Geuzenliedboek

191.
Een Nieuw Liedeken, ⁺

Op de Stemme: Edel Artisten koen.

Ghy Steden stout en koen
En Dorpen al ghelijcken,
Wilt u doch wel bevroen,
En wilt gheensins afwijcken
Graef Maurits van Nassouwen.
Die daer als een vroom Helt
Om ons Lant te behouwen
Ghetrocken heeft te velt.

Teghen den Vyant straf,
Die ons meynde te dwinghen
En te siften als kaf,
Toond' hy hem so gheringen ^12.
Met zijn Ruyters en Knechten
Trock hy hem te ghemoet,
Om Spinola te bevechten,
Als een vroom Krijgsman ^16. goet.

+ No 191. Naar S. Ook in V. Bij V.L. CLXXV.
Het lied is van 1617 en wel vóór dat Maurits soldaten in Den Briel gebracht had, wat op 30 September gebeurde; vgl. vs. 27.
V plaatst dit lied en het volgende veel later, maar geeft geen historiese toelichting; blijkbaar kon hij ze niet precies terecht brengen.
De wijs bij Van Duyse II, 903.

12. gheringen: snel, spoedig.

16. Krijgsman. S Krijsman, drukfout, in V verbeterd.

[p. 154]

 

Zouden wy die af gaen

 

Die ons wel hielt in vreden,

 

Ghelijck ick heb verstaen

20

Dat een deel van zijn Steden,

 

Haer eyghen Prins versaken,

 

En kiesen voor dien Helt

 

(T'is grootelijckx te laken)

 

Dat dus barrent het velt. ^24:

 

 

25

 Leyen en Harelem

 

Rotterdam en der Brielen,

 

Zijn dese Gheesten tem ^27.,

 

Ja dese loose Fielen,

 

Uutrecht en oock ter Gouwen.

30

 Schoonhoven kleyn gheacht,

 

Laet ons nu eens aenschouwen

 

Wat sy hebben voor macht.

 

 

 

Noch hier en daer een Stee

 

Moghen sy by eenen rapen

35

Zommighe Dorpen mee,

 

Sy zijn doch kleyn van wapen

 

Dese Arminianen

 

Sy sijn soo loos als Aeps ^38.,

 

Sy meenen, soo ick wanen,

40

Ons Lant te maken Paeps.

 

 

 

Om hier in te voorsien

 

Moeten wy neerstich waken,

 

T'sal noch soo niet gheschien,

 

Tzijn neute hart om kraken

45

 Amsterdam en Enchuysen,

 

Delft en oock Dordrecht,

 

Die sullen haer wel knuysen ^47.,

 

Comen sy tot ghevecht.

 

 

 

Schiedam en Purmerent,

50

 Gorchum ende oock Bommel,

 

Zijn ons mee wel bekent,

 

Als wy maer slaen den Trommel

 

Sy sullen ons niet beswijcken

 

Noch heb ick Schanssen kloeck

55

 Biervliet en Ysendijcken,

 

Lillo en Liefkens-hoeck,

 

 

 

Vlissinghen, Middelborch,

 

Ter Veer en Arremuyen,

 

Draeght voor ons Prins oock sorg

60

Al leyt het wat besuyen,

 

Breda en Gheerten Berch

 

En oock Berghen op Zoom

 

Die sluyten sonder erch

 

Die wiellingh en schelt-stroom.

 

 

65

Dese Steden vailiant,

 

Die ick hier ga verhalen,

 

Zijn van volck wel ghemant,

 

En van ghelt sonder falen,

 

Oock schepen kloec van Mannen

70

Met veel gheschut seer saen,

 

Om uyt het landt te bannen

 

Paep-Jan end' Arminiaen. ^72.

 

 

 

Wy Steden seer ghetrou

 

Houdent met tgroene Pluymken ^74.

75

Graef Maurits van Nassou,

 

Fluyt ghy vry op u duymken

 

Wy sullen u wel leeren

 

Teghens u Prins opstaen,

 

Wilt noch in tijts weer-keeren

80

En versaeckt d'Arminiaen.

 

 

 

Oorlof Nassouschen Helt,

 

Oorlof segh ick in desen,

 

Ghy zijt weerdich ghestelt

 

Een Coninck hoogh gepresen,

85

Die u nu gaen verachten

 

Als Simei David dee, ^{86, 87.}

 

Sullen met groote Klachten

 

Versoecken aen u vree.

24: 'Hetgeen aldus het veld verbrandt', waarmede natuurlik Oldenbarnevelt bedoeld wordt.

27. tem: tam. Als het meer dan een rijmwoord is, moet de dichter bedoelen, dat deze steden Oldenbarnevelt als lammetjes volgden.

38. soo loos als Aeps: zoo slim als apen. Gewoonlik wordt deze uitdrukking niet in zo ongunstige betekenis gebruikt als hier.

47. knuysen: kneuzen, kapot maken. Of dit een werkelik bestaande vorm is, of dat hij alleen om het rijm gemaakt is, weten wij niet.

72. Een zeer geschikt middel om de massa tegen de Arminianen op te zetten, was hen gelijk te stellen met met Roomsen en Spanjaarden. Bovendien wordt hier te verstaan gegeven, dat zij een burgeroorlog willen beginnen en de hulp der Spanjaarden inroepen.

74. tgroene Pluymken is een toespeling op het devies van Maurits.

86, 87. Vgl. 2 Sam. XVI, 5 en XIX, 16.

[p. 155]

 

Prince neemt dit in danck

90

Van my dit slecht useeren,

 

Al is de konst noch kranck,

 

Ick hoop noch bet te leeren

 

En ick hoop met betrouwen,

 

En dat op Godes handt,

95

Wy houden 't met Nassouwen,

 

Godt sal ons doen bystant.