Geuzenliedboek

156.
Van een Jonghe Dochter, die binnen Brussel levendich gedolven is, om datse den Naem Jesu Christi heeft beleden, Anno 1597. ⁺

Op de wijse: Ick ben niet als een Pluyme,

Fy Cain wreet Moordadich, ^l
Fy Pharo opstinaet,
Fy Nero onghenadich,
Zyt ghy noch niet versaet,
Van dat onnoosel Christen bloet
t'Welck ghy stortet seer verwoet,
Dat doch niemant gheen leet en doet.

+ No. 156. Naar S. In geen andere druk; ook niet bij V.L.
Het lied zal wel kort na de terechtstelling gemaakt zijn, die plaats had in de zomer van 1597. Van Meteren, fol. 382 en Bor IV, 335, noemen haar beide Anna van den Hove.
Het is wel opmerkelik, dat dit gedicht in geen der andere uitgaven voorkomt, terwijl de gebeurtenis toch sterk de aandacht getrokken heeft.
Er is een plano uitgave, aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek, waarvan de titel begint ‘Een nieu Liedeken van een jonge Dochter’ en verder geheel gelijk aan het opschrift in S. Er zijn zelfs slechts vijf kleine tekstverschillen (zie vss. 33, 37, 107, 116, 134), zoodat waarschijnlik S het gedicht van deze plano heeft overgenomen. Maar S heeft er een prentje bijgevoegd, dat op de plano niet voorkomt.
Bovendien vinden wij het gedicht op bl. 4 en 5 van een brochure in de Bibl. Thysiana (Petit n^o 61), waarin ook n^o l en 140 zijn opgenomen. Op bl. 2 en 3 gaat in proza vooraf: ‘Een cort verhael van 't ghene dat Anneken Uutenhove, wesende een Vryster, tot Brussel wedervaren is’. De titel op bl. l vermeldt de gehele inhoud van het pamflet.
De afwijkingen van den tekst zijn talrijker en groter dan van de plano. Wij geven ze volledig, en wijzen ze met Th. aan, de andere met K.

l vlg. Met Cain, Pharo en Nero wordt Aartshertog Albertus bedoeld.

[p. 48]

 

Schoon Brabant uytghelesen,

 

Zijt ghy noch soo verblint,

10

Daer t'Licht is opgheresen,

 

Dat ghy't duyster bemint

 

En Christus Lidmaten schent

 

Wie zijn Heylich woort bekent,

 

Die doot ghy met swaer torment.

 

 

15

Beschreyt met tranen bloedich,

 

t'Welck van u werdt ghehoort,

 

Als dat ghy soo verwoedich,

 

Een Jonckvrou hebt vermoort,

 

Nu in Julio lest leen,

20

Doch het zijn u oude zeen

 

Der Tyrannen paden blijft ghy treen

 

 

 

Och Bruessel hoogh van namen,

 

Schoon Princelijcke Stadt,

 

Ghy meucht u 't stuck wel schamen,

25

Daer ghy cleyn eer of hadt.

 

Aen dees jonghe Dochter siet

 

Die Anneken uyt den Hove ^27. hiet

 

t'Welck ghy brocht in swaer ^28. verdriet.

 

 

 

Dees Dochter uyt verkoren,

30

Ses en dertich ^30. Jaer oudt,

 

Was tot Bruessel gheboren,

 

Die Godt vast heeft betrout

 

Waer dat ^33. sy derdehalf Jaer

 

Sat ghevanckelijck seer swaer

35

Inde vrese Godts, dat is waer.

 

 

 

Dees Dochter was verraden,

 

Van haer volck binnen 't huys ^37.,

 

Om dat sy t'haerder schaden

 

Niet halen wou quansuys,

40

Voor haer Moeytjen ^{40, 45.} den Broot-Godt

 

Daermen in Hollant met spot

 

Hierom most sy int ghevanghenkot.

 

 

 

Waerom toeft ghy soo langhe?

 

Sprack den Paep seer ghestoort

45

Mijn Moeytjen was maer banghe

 

Heeft Anneken gheantwoort

 

Ghy hebt veel te langh ghetoeft,

 

Riep de Paep alst quaet gheboeft,

 

Vrese maeckten Anneken bedroeft.

27. Uyt den Hove. Th Wtenhove.

28. swaer. Th s'doots.

30. Ses en dertich. Th Vijvenveertich.

33. Waer dat. K en Th Waerom.

37. binnen 't huys. K binnens huys.

40, 45. Moeytjen. Th Moeyken.

[p. 49]

50

Dese Pape sonder falen

 

Diet noch ghedachtich was

 

Die quam Anneken halen,

 

Als Christus ^53. met Judas

 

Want sy quamen inder nacht,

55

En hebben haer soo ghebracht,

 

Op de Poort van Treurenburch onsacht.

 

 

 

Zy is volstandich bleven,

 

Haer Bruydegom ghetrou

 

t'Wert Albertus aenghegheven

60

Als een Kettersche Jonghvrou

 

Hy antwoorde seer ghestoort:

 

Wilt daer mede varen voort

 

Ghelijck alst met sulck een toebehoort.

 

 

 

Sy vraeghden haer met listen

65

Welck Leere dat ouder was

 

Calvinus of der Papisten

 

Wilt ons dat segghen ras

 

Soo ghy ons bewijsen cont,

 

Wie Godt hier de Leere jont

70

Wy volghen oock 't beste terstont.

 

 

 

De Leere van Calvinus,

 

Teghen u Leer voorwaer

 

Het schijnt datse Medecijn is

 

Een licht lichtende klaer

75

Calvinus en gheloof ick niet

 

Soo hy van die waerheyt vliet

 

Mijn gheloove door Gods Geest gheschiet.

 

 

 

Des Wets heeren wilt hooren, ⁷⁸

 

Hebben hier in gheen schult,

80

Door het Huysvolck gheschooren,

 

Wert Judas maet vervult,

 

Och hoe salt dan sulcken gaen

 

Als sy voor den Rechter staen

 

Om nae haer wercken loon t'ontfaen.

 

 

85

Dees Tyrannighe wolven,

 

Die hier zijn ^86. ghenoemt,

 

Sy hebbense ghedolven

 

Levendich en oock verdoemt

 

Twee Bels-dienaren ^89. ginghen mee

90

Tot dat sy quamen opter stee,

 

Daermen haer de doot ^91. aen dee.

53. Christus. Th de Joden.

78 vlg. De dichter schijnt te willen zeggen, dat zij niet door de Schepenen veroordeeld is, maar duidelik zijn de verzen allerminst.

86. zijn. Th sullen zijn.

89. Bels-dienaren: priesters.

91. de doot. Th die wreede doot.

[p. 50]

 

Daer vonden sy ghegraven

 

Den Kuyl wijt open staen,

 

Dees bloetdorstighe Raven

95

Deden altijdt vermaen

 

Datse soude wijcken saen

 

t'Ghene ^97. sy was aenghegaen,

 

Maer sy bleef volstandich onbelaen.

 

 

 

Met schoppen en met spaden,

100

Vulde den Beul de Put,

 

t'Sa wilt u noch beraden:

 

Dat waer mijn Siel niet nut

 

Ick sal heden wellecom

 

Sijn by mijnen Bruydegom

105

Dus soo zijt, van sulcke reden stom.

 

 

 

Twee gheveynsde ^106. ghesellen

 

Met namen Jesuijt ^107.,

 

Die quamen haer dus quellen,

 

In alderhande spijt:

110

Maer dit Maeghdelijcke graen

 

Is volstandich voort ghegaen

 

Om des levens ^112. Croone te ontfaen.

 

 

 

Dees twee konden niet lijden,

 

Dat sy volstandich bleef;

115

t'Eeuwigh vermaledijden,

 

Elck Jesuijt ^116. haer toeschreef,

 

Om dat dese Dochter reyn,

 

Dronck uyt des Levens Fonteyn,

 

Verdoemden sy haer oock seer veleyn.

 

 

120

Hoe souden sijt dan maken,

 

Hadden sijt heele Landt?

 

Met dooden branden blaken

 

Meer dan eenich Tyrant,

 

Och bedenckt u wat ghy doet,

125

Stort niet meer d'onschuldich bloet

 

Maer bekeert u ras metter spoet.

 

 

 

Wie soud' zijn woonplaets wenschen

 

Daermen Gods woort misprijst,

 

Ende met dreck der Menschen

130

De arme Ziele spijst,

 

Daermen ghelt van Biechten gheeft

 

Daermen oock met vreese leeft,

 

Alle die des Heeren Woort aencleeft.

97. t'Ghene. Th Van t'gheen.

106. gheveynsde. Th. sulcke geveynsde.

107. Jesuijt. K Jesuwijt.

112. des levens. Th des Hemels.

116. Jesuijt. K Jesuwijt.

[p. 51]

 

In des ^134. Hollants Landouwen

135

Woontmen seer excelent:

 

Men gheeft gheen gelt van trouwen,

 

Van Biecht, of Sacrament

 

Elck leeft zijn Conscientie vry,

 

Men dient Godt met herten bly,

140

Daer verwerptmen oock d'Afgodery.

 

 

 

Oorlof ghy Christen Leden

 

Die onder t'Cruys ^142. noch woont

 

Wilt oock de paden treden,

 

Dees Martelaers ^144. ghekroont,

145

Wie des Heeren Naem belijdt

 

Met volstandicheyt altijdt

 

Wort int eeuwich Rijck hier na verblijf.

134. des. K dees.

142. onder t'Cruys: in de verdrukking.

144. Dees Martelaers is genitief: van deze gekroonde martelaars.