Geuzenliedboek

179.
Triumphe vanden slach van Heemskerc. ⁺

Op de wyse vande 68. Psalm. 1607.

Ontwaeckt ghy Helden triumphant
Om stryden voor het Vaderlant,
Volght naer Heemskerck ghepresen
In s'vyants macht maect kleyn gheschil ^4:
Vertrout Godt die ons helpen wil
Als hy meer heeft bewesen:
Voor Gibralter nu oock int lest,
Heeft hy verstoort de Spaenschen nest
Twaalf Galioens daer waren:
Met noch meer schepen t'haerder baet
Om rooven, dat in Zee noch Straet
Gheen Hollants Schip sou varen.

Heemskerck als Admirael ghestelt,
Vrywillich, niet om goet noch ghelt,
Maer t'Vaderlant ten dienste:
Met een scheepsvlote toegherust,
Zeylende langhs de Spaensche Cust
Om Eer, en niet om winste:
Als hy dees tydingh hadt ghehoort,
Deed' den Crychsraet comen aen boort
Om hun te resolveren ^21.:
Dat hy van wille was gheheel
De Spaens Armaed' onder t'Casteel
Inde Baey t'abordeeren.

Desen raet soo besloten bal ^25.,
Capiteyns, Officieren al,
Bootsvolck, en trou Soldaten,
Beloefden daer met lijf en bloet
Om krencken den vyandt verwoet
Malkandren niet verlaten,

+ No. 179. Naar I. Verder in J. L. M. S. Bij V.L. CLXIX; Van Vloten II, 378.
Het lied komt ook (het eerst?) voor in ‘Het eerste Nieu dicht gestelt’ tot prijs vermelt, van het Bestant,, enz. Amsterdam, by Broer Jansz. en Pieter de Kater. Anno 1607. (Kon. Bibl. Pamfl. 1397).
Er zijn slechts enkele varianten van enige betekenis.

4: Let weinig op de macht van de vijand.

21. resolveren neemt de dichter hier blijkbaar in de zin van: zijn besluit mededelen, of: voorstellen.

25. bal: spoedig.

[p. 124]

 

Heemskerck kloeck, deed hun dit verhael

 

Hy sou den Spaenschen Admirael

 

Met moy Lambert aentasten,

 

En voort ons Schepen elcke twee

35

Een Spaens Galioen daer op die Ree

 

T'aenboorden hy belasten.

 

 

 

Met sulcken orden Resoluyt

 

d'Admirael sprack, vaer an dat stuyt ^38.,

 

Laet dan ons Ancker vallen,

40

Den Spaenschen Admirael verbaest

 

Siende zijn komste met der haest,

 

Gingh dryven nae de Wallen,

 

Maer Heemskerck voer hem rustich by,

 

Met staende Zeylen op zijn zy

45

Clampten aen boort ghestreken ^45.

 

Met moy Lambert achter aen

 

Schoten dat Seignor niet kond' gaen

 

Om zijne Biecht te spreken.

 

 

 

Den strijt heftich aldus begost,

50

Met schieten, slaen, elck soo hy kost,

 

tWas vreesselick t'aenschouwen:

 

Den Spaenschen vies-Admirael hert,

 

Oock inden brant geschoten wert,

 

Conden qualick vry houwen ^54.

55

Ons schepen, Zeylen, Touwen, Wandt,

 

Meer Galioens raeckten in brant

 

Doort Cruyt-springhen ghesoncken,

 

Veel Aflaten kreech Seignor hier,

 

Soo dat zy meest door t'vaghevier

60

Int Wy-water verdroncken.

 

 

 

Den Spaenschen Admirael verheert

 

Wert door veel schietens ghematteert

 

Liet een vree-vaen uutwaeyen:

 

Maer onse schoten even sterck,

65

Om wreken die doot van Heemskerck, ^65.

 

Lieten hun soo niet paeyen:

 

Capiteyn Lambert, end Verhoef,

 

Harten int Spel viel haren troef

 

Clavren Seignor niet baten,

70

Want schoppen quelden hem te fel

 

Dus koos Seignor dat Ruytenspel

 

Sprong uut door die Busgaten.

38. dat stuyt: dat, totdat het stuit; dus: vaar door totdat wij tegen het schip van de vijant stoten.

45. ghestreken: nadat het anker gestreken was.

54. Toen het schip van de vice-admiraal in brand stond, vatten ook de zeilen enz. van de hem bestrijdende Hollandse schepen vuur; maar dat werd geblust. Vgl. het uitvoerige verhaal bij Van Meteren.

65. Dit is onjuist. De dood van Heemskerk werd eerst na het einde van de slag aan het volk bekend. De dichter zoekt blijkbaar een verontschuldiging voor het doorvechten, nadat de Spanjaard de witte vlag getoond had.

[p. 125]

 

Vier uren langh of daer ontrent,

 

Vochten sy, eer de stryt nam ent:

75

Tsavonts ter Sonnen peylen ^75.,

 

Van vier duysent Man in hun vloot

 

Is meer als twee duyst bleven doot,

 

Van eenentwintich Zeylen:

 

d'Admiraels seven hondert man

80

Zijnder weynich ghecomen van

 

Hy selfs is oock doot bleven:

 

Don Jan Alvares Davila,

 

Ons Vrou van Scherpenheuvel dra

 

Brachter daer veel om t'leven.

 

 

85

d'Admiraels schip S. Augustijn,

 

d'Vies Admiraels schip hiet divijn

 

Delvega Nostra Dona:

 

Madre de Dios, S. Anna,

 

Met Nostra Dona Del Regla,

90

Oock la Conceptiona:

 

S. Christoffel, S. Nicolaes,

 

El Dona de Rosaros dwaes,

 

El Dona des Doloros,

 

Met Nostra Dona de la O.

95

Het twaelfste hiet S. Pedro,

 

Al Gallioens vol Seignoros.

 

 

 

Hondert stucken van achten klingh ^97.,

 

Trompetter van Cleynsorgh ontfingh, ^98:

 

Die t'Spaensche vlagh afhaelde:

100

Noch vyftich stucken men oock gaff

 

Die d'Vies-Admiraels vlagh brocht aff, ^101.

 

Eerlijck men hem betaelde:

 

Magellani, Candis, en Draeck, ^103.

 

U vlaggen strijct voor Heemskercx saeck

105

Noyt sulcken Eer verworven:

 

Seignoor salt lang ghedencken koen

 

Met Heer-oom, voor die Zielmis doen

 

En sonder Biecht daer storven.

75. peylen. De lezing van 1607 is beter te begrijpen: der Sonnen feylen is ‘het ontbreken van het licht’, dus ‘het duister’. Zij vochten dus, tot de duisternis inviel. Van de zon peilen, d.i. zonshoogte nemen, kan hier toch geen sprake zijn.

97. klingh zal wel een door de dichter zelf gemaakt woord zijn en moeten betekenen: in klinkende munt.

98: ontving de trompetter van het schip van kapitein Cleynsorgh.

101. Dit was een van het volk van kapitein Paeu.

103. Fernando de Magelhaens († 1521). Francis Drake (1545–1595). Maar wie is Candis? Waarschijnlik is hier een drukfout (maar dan al een oude) en heeft er gestaan: 'Magellani, Gama, Diaz, Draeck.' Vasco de Gama († 1524). Bartolomeo Diaz († 1500).

[p. 126]

 

Prince, Heemskerck Admirael reet,

110

Dijn doots beschrijven is my leet,

 

Met hondert man daer boven,

 

Tsestich ghequetst, dits tghetal wis,

 

Daer van ons Vloot beschadicht is,

 

Eeuwich salmen hem loven,

115

Soldaets, Maetroos, wacht u d'abuys

 

Hiervan te singhen int Hoerhuys,

 

Looft Godt van desen wercke,

 

Misbruyckt niet ydel Godes Naem,

 

Maer eerbiedigh alle tesaem

120

Singht Loff den Heldt Heemskercke.