[ratias]

 

[r. 3 tot 6 werden naast de geschrapte regels hernomen, wsch. nadat het ‘Toemaetje’ en de strofe in een vreemde hand (die van Pattyn?) reeds geschreven waren; de regels van deze strofe werden door G. genummerd.]

 
+ by 't heilig bruiloftzeegnen
 
+ en Jesus lang weerhouden' hand
 
+ met 't eeuwig durend huwlykspand
 
+ zyn trouwe bruid beteegnen!
 
 
 
(gemaekt op O.L.V. bruilofte avond)
 
GuidoGezelle   illustratie

[22 januari is daags vóór het feest van O.-L.-Vrouw-Verloving]

Toemaetje

 
+ Myn goede heer & vriend Pattyn
 
+ Moog dit u wel ontfangen zyn
 
het u
 
+ en mogt ik u wat vragen
 
van     goedwillig [heid]
 
+ het waer, om myne onkundigheid
 
+ myn' koude slappe lammigheid
 
+ van schryftrant te verdragen!

[naast strofe 19]

 
+ en zet geen ‘den’ waer ik stel de [den en de onderstreept]
 
+ Noch geen accent verstaeje me
 
my bekl[agen]
 
+ Ik zou het niet verdragen,
 
+ en moestet gy het eenmael doen
 
zou
 
+ ik sprong het duchtig u vergoên
 
+ met woorden schrift en slagen.

[onder de verbeterde 20ste str., na de datering, en wsch. door Pattyn geschreven:]

 
+ Die t' liedje miek gelyk t'hier staet,
 
+ Zegge nog aen zyn' medemaet,
 
+ dat hy zyn zoete snaren,
 
+ niet spannen kan! maer k' zwyg nu stil.
 
+ want schoon ik woû, myn' stemme wil,
 
+ met d' uwe zich niet paren.

[Andere pogingen voor strofe 1 en 2]

 
[zing]e   vry
 
+ Men zingt zoo vaek de geile lust
 
+ Die door den dood alleen gebluscht
 
+ Wordt in haer helsche blaken
 
Men roemt het wereldsch
 
[zing]t   vry
 
+ Men zinge wie 't lust[?] het minnevuer
 
+ Al waer' 't onschuldig en van duer
 
'k   nog
 
+ Ik zou geen snaer genaken
 
 
 
haer' zelven [bloot]
 
+ De liefde zy haers zelfs ontbloot
 
der
 
+ Zy weze alle[?] aerdsche lusten dood
 
vol
 
+ Voor God alleen in 't leven
 
+ En voor den even mensch, dan moet
 
+ gewekt het stramme dichtersbloed
 
+ En 't vlaemsche lied geheven
 
 
 
en
 
+ Van geile drift van dieren lust
 
+ ja zinge vry wie 't zingen lust
 
+ voor al 't vergiftig blaken
 
't hertverterend
 
+ Van 't al verzengend minnevuer
 
+ al waer 't onschuldig & van duer
 
+ Zal ik geen snaer genaken
 
 
 
+ ja zinge vry wie 't zingen lust
 
+ van 't geile vuer dat niet
 
 
 
+ Ja zinge vry al wie het lust
 
+ te zinge van 't onuitgebluscht
 
+ & onuitbluschbaer blaken
 
+ van 't alverterend minnevuer
 
of
 
+ Al waert onschuldig en van duer
 
'k ik [sna]re
 
+Ik zou geen snaer genaken
 
 
 
+ De liefde zy haers zelven bloot
 
zy
 
+ Zy en voor alle aerdsche lusten dood
 
+ Voor God alleen in 't leven
 
voor Gods arme kind
 
haren
 
+ en voor den even mensch, dan moet
 
ontwaken
 
+ gewekt het stramme dichtersbloed
 
+ en 't vlaemsche lied geheven

Het gedicht werd dus geschreven voor de professie of inkleding van een religieuze. Zonder de naam Pattyn in het ‘Toemaetje’ aan het einde zouden we niet geweten hebben, evenmin als Baur, in welke richting te zoeken voor de identificatie van de betrokken persoon. Uit schriftvergelijking zou mogen blijken dat Gezelles klasgenoot, Désiré Pattyn, een aantal aanvullingen en correcties voorstelde (o.m. in str. 12 en 20) en dat ook de derde strofe van het ‘Toemaetje’ van zijn hand is. Pattyn had een zus, Flora, en deze moet zonder enige twijfel als de gezochte persoon beschouwd worden. Geboren op 12.11.1832 te Handzame, werd ze in 1852 twintig, een leeftijd die voor intrede, maar vooral voor een eerste professie zeer geschikt blijkt te zijn geweest(3).

Nu lezen we in Rond den Heerd van 1884-1885, 392, dat Flora Pattyn op 29.6.1885 te Lochristi overleden is en dat zij ‘Zuster van 't Derde Order van Sint Franciscus’ was. Te Lochristi was geen congregatie van die naam. Ook L. Slosse die in Rond Kortrijk (blz. 1037) lovend over de literaire gaven van Désiré Pattyn schrijft, is bijzonder zwijgzaam over Flora. Voldoende gegevens om te veronderstellen dat zij - om welke reden dan ook - niet in de congregatie gebleven is, maar ook na haar vertrek, als derde-ordelinge haar eerste richting in zekere zin is blijven volgen. Was die toestand voor Gezelle de aanleiding om het Bruiloftlied in de anonimiteit te laten toen hij in de tweede druk van Dichtoefeningen de meeste, niet alle, anonieme gelegenheidsgedichten op een of andere wijze met de bezongen persoon in verband heeft gebracht?

De intrede van de twintigjarige zus van Gezelles ‘gezworen kameraad’ - wat Désiré Pattyn zijn leven lang bleef - moet voor de prille dichter iets betekend hebben. Temeer daar, vooral in het ‘Toemaetje’, duidelijk wordt dat Pattyn het ontstaan van het gedicht van nabij heeft gevolgd. Is het dan vermetel te veronderstellen dat het even naamloze gedicht De kloostermaagd (D, 38) dat, alleen door Mondamin (D, 37) van het Bruiloftlied gescheiden, in dezelfde bundel staat, voor dezelfde

gelegenheid zal zijn gemaakt? Was het de eerste poging en vond hij ze - terecht! - te zwak? Ze is in een niet zo erg verschillend metrum geschreven en er komen heel wat zinsneden in voor die met regels uit het Bruiloftlied overeenstemmen. Er is niet alleen de lichte overeenkomst tussen:

Kloosterm. r. 3 met Bruiloftl. r. 7, in onze versie IV, 1
Kloosterm. r. 11 met Bruiloftl. r. 15 v., in onze versie IX
Kloosterm. r. 14 met Bruiloftl. r. 17 (vgl. r. 56), in onze versie IX, 5 (vgl. XV, 2); maar er is vooral de overeenkomst tussen
Kloosterm. r. 9 v.: zij koos, in plaats van 't prachtig huis,
een muur van naakten steen
met het begin van de geschrapte strofe 7:
Haer wacht geen' rijke woonsteê, neen:
Een celleken in 't ruwste steen
en daarbij aansluitend:
Kloosterm. r. 13 v.: een lijkdoek en een boetgewaad
voor trouwkleed, voor juweel
met r. 1-5 van de eveneens geschrapte strofe 8 (zie aldaar).

 

Redenen genoeg om ook De kloostermaagd van het jaartal 1852 te voorzien i.p.v. in het spoor van Baur de datum 1855 (met vraagteken) aan te houden. Temeer daar er inhoudelijk heel wat naar de dochter Pattyn verwijst. Zij was inderdaad van rijken huize (r. 6, 9) en de familie zou (r. 2), blijkens de stamboom die Désiré Pattyn opmaakte, verwant zijn met de Pattin de Langemarck (J. de M.). Hierbij mogen we ook niet over het hoofd zien dat P. Allossery een verband legt tussen De kloostermaagd en Bruiloftlied, maar dat Baur, die deze mening nochtans vermeldt in de Jubileumuitgave (D, 294), later tot een andere datering komt. Datering die wij in onze uitgave (D, 38) ook hebben overgenomen: de documenten uit het pak Viaene 1980 konden voor de redactie van ons tweede deel niet meer met voldoende aandacht bekeken worden.

 

Wat de jonge Gezelle in De kloostermaagd heeft samengeschreven, lijkt mij anders vrij zwak, het komt ook weinig persoonlijk over. Van het retorische Bruiloftlied kan men niet hetzelfde zeggen. Daar zit vaart in en in meer dan één strofengroep voelen we, ondanks die retoriek, de adem van de overtuiging heel nabij. Moet het ons verbazen dat de regels 25 tot 36 (in onze versie strofe 10 en 11) zo vlot, fris en warm aandoen dat we moeten aannemen dat de 22-jarige - en hier toevallig tegen de betekenis van de negatieve zinnen in - meer geïnspireerd werd door de nestwarmte van het echte gezin dan door het ijzeren bed en de muur

van naakte steen. In welke gezonde maatschappij zou men trouwens het omgekeerde kunnen verwachten? Wat niet uitsluit dat we vooral in het Toemaetje iets terugvinden van de geest van wie er - als dichter of gewoon studentikoos? - van buitenuit tegenaan kijken.

 

Van de oorspronkelijke twintig strofen vinden we er in de bundel veertien terug. Strofe 1, 2, 5, 7, 8 en 20 vielen weg. De vijftien strofen van het definitieve gedicht stemmen als volgt overeen met de overblijvende van de oorspronkelijke versie. We nummeren de definitieve versie met de letters van het alfabet, de oorspronkelijke met cijfers:

a = 3
b = 4
c = 9
d = 6
e = 10
f = 11
g = 12
h = 13
i = 14
j = 15
k = 16
l = 17
m = 18
n = 19
o = (gedeeltelijk 3 en gedeeltelijk nieuw)

 

Zullen we maar toegeven dat we tijdens ons bezig-zijn met het Bruiloftlied, en met De kloostermaagd, maar vooral met de twintig strofen uit het archief Viaene 1980, de jonge Gezelle zeer nabij hebben gevoeld! De dichter met zijn aarzelingen qua vorm en inhoud bij het schrijven, maar tevens en vooral de niet te stuiten jongeman, met nu en dan een schalkse, zelfs licht samenzwerende blik in de richting van de kameraad die van hem een vers verwachtte (waarmee die kameraad dan naar buiten zou kunnen komen?). Het geheel biedt ons de gelegenheid om met de hulp van de verbeelding een tocht te maken naar de 22ste januari van het jaar dat de dichter 22 zou worden. Het Toemaetje dat hij er aan het einde, niet meer vanuit een ‘geïnduceerde’ situatie, maar vanuit het leven en recht op de man af bijschrijft, is dubbel het overwegen waard. Mijn gedicht, schijnt hij te willen zeggen, is niet geworden wat ik ervan verwacht had, maar ik deed mijn best en laat het maar zoals het is, verander vooral niets aan de spelling: ‘Ik zou het mij beklagen’. Dit laatste zal hij zijn leven lang blijven herhalen. Wellicht had hij toen reeds de eeuwige bemoeizucht ondervonden en de ingrepen moeten verdragen van degenen die van overheidswege gerechtigd waren alles beter te weten. En die wel graag profiteerden van de uitzonderlijke gaven waarvan, tot ieders verbazing, de Brugse tuinierszoon getuigde, maar die niet graag al te duidelijk, door spellingeigenaardigheden en zo, lieten blijken dat die vaardige verzen van hem en niet van henzelf afkomstig waren. Gezelle zal zijn leven lang moeten reageren tegen, of toch op zijn hoede zijn voor die betweterige ingrepen. Er zijn maar een paar gevallen be-

kend waar hij aan anderen de vrije hand geeft om wijzigingen in zijn tekst aan te brengen. Het meest bekend is wel dat van de ijverige Tilburgse leraar, frater L. van den Houdt, die in het eigen schooltijdschrift Bloemkrans graag gedichten opnam, maar rekening moest houden met de bedilzucht van de hoofdopsteller. Die man nam nl. aanstoot aan enkele voor een puriteins publiek dubbelzinnige termen van Gezelle(4). Misschien voelde Gezelle zich, al was het toen ook veertig jaar later, op grond van eigen ervaring nog altijd solidair met de zwakste en eerlijkste partij.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


editeurs